Soňky 30 ýylda gury ýeriň tas 78%-i yzgaryny ýitirdi: BMG-niň bilermenleriniň netijeleri

  • 15.12.2024 16:42
  • 2.4k+

Soňky üç onýyllygyň dowamynda gury ýeriň 77,6%-inde yzgaryň derejesi ep-esli azaldy, çöl ýerleriň meýdany bolsa 7,6% ulaldy. Bu barada BMG-niň Çölleşmä garşy göreş konwensiýasynyň (UNCCD) täze hasabatynda aýdylýar.

Bilermenleriň maglumatlary klimatyň çynlakaý üýtgeýändigini delillendirýär. Seljermelere görä, soňky 30 ýylda gurak ýerleriň meýdany 37,5%-den 40,6%-e çenli artdy.

“Biz ilkinji gezek bu çökgünligiň gerimini düýpli ylmy derejede anykladyk” – diýip, UNCCD-niň ýolbaşçysy Ibragim Tşau aýtdy.

Bellenilişi ýaly, doly çölleşme gury ýeriň 4,3 mln inedördül kilometrinde bolup geçdi we bu Hindistanyň meýdanyndan hem uludyr. Häzirki günde gury ýerlerde 2,3 milliard adam ýaşaýar we şolardan 1,35 milliardy Aziýada, 620 milliony Afrikada ýaşaýar.
Toprakda yzgaryň derejesiniň has azalmagy Ýewropada (95%), Afrikada (88%) we Aziýada (86%) hasaba alyndy. Bilermenleriň pikiriçe, bu gür ilatly sebitlerde suw we azyk ýetmezçiligine getirer.
Hasabat 2024-nji ýylyň 2 – 13-nji dekabrynda ilkinji gezek Er-Riýadda (Saud Arabystany) geçirilen UNCCD-niň sammiti üçin taýýarlandy. Bilermenler 1994-nji ýylda Konwensiýa gol çekilenden bäri üýtgeşmelere baha berýär we asyryň ahyryna çenli gurak ýerlerde 5 milliard töweregi adamyň ýaşajakdygyny duýdurýar.


13.09.2025 15:05
6.3k+

Alýaskadaky derýa baky doňaklygyň eremegi sebäpli mämişi reňke boýaldy

Bir wagtlar arassa suwy bilen tanalýan Alýaskanyň demirgazyk-günbataryndaky Salmon derýasy soňky ýyllarda ep-esli üýtgedi. 1977-nji ýylda ýazyjy Jon Makfi ony "meniň öňde-soňda gören iň arassa suwum" diýip häsiýetlendirdi...

13.09.2025 13:03
4.6k+

Alymlar 13-14-nji sentýabrda magnit hadysalarynyň bolmagyny çaklaýarlar

13-14-nji sentýabrda Ýer ýüzünde G2–G3 derejesindäki (bäş derejeli şkalada ikinji we üçünji dereje) magnit tupanlarynyň bolmagyna garaşylýar. Bu barada Russiýanyň Ylymlar akademiýasynyň Kosmos barlaglary institutynyň Gün astronomiýasy laboratoriýasy hem-de Gün–Ýer fizikasynyň Sibir bölüminiň institutynda habar berildi...

11.09.2025 21:22
10k+

Ilkinji gezek Arktikanyň deňizlerinde awtoulag tekerleriniň bölejikleri tapyldy

Geçirilen barlaglar sandan galan teker önümleriniň, hatda şäherlerden uzakda ýerleşýän Arktika deňizlerine-de düşýändigini we deňiz durmuşyna täsir edip, mutasiýa sebäp bolup, şeýle hem adamlaryň we haýwanlaryň bedenine aralaşyp biljekdigini tassyklady...

11.09.2025 06:35
8.7k+

Alýaskanyň günorta-gündogarynda täze ada emele geldi

Alýaskanyň günorta-gündogaryndaky buzly kölleriň birinde täze ada emele geldi. 1984-nji we 2025-nji ýyllar aralygynda düşürilen Landsat hemra suratlary kiçijik Prou-Hob dagyny gurşap alan Alsek buzlugynyň eräp, dagy ada öwrendigini görkezýär...