Astrofizikler Günüň beýleki ýyldyzlardan tapawudyny ýüze çykardylar

  • 14.04.2025 14:34
  • 3.6k+

Germaniýaly, norwegiýaly, gresiýaly we ispaniýaly alymlar topary Günüň köp sanly meňzeş ýyldyzlardan magnit işjeňligi boýunça tapawutlanýandygyny ýüze çykardylar. Günüň ýüzünde gara tegmillerden has köp ýagty sebitler emele gelýär. Beýleki ýyldyzlarda bolsa tersine, gara tegmiller köp emele gelýär. Bu barada arXiv preprint serwerinde çap edilen makalada aýdylýar.

Günüň ýüzünde emele gelýän ýagty sebitleriň, ýagny fakelleriň sany gara tegmillerden üç esse köpdür. Bu ýagdaý hatda iň ýokary işjeňlikdäki döwürlerinde-de Günüň durnuklylygyny üpjün edýär. Beýleki ýyldyzlarda bolsa, köplenç, gara tegmiller agdyklyk edýär we olar ýyldyzyň ýüzüni garaňkylaşdyrýar.
Astrofizikler «Kepler» kosmos teleskopynyň maglumatlaryna esaslanyp, 265 sany sary girdenegiň (G görnüşli ýyldyzyň) magnit işjeňligini öwrendiler. Şol ýyldyzlaryň arasynda 48 sanysynyň maglumatlary derňew üçin saýlandy. Şol 48 ýyldyzyň 44-sinde bolsa, gara tegmiller ýagty sebitlerden has köp bolup çykdy. Galan 4 ýyldyzda bolsa, gara tegmiller bilen ýagty ýerleriň sany deň diýen ýalydy. Diňe bir ýyldyz – KIC 11599385 – bu babatda Gün bilen meňzeşlik görkezýärdi.
Fakeller bilen tegmiller ýyldyzyň magnit meýdanynyň täsiri bilen döreýär. Gowşak magnit meýdany fakelleriň, güýçli magnit meýdanlary bolsa gara tegmilleriň döremegine itergi berýär. Magnit meýdanlary ýyldyzyň içinde bolup geçýän konweksiýa, ýagny maddalaryň garyşmagyna hem täsir edýär.
Gün ýaly ýyldyzlar Älemdäki ähli ýyldyzlaryň 7-10%-ini düzýär. Biziň galaktikamyzyň çäginde şeýle ýyldyzlaryň sany, takmynan, 10-20 milliard çemesi diýlip çaklanylýar. Şeýle ýyldyzlaryň daşyndaky planetalar hasam gyzykly hasaplanylýar, sebäbi olar ýaşaýşyň döremegine mümkinçilik berýän zolakda ýerleşýärler.


düýn 15:27
3.8k+

Kanadaly alymlar Gobi çölünde tirannozawryň täze görnüşini açdy

Kanadaly paleontologlar dinozawrlaryň Tyrannosaurus rex-e ýakyn bolan täze görnüşini açdy. ABC-niň alymlara salgylanyp habar bermegine görä, gürrüň 1970-nji ýyllarda Mongoliýadaky Gobi çölünde tapylan skeletler barada gidýär...

düýn 12:48
3.8k+

Ýewropanyň Solar Orbiter zondy ilkinji gezek Günüň günorta polýusyny görkezdi

Ýewropanyň Kosmos agentliginiň (ESA) Solar Orbiter zondy taryhda ilkinji gezek Günüň günorta polýusynyň suratlaryny we wideo ýazgysyny iberdi. Adatça, biz Güni diňe “gapdaldan” – onuň ekwatorynyň töwereginden görýäris...

14.06.2025 19:32
3.1k+

Alymlar kömür gazylyp alnanda galýan galyndylary berk semente öwürdiler

Russiýanyň Perm milli ylmy-barlag politehniki uniwersitetiniň (PNIPU) alymlary kömür gazylyp alnanda galýan galyndylary – terrikonikleri sement önümçiliginde peýdalanmagyň usulyny tapdylar. Täze düzüm adaty sementden 21% has berk...

14.06.2025 11:38
2.5k+

Serdar Berdimuhamedow «Sanly çözgüt — 2025» atly bäsleşigi yglan etmek baradaky teklibi goldady

Türkmenistanda “San­ly çöz­güt — 2025” at­ly in­no­wa­sion tas­la­ma­la­ryň bäs­le­şi­gi­ni ge­çir­mek bo­ýun­ça işler al­nyp ba­ryl­ýar. Bu barada Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň ýa­nyn­da­ky Ulag we kom­mu­ni­ka­si­ýa­lar agent­li­gi­niň Baş di­rek­to­ry M...