Arheologlar Täjigistanda gadymy adamlaryň mesgen tutan ýerini tapdylar

  • 10.11.2024 23:27
  • 11k+

Ierusalimiň Ýewreý uniwersitetiniň we Täjigistanyň Milli Ylymlar akademiýasynyň arheologlary Merkezi Täjigistanyň Zerawşan jülgesinde möhüm açyş etdiler. Soýi Hawzakyň köp gatly arheologiki ýadygärliginde gadymy adamlaryň 20-150 müň ýyllyk yzlary tapyldy.

Gözlegiň netijeleri barada Antiquity žurnalynda habar berildi.
Tapyndylaryň arasynda daş gurallar, haýwan süňkleri we gadymy ösümlikleriň galyndylary bar, bu irki göçüşliklerde we adamzat siwilizasiýasynyň ösüşinde Merkezi Aziýanyň esasy ornunyň bolandygyny tassyklaýar.
Arheologlar Soýi Hawzakda gazylan üç ýerde adam işjeňliginiň yzlaryny öz içine alýan gatlaklary tapdylar. Barlagçylar häzirki zaman seljeriş usullarynyň kömegi bilen agaç köýügi we süňk ýaly organiki materiallary gorap saklamagy we öwrenmegi başardylar. Bu tapyndylar gadymy döwürleriň howasyny täzeden gurmaga we adamlaryň ýaşaýyş şertleri barada düşünje almaga kömek edýär.
Soýi Hawzakyň dag dälizinde ýerleşmegi häzirki zaman Homo sapiens, neandertallar we denisçiler ýaly gadymy adamlar topary üçin möhüm göç ýoly bolup biler. Arheologlar bu ýerde dürli toparlaryň arasyndaky özara gatnaşyklaryň tejribe we bilim alyş-çalşygyny aňsatlaşdyryp biljekdigini çaklaýarlar.
Alymlar topary bu sebitdäki migrasiýa we ewolýusiýa proseslerine has gowy düşünmäge kömek etjek täze tapyndylary tapmak umydy bilen, gazuw-agtaryş işlerini dowam etdirmegi meýilleşdirýär.


15.12.2025 11:29
2.2k+

Smartfonlar çagalarda depressiýa we semizlik howpuny ýokarlandyrdy

Çaganyň smartfon bilen ir tanyşmagy alymlarda uly howatyrlanma döredýär: amerikaly hünärmenleriň täze barlaglary bu enjamy ele almak ýaşynyň we ýetginjeklerde depressiýa, semizlik we ýeterliksiz ukynyň artmak howpunyň arasynda aladalandyryjy baglanyşygy ýüze çykardy...

04.12.2025 13:32
2.9k+

Alymlar tüwiniň dykyz topragy “burawlamak” mehanizmini ulanýandygyny anyklady

Halkara biologlar topary tüwiniň köküniň hatda örän dykyz toprakdan nädip ösüp bilýändigini öwrendi. Nature žurnalyndaky ylmy makalada bellenilişi ýaly, ösümlik öz öýjükleriniň gurluşyny üýtgedip, köki özboluşly senagat turbasyna öwürýän aýratyn mehanizmi ulanýar eken...

01.12.2025 12:46
5.7k+

Adam beýnisi 5 ýaş tapgyryndan geçýär: jahyllyk 32 ýaşa çenli dowam edýär

Kembrij uniwersitetiniň neýrobiologlarynyň täze gözlegi adam beýnisiniň bäş tapgyrdan geçýändigini görkezdi. Bu tapgyrlarda neýron gurluşynyň düýpgöter üýtgemegine getirýän “özgeriş döwürleri” bolup geçýär. Şol bir wagtyň özünde, jahyllyk döwrüniň, adatça, hasap edilenden uzak dowam edýändigi bellenilýär...

01.12.2025 12:03
5k+

Alymlar Betmeniň golaýda bolmagynyň adamlary “mylakatly” edýändigini anyklady

Milandaky Mukaddes Ýürek katolik uniwersitetiniň alymlary psihologik tejribe geçirip, Betmeniň golaýda wagty adamlaryň has rehimli bolýandygyny anyklady. Bu barada ylmy iş Mental Health Research žurnalynda neşir edildi...