Duýduryş öwüşginli gadymy tarakanlaryň öň belli bolmadyk görnüşi tapyldy

  • 29.10.2024 15:19
  • 8.4k+

40 ýyl mundan ozal Bristol muzeýiniň ýygyndysyndan tapylan galyndylaryň ýakynda geçirilen barlagy gadymy duýduryş öwüşginli tarakanyň täze görnüşini tapmaga kömek etdi. Mör-möjek Ýura döwrüne degişlidir.

Galyndylary öwrenen paleontologlar 184 million ýyl mundan ozal ýaşap geçen mör-möjekleriň ganatynyň yzlaryny tapdylar.
Tapyndy tarakanlaryň täze - Alderblattina simmsi görnüşine degişli edildi.
Mör-möjegiň ganatlarynyň galyndysynyň  uzynlygy 13,2 millimetre, ini 3,7 millimetre ýetdi. Ganatlaryň yzky bölekleri ýok, saklanyp galan üstki böleginde 38 damaryň yzy galypdyr. Esasy aýratynlygy - üç sany aýdyň görünýän tegmil (ikisi tegelek diýen ýaly), olaryň biri iň ujunda ýerleşýärdi. Häsiýetli tegmiller mimikriýanyň mör-möjeklerde ösendigi baradaky netijä gelmäge mümkinçilik berdi. Açyk tegmiller, häzirki mör-möjeklerden belli bolşy ýaly, ýyrtyjylary ürküzmäge hyzmat eden bolmagy mümkin. Bu açyş şol döwürdäki tarakanlarda duýduryş reňkiniň ikinji tassyknamasy bolup, ýyrtyjylar tarapyndan edilýän basyşa uýgunlaşmagyň möhümdigini görkezýär.
Şeýle ösen nagyşlar şunuň ýaly gadymy galyndylarda ilkinji gezek hasaba alynýar. Şonuň üçin alymlar beýan edilen görnüşiň tarakanlar üçin iň köne duýduryş reňki bolup biljekdigini çaklaýarlar.
Alymlar Trias döwrüniň ahyrynda we Ýura döwrüniň başynda mör-möjeklere garşy pterozawrlaryň peýda bolandygyny we süýdemdirijileriň işjeň ösendigini bellediler. Ýyrtyjylar tarapyndan edilýän basyş mör-möjekleriň ewolýusiýasyny goranmaga tarap iteren bolmagy mümkin, bu tarakanlarda duýduryş öwüşgininiň peýda bolmagyna sebäp bolandyr. Şeýle-de bolsa, Papers in Palaeontology žurnalynda çap edilen makalanyň awtorlary bu baglanyşygy takyk kesgitlemegiň henizem kyndygyny bellediler.


düýn 23:25
1.7k+

Hytaýly biologlar 36 petabaýtlyk maglumaty saklamak üçin “DNK- kassetany” döredýärler

Guandunyň Günorta ylym we tehnologiýa uniwersitetiniň alymlary sanly maglumatlary saklamagyň täze usulyny oýlap tapdylar. Olar 1980-nji ýylyň äheňindäki ýüzüne dezoksiribonuklein kislotasynyň sintetiki molekulalary çap edilen plastik lentany öz içine alýan "DNK-kassetany" işläp taýýarladylar...

düýn 23:22
2.2k+

Beýik Britaniýada 241 million ýyl ozal ýaşap geçen hažžyklaryň gadymy garyndaşy tapyldy

Beýik britaniýaly alymlar, takmynan, 241 million ýyl ozal Angliýanyň günorta-günbataryndaky kenarda ýaşap geçen gadymy süýrenijileriň galyndylaryny tapdylar. Nätekiz dişli kiçijik jandar lepidozawr toparyna - häzirki zaman hažžyklarynyň, ýylanlaryň we adaty bolmadyk Täze Zelandiýa gatteriýalarynyň ata-babalaryna degişlidir...

düýn 20:01
1k+

Tozganyň üflenişine ylmy makala bagyşladylar

Näme üçin tozganyň tohumlary sürtülmä garşy durup bilýär-de, şemalyň güýjüne aňsatlyk bilen uçup gidýär? Alymlar bu sowala jogap tapmak üçin tutuş bir barlag geçirdiler we netijede ýeliň ugruna baglylykda, tohumy boşatmak üçin zerur güýjüň 100 gezekdenem köp üýtgäp biljekdigini anykladylar...

13.09.2025 14:53
1.1k+

Gruziýada ösümlikleriň iýmitden başga maksatlar üçin ulanylyşynyň iň gadymy yzlary tapyldy

Arheologlar Gruziýadaky gowakda ösümlikleriň iýmit üçin däl-de, boýag hökmünde ulanylandygynyň ilkinji göni subutnamalaryny tapdylar. Ýaşy 32000 - 34000 ýyl bolan daş üweýji gurallarda indigoferanyň yzlary tapyldy diýip, Arkeonews ýazýar...