Alymlar smartfonyň we telewizoryň çagalara edýän täsiri boýunça barlag geçirdiler

  • 13.02.2025 12:57
  • 5.4k+

Halkara alymlar topary Latyn Amerikasynyň ýurtlarynda ýaşaýan 1 ýaşdan 4 ýaş aralygyndaky 1878 çaganyň gatnaşmagynda barlag geçirdi. Olar körpeleriň aglabasynyň ekranyň öňünde maslahat berilýän wagtdan has köp oturýandygyny  görkezdi. Iň meşhur enjamlar telewizor we smartfon bolup çykdy.

Barlaga gatnaşyjylar bilen geçirilen pikir soraşmada olaryň sosial-ykdysady ýagdaýy maşgalanyň esasy çeşmelere elýeterliligine, ene-atalaryň bilim derejesine we hünärlerine baglylykda kesgitlenildi.
Hünärmenler öz gözegçilikleriniň netijelerini MedicalXpress-da çykan makalasynda paýlaşdylar.
Alymlar köp wagtyny ekranyň öňünde geçirýän çaganyň sözleýiş diliniň ýaramaz ösýändigini anykladylar. Şol bir wagtyň özünde, kitap okamak we ene-atalar bilen bilelikde telewizora ýa smartfona tomaşa etmek, tersine, sözleýiş endikleriniň ösmegine itergi berýär. Şonda, esasan, bilim beriji programmalary saýlamak maslahat berilýär.
Telewizora köp seredýän çagalaryň söz gory çäkli bolýar we giç gepläp başlaýarlar. Bu, esasanam, okamaklyga az üns berilýän, sosial-ykdysady ýagdaýy pes maşgalalardaky çagalara mahsusdyr. COVID-19 pandemiýasyndan soň ýagdaý has-da erbetleşdi.
Çaga lukmanlary iki ýaşa çenli çagalara gajet bermezligi maslahat berýär, uly ýaşly çagalar bolsa olary gaty az we ulularyň gözegçiligi astynda ulanmalydyrlar.


15.12.2025 11:29
2.1k+

Smartfonlar çagalarda depressiýa we semizlik howpuny ýokarlandyrdy

Çaganyň smartfon bilen ir tanyşmagy alymlarda uly howatyrlanma döredýär: amerikaly hünärmenleriň täze barlaglary bu enjamy ele almak ýaşynyň we ýetginjeklerde depressiýa, semizlik we ýeterliksiz ukynyň artmak howpunyň arasynda aladalandyryjy baglanyşygy ýüze çykardy...

04.12.2025 13:32
2.9k+

Alymlar tüwiniň dykyz topragy “burawlamak” mehanizmini ulanýandygyny anyklady

Halkara biologlar topary tüwiniň köküniň hatda örän dykyz toprakdan nädip ösüp bilýändigini öwrendi. Nature žurnalyndaky ylmy makalada bellenilişi ýaly, ösümlik öz öýjükleriniň gurluşyny üýtgedip, köki özboluşly senagat turbasyna öwürýän aýratyn mehanizmi ulanýar eken...

01.12.2025 12:46
5.7k+

Adam beýnisi 5 ýaş tapgyryndan geçýär: jahyllyk 32 ýaşa çenli dowam edýär

Kembrij uniwersitetiniň neýrobiologlarynyň täze gözlegi adam beýnisiniň bäş tapgyrdan geçýändigini görkezdi. Bu tapgyrlarda neýron gurluşynyň düýpgöter üýtgemegine getirýän “özgeriş döwürleri” bolup geçýär. Şol bir wagtyň özünde, jahyllyk döwrüniň, adatça, hasap edilenden uzak dowam edýändigi bellenilýär...

01.12.2025 12:03
5k+

Alymlar Betmeniň golaýda bolmagynyň adamlary “mylakatly” edýändigini anyklady

Milandaky Mukaddes Ýürek katolik uniwersitetiniň alymlary psihologik tejribe geçirip, Betmeniň golaýda wagty adamlaryň has rehimli bolýandygyny anyklady. Bu barada ylmy iş Mental Health Research žurnalynda neşir edildi...