Soňky 30 ýylda gury ýeriň tas 78%-i yzgaryny ýitirdi: BMG-niň bilermenleriniň netijeleri

  • 15.12.2024 16:42
  • 2.4k+

Soňky üç onýyllygyň dowamynda gury ýeriň 77,6%-inde yzgaryň derejesi ep-esli azaldy, çöl ýerleriň meýdany bolsa 7,6% ulaldy. Bu barada BMG-niň Çölleşmä garşy göreş konwensiýasynyň (UNCCD) täze hasabatynda aýdylýar.

Bilermenleriň maglumatlary klimatyň çynlakaý üýtgeýändigini delillendirýär. Seljermelere görä, soňky 30 ýylda gurak ýerleriň meýdany 37,5%-den 40,6%-e çenli artdy.

“Biz ilkinji gezek bu çökgünligiň gerimini düýpli ylmy derejede anykladyk” – diýip, UNCCD-niň ýolbaşçysy Ibragim Tşau aýtdy.

Bellenilişi ýaly, doly çölleşme gury ýeriň 4,3 mln inedördül kilometrinde bolup geçdi we bu Hindistanyň meýdanyndan hem uludyr. Häzirki günde gury ýerlerde 2,3 milliard adam ýaşaýar we şolardan 1,35 milliardy Aziýada, 620 milliony Afrikada ýaşaýar.
Toprakda yzgaryň derejesiniň has azalmagy Ýewropada (95%), Afrikada (88%) we Aziýada (86%) hasaba alyndy. Bilermenleriň pikiriçe, bu gür ilatly sebitlerde suw we azyk ýetmezçiligine getirer.
Hasabat 2024-nji ýylyň 2 – 13-nji dekabrynda ilkinji gezek Er-Riýadda (Saud Arabystany) geçirilen UNCCD-niň sammiti üçin taýýarlandy. Bilermenler 1994-nji ýylda Konwensiýa gol çekilenden bäri üýtgeşmelere baha berýär we asyryň ahyryna çenli gurak ýerlerde 5 milliard töweregi adamyň ýaşajakdygyny duýdurýar.


15.08.2025 12:43
6.9k+

ABŞ-da öýüň üçegini deşen meteoritiň ýaşy Ýerden 20 million ýyl uly bolup çykdy

“Makdono meteoriti” adyny alan kosmos daşy iýun aýynda ABŞ-nyň Jorjiýa ştatynyň Makdono şäherindäki bir öýüň üçegini deşdi. Jorjiýa uniwersitetinden planetar geolog Skott Harris bu materialy öwrendi we meteoritiň takmynan 4,56 milliard ýyl ozal emele gelendigini kesgitledi...

03.08.2025 17:44
15k+

ABŞ-da çakan 829 kilometrlik ýyldyrym dünýäde iň uzyn ýyldyrym diýlip ykrar edildi

BMG-niň Bütindünýä meteorologiýa guramasynyň hünärmenleri dünýäde iň uzyn ýyldyrymy hasaba aldy. Ol 2017-nji ýylyň 22-nji oktýabrynda ABŞ-nyň asmanynda çakdy we Gündogar Tehasdan Kanzas-Siti töwereklerine uzady diýip, Space...

02.08.2025 17:26
9.9k+

2025-nji ýylyň iýul aýy Aşgabatda howa gözegçilikleriniň taryhynda dördünji iň yssy aý boldy

2025-nji ýylyň iýul aýy Aşgabatda howanyň gyzgynlyk derejesiniň ýokary galmagy boýunça dördünji aý hökmünde hasaba alyndy — bu bolsa 1891-nji ýyldan bäri alnyp barylýan meteorologik gözegçilikleriň taryhynda rekord görkeziji boldy...

02.08.2025 07:41
12k+

“Tomus, güýz, gyş, zibil...” Alymlar täze möwsümleriň dörändigini öňe sürýär

Londonyň ykdysadyýet mekdebiniň we Beýik Britaniýadaky Ýork uniwersitetiniň alymlary adamzat işiniň Ýeriň tebigy sazlaşygyny düýpgöter üýtgedendigini aýdýar. Bu hem täze möwsümleriň – “tüsse” we “zibil” möwsüminiň peýda bolmagyna getirdi diýip, ylmy gözlege salgylanyp, Live Science habar berýär...