Siriýada arheologlar dünýäde iň gadymy elipbiýi tapdylar

  • 26.11.2024 13:36
  • 4.2k+

Jons Hopkins uniwersitetiniň arheologlary Siriýada elipbiý ýazuwynyň iň gadymy subutnamalaryny tapdylar. Umm-el-Marryň aramgähinde oýulyp ýazylan nyşanlar bilen toýun silindrleri tapyldy. Phys.org portalynyň habar berşi ýaly, tapyndy b.e.öň 2400-nji ýyla degişli hasap edilýär, bu bolsa häzire çenli belli bolan islendik elipbiýiň ýaşyndan 500 ýyl uludyr.

Maglumatlar radiouglerod seljermesi bilen tassyklandy.

“Öň, elipbiý Müsürde ýa-da ýakyn bir ýerde b.e.öň 1900-nji ýylda oýlanyp tapylan diýlip hasaplanylýardy. Ýöne bu artefaktlaryň ýaşy has uly we başga bir ýerden gelip çykýar. Bu bolsa elipbiýiň gelip çykyşynyň ozal pikir edişimizden düýbünden başgaçadygy barada çaklamaga esas döredýär” – diýip, arheologiýa professory Glenn Şwars düşündirdi.

Ylmy gözlegçiler oýulyp ýazylan nyşanlaryň gaplaryň içindäkini aňlatmak üçin “etiketka” hökmünde ulanylandygyny çaklaýarlar. Häzirlikçe tekstiň manysy açylmady.
16 ýyl dowam eden gazuw-agtaryş işleri alty skelet, altyn we kümüş şaý-sepler, keramika we aşhana gap-gaçlary ýaly beýleki tapyndylary-da ýüze çykardy.

“Elipbiý ýazuwy adamlaryň ýaşaýşyny, olaryň pikirlenişini we aragatnaşyklaryny üýtgetdi” – diýip, Şwars belledi.


düýn 16:35
6.6k+

Arheologlar Müsüriň kenarynda 2000 ýyllyk "ýahta" tapdylar

Ýewropanyň Suwasty Arheologiýa Institutynyň (IEASM) ylmy işgärleri takmynan 2000 ýyl mundan ozal Aleksandriýa portunyň golaýynda gark bolan gezelenç gämisiniň galyndylaryny tapdylar. Gurluşy we maksady boýunça bu tapyndyny häzirki zaman superýahtalary bilen deňeşdirip bolýar...

15.12.2025 11:29
2.3k+

Smartfonlar çagalarda depressiýa we semizlik howpuny ýokarlandyrdy

Çaganyň smartfon bilen ir tanyşmagy alymlarda uly howatyrlanma döredýär: amerikaly hünärmenleriň täze barlaglary bu enjamy ele almak ýaşynyň we ýetginjeklerde depressiýa, semizlik we ýeterliksiz ukynyň artmak howpunyň arasynda aladalandyryjy baglanyşygy ýüze çykardy...

04.12.2025 13:32
2.9k+

Alymlar tüwiniň dykyz topragy “burawlamak” mehanizmini ulanýandygyny anyklady

Halkara biologlar topary tüwiniň köküniň hatda örän dykyz toprakdan nädip ösüp bilýändigini öwrendi. Nature žurnalyndaky ylmy makalada bellenilişi ýaly, ösümlik öz öýjükleriniň gurluşyny üýtgedip, köki özboluşly senagat turbasyna öwürýän aýratyn mehanizmi ulanýar eken...

01.12.2025 12:46
5.7k+

Adam beýnisi 5 ýaş tapgyryndan geçýär: jahyllyk 32 ýaşa çenli dowam edýär

Kembrij uniwersitetiniň neýrobiologlarynyň täze gözlegi adam beýnisiniň bäş tapgyrdan geçýändigini görkezdi. Bu tapgyrlarda neýron gurluşynyň düýpgöter üýtgemegine getirýän “özgeriş döwürleri” bolup geçýär. Şol bir wagtyň özünde, jahyllyk döwrüniň, adatça, hasap edilenden uzak dowam edýändigi bellenilýär...