Iň gadymy üzüm tohumy tapyldy

  • 08.07.2024 14:19
  • 9k+

Kolumbiýanyň And daglarynda ýaşy 19-60 million ýyl bolan üzümiň daşa öwrülen galyndylary tapyldy. Bu Günbatar ýarymşarda üzümler maşgalasynyň wekillerine degişli iň gadymy tapyndy we Ýer ýüzündäkileriň içinde hem iň gadymylarynyň biridir.

Paleontologlar topary Günorta Amerikaly meşhur paleobotanik Artur T. Susmanyň hormatyna tapylan galynda Lithouva susmanii (“Susmanyň daş üzümi”) diýip at berdiler.
Barlagçylar tapyndyny öwrenenlerinden soň, üzümiň işjeň ýaýrap başlamagyna uly dinozawrlaryň köpçülikleýin gyrylmagynyň sebäp bolandygy baradaky nazaryýeti öňe sürdüler. Olaryň işleriniň netijeleri Nature Plants žurnalynda çap edildi.
Uly süýrenijiler gür tokaýlaryň ösmegine päsgelçilik döredip, ösümliklere güýçli täsir edendir diýip çaklanylýar. Olar ýitip gidenden soň, tokaýlar has gürelipdir, bu bolsa üzüm ýaly dyrmaşyp ösýän ösümlikleriň peýda bolmagyna getiripdir.
Gözlegiň awtordaşlaryndan biri Gregori Stall Andlardan tapylan üzüm galyndylarynyň bu ösümlik görnüşiniň gelip çykan merkeziniň Günorta Amerikadygyny tassyklaýandygyny aýtdy.
Alymlaryň sözlerine görä, bu tapyndy häzirki zaman ösümlikleriniň nähili we nämäniň täsiri bilen ösendigine, şeýle hem gadymy ekoulgamlaryň üýtgemegine nähili täsir edendigine düşünmäge kömek eder.


29.10.2025 11:02
3.8k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

29.10.2025 10:52
1.4k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
6.1k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...