Ýewropada maglumat geçiriş tizliginde rekord goýuldy: 3500 km aralykdan 1,2 Tbit/sek

  • 14.06.2025 00:35
  • 2.3k+

Ýewropaly alymlar rekord goýdy – CSC (Finlýandiýa), SURF (Niderlandlar) we Nokia konsorsiumy 3500 kilometr aralykdan maglumatlary 1,2 Tbit/sek tizlikde geçirmegi başardy. Bu üstünlik superkompýuterleriň işini tizleşdirer we maglumatlaryň kwant goragyny üpjün eder diýip, Interesting Engineering ýazýar.

Synag Niderlandlaryň Amsterdam şäheri bilen Finlýandiýanyň Kaýani şäherindäki maglumat merkezlerini NORDUnet (skandinaw magistraly), Sunet (Şwesiýa), SIKT (Norwegiýa) we Funet (Finlýandiýa) torlary arkaly birleşdirdi.
Maglumatlary geçirişde hakyky we emeli maglumatlar gönüden-göni disk massiwleriniň arasynda iberildi. Bu tehnologiýanyň esasynda Nokia-nyň kwant bilen goralýan optiki kanallary, IP/MPLS marşrutizasiýasy we FlexE tehnologiýasy bar.

«Biziň infrastrukturamyz täze nesil superkompýuterler üçin taýýar» — diýip, «Nokia» kompaniýasynyň wekili Mihail Lenko belläp geçdi.

Bu üstünlik hasaplaýyş ýüklerini dürli superkompýuterleriň arasynda paýlamaga mümkinçilik berýär. Bu bolsa maglumatlaryň işlenişini, meselem, LUMI superkompýuterindäki KNMI-niň howa maglumatlarynyň işlenişini ep-esli tizleşdirýär. Şeýle hem bu ösüş maglumatlaryň ogurlanmagyna garşy kwant goragly ulgamlaryň döredilmegine ýol açýar.

«Bu öňegidişlik sanly döwürde transatlantik kabelleriň peýda bolmagy bilen deňeşdirilýär» — diýip, Şweýsariýanyň Sýurih ýokary tehniki mekdebiniň (ETH Zurich) professory Markus Ştaýner belläp geçdi.

Bu tehnologiýa uly göwrümli maglumatlary geçirmegiň gijikdirilmegi meselesini çözüýär. Mysal üçin, «klimatologlar hem hemra maglumatlaryny häzirki wagt boýunça seljerip bilerler, bu tupanlary çaklamaga we adamlaryň halas edilmegine kömek eder» — diýip, Şwesiýanyň kosmiki fizika institutyndan Anna-Mariýa Lundkwist belläp geçdi.
Şeýle-de bolsa, bilermenleriň ählisi beýle optimist däl. Milanyň tehniki uniwersitetiniň (Italiýa) professory Karlo Rossetti bu tehnologiýanyň senagatda ulanylmagy üçin, Ýewropanyň tor infrastrukturasynda düýpli üýtgeşmeleriň zerurdygyny aýdýar.
Analitikleriň bellemegine görä, bu synag superkompýuterleriň bitewi ulgam hökmünde işleşip biljekdigini görkezdi. Her näme-de bolsa, bu umumyýewropa «EA fabriginiň» döredilmegi we LUMI superkompýuterinde GPT-nl ýaly dil modelleriniň türgenleşdirilmegi üçin giň ýol açýar.


düýn 14:09
1.7k+

ABŞ ýene-de hususy kosmos gämilerini uçurmak boýunça rekordy täzeledi

ABŞ bir aýda amala aşyrylan täjirçilik kosmos uçuşlarynyň sany boýunça täze rekord goýdy. Federal raýat awiasiýa edarasynyň (FAA) maglumatlaryna görä, iýun aýynda amerikan kompaniýalary jemi 21 uçuşy amala aşyrdy diýip, Space...

03.07.2025 22:41
1.5k+

SpaceX kompaniýasy Falcon 9 raketasyny 500-nji gezek üstünlikli uçurdy

SpaceX kompaniýasy Falcon 9 raketasynyň 500-nji uçuşyny üstünlikli geçirdi. Ýubileý uçuşy Florida ştatynyň Kanaweral burnundaky kosmodromdan amala aşyryldy. Raketa göterijisi Starlink hemralarynyň täze tapgyryny orbita çykardy...

24.06.2025 12:13
4.9k+

Ýewropa kosmos agentligi Aýy we Marsy ilatlaşdyrmagyň meýilnamasyny hödürleýär

2040-njy ýyla çenli adamlar Marsda ýaşap başlap bilerler. Bu meýilnama Ýewropa kosmos agentligi (ESA) tarapyndan hödürlenen Strategy 2040-yň we Technology 2040 Vision-niň resminamalarynda yglan edildi. Maksatlaryň arasynda - orbital we planetar bazalary döretmek, özbaşdak ýaşaýşy goldamak ulgamyny we balyk ýaly iýmitleri ösdürip ýetişdirmek görnüşindäki  işleri  öz içine alýar...

21.06.2025 17:21
8.6k+

Hytaýyň magnitli otlusynyň nusgasy täze tizlik rekordyny goýdy

Hytaý magnit lewitasiýaly otlynyň (maglew) prototipiniň tizligini bary-ýogy ýedi sekuntda sagatda 650 kilometre ýetirdi. Bu üstünlik Hubeý prowinsiýasynda gurlan täze 1000 metrlik ýokary tizlikli synag ýolunda gazanyldy diýip, «CGTN» habar berýär...