Duýduryş öwüşginli gadymy tarakanlaryň öň belli bolmadyk görnüşi tapyldy

  • 29.10.2024 15:19
  • 8.5k+

40 ýyl mundan ozal Bristol muzeýiniň ýygyndysyndan tapylan galyndylaryň ýakynda geçirilen barlagy gadymy duýduryş öwüşginli tarakanyň täze görnüşini tapmaga kömek etdi. Mör-möjek Ýura döwrüne degişlidir.

Galyndylary öwrenen paleontologlar 184 million ýyl mundan ozal ýaşap geçen mör-möjekleriň ganatynyň yzlaryny tapdylar.
Tapyndy tarakanlaryň täze - Alderblattina simmsi görnüşine degişli edildi.
Mör-möjegiň ganatlarynyň galyndysynyň  uzynlygy 13,2 millimetre, ini 3,7 millimetre ýetdi. Ganatlaryň yzky bölekleri ýok, saklanyp galan üstki böleginde 38 damaryň yzy galypdyr. Esasy aýratynlygy - üç sany aýdyň görünýän tegmil (ikisi tegelek diýen ýaly), olaryň biri iň ujunda ýerleşýärdi. Häsiýetli tegmiller mimikriýanyň mör-möjeklerde ösendigi baradaky netijä gelmäge mümkinçilik berdi. Açyk tegmiller, häzirki mör-möjeklerden belli bolşy ýaly, ýyrtyjylary ürküzmäge hyzmat eden bolmagy mümkin. Bu açyş şol döwürdäki tarakanlarda duýduryş reňkiniň ikinji tassyknamasy bolup, ýyrtyjylar tarapyndan edilýän basyşa uýgunlaşmagyň möhümdigini görkezýär.
Şeýle ösen nagyşlar şunuň ýaly gadymy galyndylarda ilkinji gezek hasaba alynýar. Şonuň üçin alymlar beýan edilen görnüşiň tarakanlar üçin iň köne duýduryş reňki bolup biljekdigini çaklaýarlar.
Alymlar Trias döwrüniň ahyrynda we Ýura döwrüniň başynda mör-möjeklere garşy pterozawrlaryň peýda bolandygyny we süýdemdirijileriň işjeň ösendigini bellediler. Ýyrtyjylar tarapyndan edilýän basyş mör-möjekleriň ewolýusiýasyny goranmaga tarap iteren bolmagy mümkin, bu tarakanlarda duýduryş öwüşgininiň peýda bolmagyna sebäp bolandyr. Şeýle-de bolsa, Papers in Palaeontology žurnalynda çap edilen makalanyň awtorlary bu baglanyşygy takyk kesgitlemegiň henizem kyndygyny bellediler.


düýn 22:07
1k+

Arheologlar Müsürde 4400 ýyllyk Gün ybadathanasyny tapdy

Kairiň golaýyndaky Abusir nekropolynda ýaşy, takmynan, 4400 ýyl bolan Gadymy Müsüriň Gün ybadathanasynyň harabalygy tapyldy. Bu ybadathana, çen bilen, b.e.öň 2420-nji ýyldan 2389-njy ýyl aralygynda V nesilşalygyň döwründe dolandyran faraon Niuserrä degişli bolupdyr...

17.12.2025 11:16
2.2k+

Astronomlar ilkinji gezek Günüň daşky serhediniň kartasyny çyzdylar

Astronomlar ilkinji gezek Günüň atmosferasynyň daşky serhediniň — Alwen üsti (Alfvén surface) hökmünde tanalýan zolagyň yzygiderli iki ölçegli kartasyny düzdüler. Bu serhet Gün şemalynyň magnit tolkunlarynyň tizliklerinden geçip, yzyna dolanmaz ýaly Günüň täsirinden çykýan we planetalarara giňişlige ýaýraýan sebitidir...

17.12.2025 11:12
3.7k+

Türkmen alymlary çölleşmä garşy göreşmek üçin bionanokompozit material döretdiler

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologik parkynyň hünärmenleri gumuň göçmegi we çölleşmek meseleleri boýunça ylmy-barlag işlerini geçirdiler. Bu ylmy-barlag işleriniň çäklerinde sianobakteriýalaryň biomassasy esasynda dökülýän çägeleri berkitmek we olaryň göçmeginiň öňüni almak üçin bionanokompozit material (BNKM) döredildi...

16.12.2025 19:18
4.5k+

Paleontologlar dinozawryň täze görnüşini açdylar: Ol tas 110 ýyllap köpçüligiň göz öňünde durdy

Paleontologlar köne kolleksiýalaryň arasyndaky muzeý witrinasynda dinozawryň täze görnüşini tapdylar. Bu, alymlaryň 1916-njy ýylda tapylan ördek burunly gadrozawridanyň nusgasyny täzeden öwrenenlerinden soň ýüze çykdy...