Soňky 30 ýylda gury ýeriň tas 78%-i yzgaryny ýitirdi: BMG-niň bilermenleriniň netijeleri

  • 15.12.2024 16:42
  • 2.5k+

Soňky üç onýyllygyň dowamynda gury ýeriň 77,6%-inde yzgaryň derejesi ep-esli azaldy, çöl ýerleriň meýdany bolsa 7,6% ulaldy. Bu barada BMG-niň Çölleşmä garşy göreş konwensiýasynyň (UNCCD) täze hasabatynda aýdylýar.

Bilermenleriň maglumatlary klimatyň çynlakaý üýtgeýändigini delillendirýär. Seljermelere görä, soňky 30 ýylda gurak ýerleriň meýdany 37,5%-den 40,6%-e çenli artdy.

“Biz ilkinji gezek bu çökgünligiň gerimini düýpli ylmy derejede anykladyk” – diýip, UNCCD-niň ýolbaşçysy Ibragim Tşau aýtdy.

Bellenilişi ýaly, doly çölleşme gury ýeriň 4,3 mln inedördül kilometrinde bolup geçdi we bu Hindistanyň meýdanyndan hem uludyr. Häzirki günde gury ýerlerde 2,3 milliard adam ýaşaýar we şolardan 1,35 milliardy Aziýada, 620 milliony Afrikada ýaşaýar.
Toprakda yzgaryň derejesiniň has azalmagy Ýewropada (95%), Afrikada (88%) we Aziýada (86%) hasaba alyndy. Bilermenleriň pikiriçe, bu gür ilatly sebitlerde suw we azyk ýetmezçiligine getirer.
Hasabat 2024-nji ýylyň 2 – 13-nji dekabrynda ilkinji gezek Er-Riýadda (Saud Arabystany) geçirilen UNCCD-niň sammiti üçin taýýarlandy. Bilermenler 1994-nji ýylda Konwensiýa gol çekilenden bäri üýtgeşmelere baha berýär we asyryň ahyryna çenli gurak ýerlerde 5 milliard töweregi adamyň ýaşajakdygyny duýdurýar.


düýn 10:55
2k+

Alymlar: Kosmos zyňyndylary Ýeriň atmosferasyny metallar bilen çalt hapalaýar

Nemes alymlarynyň halkara barlaglarynyň netijelerine görä, Ýeriň atmosferasy kosmos galyndylary sebäpli metallar bilen barha köp hapalanýar. Orbital mega-toparlaryň döremegi we uçuşlaryň köpelmegi bu prosesi has-da güýçlendirýär...

24.10.2025 16:48
8.3k+

Islandiýada ilkinji gezek çybynlar peýda boldy

Islandiýada ilkinji gezek çybynlar ýüze çykaryldy. Häzire çenli ýurt dünýäde olardan azat bolan iki ýeriň biri hasaplanýardy – indi ýeke-täk şeýle ýer Antarktida bolup galdy. Ilkinji çybynlar Reýkýawikden günorta-günbatarda Kýos buzluk jülgesinde göründi...

16.10.2025 10:42
7.1k+

Hytaýda maýlama sebäpli XXI asyryň ahyrynda tutuş ýurtda çaý ösdürip ýetişdirip bolar

2090-njy ýyla çenli Hytaýda çaý ösdürip ýetişdirmek üçin amatly 137 müň inedördül kilometre golaý täze ýer peýda bolup biler diýip, Günorta-Günbatar uniwersitetiniň alymlary N+1 neşirine beren maglumatynda aýdýarlar...

19.09.2025 14:55
5.4k+

Awstraliýada 1,5 mln adam umman derejesiniň ýokarlanmagy sebäpli howp astynda

Awstraliýanyň klimat gullugy global ýylamanyň netijeleri barada çaklamasyny hödürledi. Maglumatlara görä, 2050-nji ýyla çenli umman derejesiniň ýokarlanmagy ýurduň 1,5 million ýaşaýjysynyň janyny howp astyna goýup biler diýip, The Guardian habar berýär...