Meksikada ýüzlerçe ýyldan soň, tötänden maýýalaryň iri şäheri tapyldy

  • 31.10.2024 14:16
  • 7.5k+

Tuleýn uniwersitetiniň (ABŞ) aspirantlary Meksikanyň jeňňelliginden maýýa medeniýetiniň ýitip galan iri şäherini tapdylar.

Aspirant Lýuk Old-Tomasyň sözlerine görä, ol internete girip oturan wagty lidar maglumatlaryna duş gelipdir. Ol BBC beren gürrüňinde: "Google gözleginiň 16-njy sahypasyndakam Meksikanyň daşky gurşawa gözegçilik edýän guramasy tarapyndan geçirilen lazer gözlegini tapdym" – diýip, aýdýar.
Lidar tehnologiýasy karta döretmek üçin ýagtylyk impulslaryny ulanyp, ýerasty obýektleri howadan skanirlemäge mümkinçilik berýär. Old-Tomas maglumatlary gaýtadan işlänsoň, biziň eýýamymyzyň 750-850-nji ýyllarynda Maýýa medeniýetiniň gülläp ösen döwründe ilaty, megerem, 30-50 müň adam bolan uly şäheriň galyndylaryny kesgitledi.
Golaýdaky ýalpak aýlagyň hormatyna Waleriana diýlip atlandyrylan ýiten şäher Kspudžil sebitindäki gara ýoluň golaýynda ýerleşýär. Bu ýerde eýýäm piramidalaryň, sport meýdançalarynyň, etraplary birleşdirýän kanallaryň, şeýle hem amfiteatrlaryň yzlary tapyldy.
Professor Marçello Kanutonyň sözlerine görä, bu açyş tropiki ýerleriň “siwilizasiýalaryň ölen ýeri” diýen düşünjäni üýtgedip biler. "Tersine, bu ýerde çylşyrymly medeniýetler gülläp ösüpdir" – diýip, ol nygtady.
Umuman, Old-Tomas we Kanuto jeňňeldäki üç dürli ýerde gözleg geçirdiler. Olar dürli ululykdaky 6764 binany tapdylar.
Arheologlar şäheriň howanyň üýtgemegi sebäpli terk edilendigine ynanýarlar, ýöne takyk sebäpleri entek belli däl.


20.10.2025 10:52
11k+

Angliýada bitewi diýen ýaly “gylyç şekilli ażdarha” tapyldy

Beýik Britaniýanyň Ýura kenarynda alymlar öň belli bolmadyk, delfiniň ululygyndaky gadymy deňiz süýrenijisi — ihtiozawryň bitin diýen ýaly skeletini tapdylar. Britan paleontologlary Papers in Paleontology žurnalynda çap eden makalasynda bu tapyndynyň ihtiozawrlaryň ewolýusiýasynyň taryhyndaky boşlugy doldurmaga kömek edýändigini belleýärler...

13.10.2025 09:51
6.7k+

Türkiýedäki Karahantepede adamyň şekili bolan gadymy daş sütüni tapyldy

Türkiýäniň günorta-gündogaryndaky neopolit döwrüne degişli Karahantepe sebitinde gazuw-agtaryş işleri wagtynda adamyň şekili bolan T-şekilli daş sütüni tapyldy. Bu barada Türkiye Today habar berýär. Ozal alymlar goňşy Göbekli-Tepede hem eliň we penjäniň şekili bolan şuňa meňzeş sütünleri tapypdy, ýöne bu ullakan daş böleginde ýüzüň şekili mese-mälim oýulan ilkinji tapyndy boldy...

07.10.2025 23:23
5.2k+

Müsürde 20 ýyldan soň faraon Amenhotep III-niň aramgähini dikeldiş işleri tamamlandy

Müsürde Luksoryň günbatar kenaryndaky Patyşalar jülgesinde faraon Amenhotep III-niň aramgähini dikeltmek işleri tamamlandy. Bu barada ýurduň syýahatçylyk we gadymy ýadygärlikler ministri Şerif Fathi habar berdi...

28.09.2025 10:49
8.7k+

Ysraýylda Wizantiýa döwrüniň 97 altyn teňňesinden we şaý-seplerden ybarat hazyna tapyldy

Ysraýylyň demirgazygynda, Kineret kölüniň golaýyndaky Susita milli seýilgähinde arheologlar Wizantiýa döwrüniň 97 altyn teňňesinden we onlarça şaý-sep böleklerinden ybarat hazynany tapdy. Bu barada Ynet portaly habar berýär...