Birnäçe dil bilmegi çagalaryň akyl-paýhas başarnyklaryny gowulandyrýar

  • 02.02.2025 11:19
  • 3k+

Amerikan alymlarynyň geçiren barlaglary, birnäçe dili bilmegiň çagalaryň akyl-paýhas (kognitiw) başarnyklarynyň ösmegine ýardam berýändigini görkezdi. Bu aýratyn-da autistik spektr bozulmalary bolan çagalar üçin möhümdir. Maýami uniwersitetiniň hünärmenleri bu barlagyň netijelerini Journal of Experimental Child Psychology žurnalynda paýlaşdylar.

Alymlar 7 ýaşdan 12 ýaşa çenli bolan 112 çaganyň maglumatlaryny seljerip gördüler.
Geçirilen barlaglaryň netijesinde, iki dili bilýän çagalaryň has gowy pikirlenýändigi we özlerini gözegçilikde saklamakda has başarjaňdygy anyklanyldy. Olar bir wezipeden beýleki wezipä çalt geçip bilýärler we bir zady ýerine ýetirenlerinde has netijeli hereket edýärler. Diňe bir dili bilýän çagalar bilen deňeşdirilende, olaryň impulslaryny (duýdansyz hereketlerini) dolandyrmak ukyby hem has güýçli boldy.
Bu täsir esasanam autistik spektr bozulmalary bolan çagalarda has aýdyň ýüze çykdy. Iki dili bilýän autistik çagalar, öz işlerini meýilleşdirmek, bir zada ünslerini jemlemek we bir wagtda birnäçe işi ýerine ýetirmek boýunça has gowy netijeleri görkezdiler. Şeýle hem, olar beýleki adamlaryň duýgularyna we pikirlerine has gowy düşündiler. Bu bolsa olaryň jemgyýete has gowy uýgunlaşmagyna kömek etdi.
Hünärmenleriň pikirine görä, dilleriň arasynda yzygiderli geçiş etmek öz-özüňi gözegçilikde saklamak we ünsi jemlemek mehanizmlerini türgenleşdirýär hem-de beýniniň degişli böleklerini işjeňleşdirýär.


15.12.2025 11:29
2.2k+

Smartfonlar çagalarda depressiýa we semizlik howpuny ýokarlandyrdy

Çaganyň smartfon bilen ir tanyşmagy alymlarda uly howatyrlanma döredýär: amerikaly hünärmenleriň täze barlaglary bu enjamy ele almak ýaşynyň we ýetginjeklerde depressiýa, semizlik we ýeterliksiz ukynyň artmak howpunyň arasynda aladalandyryjy baglanyşygy ýüze çykardy...

01.12.2025 12:46
5.7k+

Adam beýnisi 5 ýaş tapgyryndan geçýär: jahyllyk 32 ýaşa çenli dowam edýär

Kembrij uniwersitetiniň neýrobiologlarynyň täze gözlegi adam beýnisiniň bäş tapgyrdan geçýändigini görkezdi. Bu tapgyrlarda neýron gurluşynyň düýpgöter üýtgemegine getirýän “özgeriş döwürleri” bolup geçýär. Şol bir wagtyň özünde, jahyllyk döwrüniň, adatça, hasap edilenden uzak dowam edýändigi bellenilýär...

24.11.2025 12:22
8.7k+

Aşgabatda Bütindünýä çagalar güni mynasybetli çäreler geçirildi

22-nji noýabrda Aşgabatda Bütindünýä çagalar güni mynasybetli “Bitaraplyk we ynsanperwerlik: inklýuziw geljegiň bähbidine hemmetaraplaýyn goldaw” ady bilen çäre geçirildi. Çäre Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistandaky wekilhanasy tarapyndan bilelikde guraldy...

16.11.2025 12:39
3.6k+

Aşgabatda Bütindünýä maýyplar gününe bagyşlanyp, «Biz dürli, emma deň» atly festiwal geçirildi

15-nji noýabrda paýtagtymyzyň «Aşgabat» seýilgähinde «Biz dürli, emma deň» atly inklýuziw festiwal geçirildi. Soňky dört ýyl bäri yzygiderli geçirilýän bu çäre Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan Türkmenistanyň hökümeti we ýerli jemgyýetçilik guramalary bilen bilelikde guraldy...