Alymlar çagalary köşeşdirmek üçin smartfon ulanmagyň nämä eltýändigini düşündirdiler

  • 05.07.2024 14:35
  • 11k+

Täze barlag çagalaryň gahar-gazabyny köşeşdirmek üçin sanly enjamlary ulanmagyň çaganyň emosional ösüşi üçin ýaramaz netijelere getirip biljekdigini görkezdi. Degişli ylmy iş MedicalXpress žurnalynda çap edildi.

Halkara barlag toparynyň alymlary “ene-atanyň duýgulary sanly düzgünleşdirjek bolmagynyň” 2 ýaşdan 5 ýaş aralygyndaky çagalara edýän täsirini öwrendiler. Synaga 300-den gowrak ene-ata gatnaşdy. Barlag gaharly wagtynda yzygiderli sanly enjamlar berilýän çagalaryň öz gahar-gazabyna we lapykeçligine bäs gelmekde beter kynçylyk çekýändiklerini ýüze çykardy.
Barlagyň awtorlary çagalaryň negatiw duýgularyna gajetiň kömegi bilen däl-de, özbaşdak hötde gelmegi öwrenmekleriniň wajypdygyny nygtaýarlar. Ene-atalar çagalaryna duýgularyny kesgitläp bilmegi we gözegçilikde saklamagy, kynçylygy ýeňip geçmegi öwretmelidirler diýip maslahat berýärler.
Hünärmenler çaga köşeşmek üçin planşet bermek gowy pikir däldir diýip belleýärler.

“Gahar-kakyny sanly enjamlar bilen bejerip bolmaz. Çagalar negatiw duýgularyny özbaşdak jylawlamagy öwrenmeli. Şeýle ýagdaýda olara sanly enjam däl-de, ene-atanyň goldawy gerek" - diýip, barlagyň ilkinji awtory doktor Weronika Konok aýdýar.

Esasy zat - çagany biynjalyk edip biljek ýagdaýlardan gaçmaly däl diýip, barlagçylar bellediler. Muňa derek, ene-atalar çagalaryna kyn ýagdaýlardan baş alyp çykmagy, duýgularyna düşünmegi we olara bäs gelmegi  öwretmelidirler.


15.12.2025 11:29
2.4k+

Smartfonlar çagalarda depressiýa we semizlik howpuny ýokarlandyrdy

Çaganyň smartfon bilen ir tanyşmagy alymlarda uly howatyrlanma döredýär: amerikaly hünärmenleriň täze barlaglary bu enjamy ele almak ýaşynyň we ýetginjeklerde depressiýa, semizlik we ýeterliksiz ukynyň artmak howpunyň arasynda aladalandyryjy baglanyşygy ýüze çykardy...

04.12.2025 13:32
2.9k+

Alymlar tüwiniň dykyz topragy “burawlamak” mehanizmini ulanýandygyny anyklady

Halkara biologlar topary tüwiniň köküniň hatda örän dykyz toprakdan nädip ösüp bilýändigini öwrendi. Nature žurnalyndaky ylmy makalada bellenilişi ýaly, ösümlik öz öýjükleriniň gurluşyny üýtgedip, köki özboluşly senagat turbasyna öwürýän aýratyn mehanizmi ulanýar eken...

01.12.2025 12:46
5.7k+

Adam beýnisi 5 ýaş tapgyryndan geçýär: jahyllyk 32 ýaşa çenli dowam edýär

Kembrij uniwersitetiniň neýrobiologlarynyň täze gözlegi adam beýnisiniň bäş tapgyrdan geçýändigini görkezdi. Bu tapgyrlarda neýron gurluşynyň düýpgöter üýtgemegine getirýän “özgeriş döwürleri” bolup geçýär. Şol bir wagtyň özünde, jahyllyk döwrüniň, adatça, hasap edilenden uzak dowam edýändigi bellenilýär...

01.12.2025 12:03
5k+

Alymlar Betmeniň golaýda bolmagynyň adamlary “mylakatly” edýändigini anyklady

Milandaky Mukaddes Ýürek katolik uniwersitetiniň alymlary psihologik tejribe geçirip, Betmeniň golaýda wagty adamlaryň has rehimli bolýandygyny anyklady. Bu barada ylmy iş Mental Health Research žurnalynda neşir edildi...