Геохимики объяснили происхождение золота: оно выбирается из ядра Земли

  • 01.06.2025 18:47
  • 5.2k+

Germaniýanyň Göttingen uniwersitetiniň geohimikleri görlüp-eşidilmedik açyş etdiler. Olaryň barlaglary altynyň we beýleki gymmatly metallaryň üstki gatlaga Ýeriň özeninden syzylyp çykýandygyny subut etdi. Nature žurnalynda çap edilen ylmy makalada bu prosesiň milliardlarça ýyllap dowam edýändigi aýdylýar.

Häzirki wagtda Ýerdäki altynyň 99%-den gowragy demir ýadrosynda jemlenendir. Ol Ýer togalagynyň tutuş gury ýerini 50 santimetr galyňlykda örtmäge ýeterlikdir. Ýer ýaňy emele gelen wagty, altyn ýaly agyr elementler onuň özenine çöküp, ýeňil elementler ýer gabygyny emele getiripdir. "Demir betbagtlygy" diýlip atlandyrylýan bu proses 4,5 milliard ýyl ozal başlanypdyr. Soň bolsa meteoritler gabyga ýene biraz  metal goşupdyr, ýöne olaryň paýy azdyr.
Nemes alymlary Gawaý adalarynyň wulkan jynslaryny öwrendiler. Olarda ýadroda duş gelýän, ýöne mantiýada bolmadyk element bolan ruteniýa-100 izotopyny tapdylar. Bu altynyň we beýleki metallaryň hakykatdanam planetanyň jümmüşinden  ýokary galýandygyny kesgitlemäge mümkinçilik berdi.

"Netijeleri görenimizde, munuň altyn çeşmesidigine düşündik!" – diýip, geohimik Nils Messling gürrüň berýär.

Onuň kärdeşi Mattias Willbold her ýyl özen bilen mantiýanyň serhedinde ýüzlerçe kwadrillion tonna jynsyň emele gelip, ýokaryk hereket edýändigini öňe sürýär. Bu ýadronyň planetanyň ýokarky gatlaklary bilen yzygiderli täsirleşýändigini subut edýär.
Bu açyş Ýeriň jümmüşindäki proseslere we magdan ýataklarynyň emele gelşine has gowy düşünmäge kömek edýär. Ýeriň ýadrosyna ýetmek mümkin bolmasa-da, indi ýerdäki altynyň milliardlarça ýyllap uzak ýoly (2900 km çuňlukdan) geçendigi düşnükli.


27.10.2025 16:42
5.6k+

Школьники из Туркменистана примут участие на «Олимпиаде роботов» в Панаме

Команда туркменских школьников поборются за победу на престижном международном конкурсе по робототехнике First Global Challenge 2025 в Панаме. Соревнования, которые часто называют «Олимпиадой роботов», пройдут с 29 октября по 1 ноября и соберут участников из 190 стран...

27.10.2025 00:07
3.9k+

Леса влияют на радость и удовлетворение жизнью — научное исследование

В последние годы рейтинг самых счастливых стран мира регулярно возглавляет Финляндия. Одновременно она является одной из самых лесистых стран Европы. Это сочетание привлекло внимание международной группы ученых – они выяснили, что леса имеют непосредственное влияние на ощущение счастья в повседневной жизни у финнов...

25.10.2025 15:42
5.9k+

Жуки-навозники начали питаться падалью 37 млн лет назад

Около 37 миллионов лет назад Патагонская низменность в Аргентине была покрыта обширными лугами, где обитали саблезубые сумчатые, гигантские птицы и массивные травоядные, похожие на тапиров и лошадей. В это же время у навозных жуков появился необычный вкус — они начали питаться разлагающейся плотью...

25.10.2025 14:32
2.2k+

В Туркменистане начался отбор на конкурс инноваций «Цифровое решение-2025»

В Министерстве связи Туркменистана стартовал отборочный этап конкурса инновации «Цифровое решение-2025». Инициатива направлена на поддержку развития в стране IT-технологий, искусственного интеллекта и робототехники...