Duýduryş öwüşginli gadymy tarakanlaryň öň belli bolmadyk görnüşi tapyldy

  • 29.10.2024 15:19
  • 8.5k+

40 ýyl mundan ozal Bristol muzeýiniň ýygyndysyndan tapylan galyndylaryň ýakynda geçirilen barlagy gadymy duýduryş öwüşginli tarakanyň täze görnüşini tapmaga kömek etdi. Mör-möjek Ýura döwrüne degişlidir.

Galyndylary öwrenen paleontologlar 184 million ýyl mundan ozal ýaşap geçen mör-möjekleriň ganatynyň yzlaryny tapdylar.
Tapyndy tarakanlaryň täze - Alderblattina simmsi görnüşine degişli edildi.
Mör-möjegiň ganatlarynyň galyndysynyň  uzynlygy 13,2 millimetre, ini 3,7 millimetre ýetdi. Ganatlaryň yzky bölekleri ýok, saklanyp galan üstki böleginde 38 damaryň yzy galypdyr. Esasy aýratynlygy - üç sany aýdyň görünýän tegmil (ikisi tegelek diýen ýaly), olaryň biri iň ujunda ýerleşýärdi. Häsiýetli tegmiller mimikriýanyň mör-möjeklerde ösendigi baradaky netijä gelmäge mümkinçilik berdi. Açyk tegmiller, häzirki mör-möjeklerden belli bolşy ýaly, ýyrtyjylary ürküzmäge hyzmat eden bolmagy mümkin. Bu açyş şol döwürdäki tarakanlarda duýduryş reňkiniň ikinji tassyknamasy bolup, ýyrtyjylar tarapyndan edilýän basyşa uýgunlaşmagyň möhümdigini görkezýär.
Şeýle ösen nagyşlar şunuň ýaly gadymy galyndylarda ilkinji gezek hasaba alynýar. Şonuň üçin alymlar beýan edilen görnüşiň tarakanlar üçin iň köne duýduryş reňki bolup biljekdigini çaklaýarlar.
Alymlar Trias döwrüniň ahyrynda we Ýura döwrüniň başynda mör-möjeklere garşy pterozawrlaryň peýda bolandygyny we süýdemdirijileriň işjeň ösendigini bellediler. Ýyrtyjylar tarapyndan edilýän basyş mör-möjekleriň ewolýusiýasyny goranmaga tarap iteren bolmagy mümkin, bu tarakanlarda duýduryş öwüşgininiň peýda bolmagyna sebäp bolandyr. Şeýle-de bolsa, Papers in Palaeontology žurnalynda çap edilen makalanyň awtorlary bu baglanyşygy takyk kesgitlemegiň henizem kyndygyny bellediler.


düýn 15:34
946

Alymlar yslary beýnä ultrases arkaly geçirmegi öwrendiler

Inženerler we barlagçylar topary ilkinji gezek ys alyş ukybyna jogap berýän merkeze gönükdirilen ultrasesiň kömegi bilen adamlarda yslary – mysal üçin, “arassa howa” ýa-da “ýanan odun” ýaly duýgulary döredip bildiler...

03.12.2025 11:09
5.1k+

Arheologlar Stounhenjiň golaýyndaky ägirt uly çukurlaryň tegeleginiň emeli gelip çykyşyny tassykladylar

Arheologlar Stounhenjiň golaýyndaky äpet çukurlar zynjyrynyň adamlar tarapyndan döredilendigine subutnama tapdylar diýip, “Internet Arheologiýasy” žurnalynyň bir makalasyna salgylanýan BBC we “The Guardian” habar berýär...

30.11.2025 22:24
4.8k+

Türkmenistanyň ýaş startapçylarynyň bäsleşiginiň jemleri jemlenildi

Türkmenistanda «Türkmenistan – mümkinçilikleriň ýurdy» atly ýaş innowatorlaryň bäsleşigi tamamlandy. Ol tehnologiýa, ylym we telekeçilik dünýäsinde özlerini görkezmäge taýýar mekdep okuwçylaryny, talyplary we ýaş mugallymlary birleşdirdi...

30.11.2025 20:51
8.7k+

Garynjalarda agalygy eýelemegiň täsin taktikasy ýüze çykaryldy

Ýaponiýaly alymlar garynjanyň käbir görnüşleriniň başga koloniýalary eýelemek üçin ulanýan täsin mehanizmini ýüze çykardylar. Görnüşine görä, käbir korolewa-basyp alyjylar himiki ýaragy ulanyp, işçi garynjlary aldaw bilen öz urugbaşyny ýok etmäge mejbur edýärler we onuň ýerini eýeleýärler...