Antarktidada 40 million ýyl mundan ozal bar bolan äpet derýanyň yzlary tapyldy

  • 30.06.2024 23:56
  • 10k+

Geologlar Günbatar Antarktidanyň çägi bilen 1,5 müň km-e uzap gidýän gadymy derýa ulgamynyň yzlaryny tapdylar. Takmynan, 40 million ýyl ozal akan bu derýa Amundsen deňzine guýupdyr diýip, Science Advances žurnalynda çap edilen barlagda aýdylýar.

Bu açyş yklymyň kenarýakasyndaky deňziň düýbünden tapylan kern dag jynsy derňew edilýärka mümkin boldy.
Barlagçylar kernde, esasan, derýa deltalaryna mahsus gatlakly gurluşyň bardygyny  kesgitlediler. Çägeli çökündilerdäki lipid biomarkerleriniň seljermesi süýji suwlara mahsus organiki maddalaryň bardygyny tassyklady.
Alymlar gadymy derýanyň gözbaşy Transantarktik daglaryndan gaýdypdyr we ululygyny Oka derýasy bilen deňeşdirip bolar diýip hasaplaýarlar. 34-44 million ýyl mundan ozal orta we giçki Eosen döwründe Ýeriň atmosferasy düýpgöter üýtgäpdir. Howada uglerod dioksidiniň derejesi peselip, global sowama buzsuz Ýerde buzluklaryň döremegine sebäp bolupdyr. Şondan bäri derýa ebedi buz gatlagynyň aşagynda ýatyr.
Bu açyş alymlara howanyň üýtgemegine we olaryň planeta eden täsirine has gowy düşünmäge mümkinçilik berýär. Barlagçylar geljekde boljak üýtgeşmeleri çaklamak üçin Ýeriň howasynyň geçmişde nähili üýtgändigini bilmegiň möhümdigini aýdýarlar.


29.10.2025 11:02
3.8k+

Alymlar birnäçe ösümlikleriň rak keseline garşy täsiriniň bardygyny tassykladylar

Yrakly, hindistanly we russiýaly alymlar Hytaýyň halk lukmançylygynda ulanylýan birnäçe ösümlikden alnan maddalary barladylar we olaryň iň azyndan sekizsinde rak keseline garşy täsirleriň bardygyny subut etdiler...

29.10.2025 10:52
1.5k+

Mýanmada molýuskalaryň iki täze görnüşi tapyldy

Halkara alymlar topary Mýanmada süýji suwda ýaşaýan korbikul (Corbicula) tohumyna degişli molýuskalaryň iki täze görnüşini we sferokorbikul (Sphaerocorbicula) atly täze kiçi tohumy ýüze çykardylar. Şeýlelikde, tohumyň doly klassifikasiýasy täzeden anyklandy...

27.10.2025 16:42
6.1k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

27.10.2025 00:07
4.1k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...