Astrofizikler Günüň beýleki ýyldyzlardan tapawudyny ýüze çykardylar

  • 14.04.2025 14:34
  • 3.7k+

Germaniýaly, norwegiýaly, gresiýaly we ispaniýaly alymlar topary Günüň köp sanly meňzeş ýyldyzlardan magnit işjeňligi boýunça tapawutlanýandygyny ýüze çykardylar. Günüň ýüzünde gara tegmillerden has köp ýagty sebitler emele gelýär. Beýleki ýyldyzlarda bolsa tersine, gara tegmiller köp emele gelýär. Bu barada arXiv preprint serwerinde çap edilen makalada aýdylýar.

Günüň ýüzünde emele gelýän ýagty sebitleriň, ýagny fakelleriň sany gara tegmillerden üç esse köpdür. Bu ýagdaý hatda iň ýokary işjeňlikdäki döwürlerinde-de Günüň durnuklylygyny üpjün edýär. Beýleki ýyldyzlarda bolsa, köplenç, gara tegmiller agdyklyk edýär we olar ýyldyzyň ýüzüni garaňkylaşdyrýar.
Astrofizikler «Kepler» kosmos teleskopynyň maglumatlaryna esaslanyp, 265 sany sary girdenegiň (G görnüşli ýyldyzyň) magnit işjeňligini öwrendiler. Şol ýyldyzlaryň arasynda 48 sanysynyň maglumatlary derňew üçin saýlandy. Şol 48 ýyldyzyň 44-sinde bolsa, gara tegmiller ýagty sebitlerden has köp bolup çykdy. Galan 4 ýyldyzda bolsa, gara tegmiller bilen ýagty ýerleriň sany deň diýen ýalydy. Diňe bir ýyldyz – KIC 11599385 – bu babatda Gün bilen meňzeşlik görkezýärdi.
Fakeller bilen tegmiller ýyldyzyň magnit meýdanynyň täsiri bilen döreýär. Gowşak magnit meýdany fakelleriň, güýçli magnit meýdanlary bolsa gara tegmilleriň döremegine itergi berýär. Magnit meýdanlary ýyldyzyň içinde bolup geçýän konweksiýa, ýagny maddalaryň garyşmagyna hem täsir edýär.
Gün ýaly ýyldyzlar Älemdäki ähli ýyldyzlaryň 7-10%-ini düzýär. Biziň galaktikamyzyň çäginde şeýle ýyldyzlaryň sany, takmynan, 10-20 milliard çemesi diýlip çaklanylýar. Şeýle ýyldyzlaryň daşyndaky planetalar hasam gyzykly hasaplanylýar, sebäbi olar ýaşaýşyň döremegine mümkinçilik berýän zolakda ýerleşýärler.


27.10.2025 16:42
5.5k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
3.9k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...

25.10.2025 15:42
5.9k+

Gara tomzaklar maslyk bilen iýmitlenmekligi 37 million ýyl ozal özleşdiripdir

Takmynan, 37 million ýyl ozal Argentinanyň Patagon peslikleri giň otluklar bilen örtülen bolup, bu ýer gylyç dişli torbalylaryň, äpet guşlaryň hem-de tapirlere we atlara meňzeş uly ot iýiji haýwanlaryň ýaşaýan mekany bolupdyr...

25.10.2025 14:32
2.2k+

«Sanly çözgüt–2025» bäsleşiginiň saýlama tapgyry başlandy

Türkmenistanyň Aragatnaşyk ministrliginde IT-tehnologiýalaryny, emeli aňy we robot tehnikasyny ösdürmäge gönükdirilen innowasion bäsleşik — «Sanly çözgüt–2025» boýunça saýlama tapgyry geçirilýär. Bäsleşik ýedi ugurda geçiriler: emeli aň robot tehnika we awtomatlaşdyrma «akylly» oba hojalyk tehnologiýalary akylly şäher konsepsiýalary sanly lukmançylyk elektron bilim hyzmatlar ulgamynyň sanlylaşdyrylmagy ...