Braziliýada 113 million ýyl ozal ýaşap geçen garynjanyň galyndylary tapyldy

  • 30.04.2025 12:19
  • 4.9k+

Braziliýada ylma mälim bolan dowzah garynjasynyň (bu hili atlandyrma gadymy grek mifologiýasyndan gözbaş alýar) iň gadymysy tapyldy. Onuň ýaşy 113 million ýyl hasaplanýar diýip, Current Biology žurnaly habar berýär.

Bu garynjalar şeýle aýylganç lakamymy öňe uzap gidýän, çalgyny ýatladýan uly mandibullary sebäpli berlipdir. Garynjalar olaryň kömegi bilen awlaryny sanjyp alan ýa-da öldüren bolsalar gerek. Mundan başga-da, olaryň kellesinde, iki gözüniň arasynda şaha meňzeş ýiti ösüntgileri bolupdyr.
Ozal bu hili garynjalaryň galyndylary diňe Fransiýada we Mýanmada hek döwrüniň ahyryna degişli ýantardan tapyldy. Täze nusga San-Paulu uniwersitetiniň Zoologiýa muzeýiniň galyndylar ýygyndysyndaky hek plitasyndan tapyldy. Plita Braziliýanyň demirgazyk-gündogaryndaky Krato formasiýasyndan alnan, bu formasiýa özünde gowy saklanyp galan galyndylary bilen tanalýar.

Tapylan mör-möjek - uzynlygy 13,5 millimetr bolan ganatly ene garynja. Täze görnüşe Vulcanidris cratensis diýip at berildi. Ol beýleki mälim bolan gadymy garynjalardan 10 million ýyl gowrak uly bolup çykdy.
Alymlaryň pikirine görä, Vulcanidris cratensis tapylmagy garynjalaryň biologiýasy we ýerleşişi baradaky düşünjelerimizi üýtgedýär. Dowzah garynjalarynyň Braziliýada eýýäm irki hek döwürde bolandygy garynjalaryň ewolýusiýasynyň başlangyç döwründe giň ýaýrandygyna we olaryň köp dürli bolandygyna şaýatlyk edip biler.


31.08.2025 08:48
8.2k+

Koloradoda dinozawrlardanam has gadymy pyşbaganyň görnüşi tapyldy

Paleontologlar Chelydridae maşgalasyndan bolan pyşbagalaryň ozal näbelli sütün öýjükli neslini  we görnüşini tapdylar. Olary Koloradodan tapylan bitin çanagyna we beýleki galyndylaryna esaslanyp suratlandyrmak başartdy...

26.08.2025 13:37
9.6k+

Müsürde suwdan gadymy Kanopus şäheriniň bölekleri çykaryldy

Müsür häkimiýetleri Aleksandriýanyň golaýynda Abu-Kir aýlagynda ýerleşen suwa giden gadymy şäheriň böleklerini gury ýere çykardy diýip, The Guardian habar berýär. Bu Müsüri tas 300 ýyl dolandyran Ptolemeý nesilşalygynyň dolandyran we 600 ýyl töweregi ýurdy dolandyran Rim imperiýasynyň döwründe möhüm merkeze öwrülen Kanopus şäheri hasaplanýar...

26.08.2025 13:26
5.1k+

Paleontologlar dinozawrlaryň ýelken şekilli arkasy bolan täze görnüşini açdy

Paleontologlar dinozawrlaryň ýelken şekilli arkasy bolan täze görnüşini açdy. Istiorachis macarthurae adyny alan bu jandarlar 120 mln ýyldan gowrak ozal Angliýanyň günorta kenaryndan uzak bolmadyk ýerde ýaşapdyr diýip, Londondaky Tebigy taryh muzeýine salgylanyp, CNN habar berýär...

25.08.2025 13:04
3.1k+

Awstraliýada adam derisine has ýakyn deri nusgalary ösdürilip ýetişdirildi

Kwinslend uniwersitetiniň ýanyndaky Freýzer institutynyň barlaghanasyndan awstraliýaly alymlar ilkinji gezek doly derejede adam derisiniň gurluşyny gaýtalaýan deri nusgalaryny ösdürip ýetişdirdi. Bu barada ABC ýaýlym korporasiýasy habar berdi...