Geologlar Günbatar Antarktidanyň çägi bilen 1,5 müň km-e uzap gidýän gadymy derýa ulgamynyň yzlaryny tapdylar. Takmynan, 40 million ýyl ozal akan bu derýa Amundsen deňzine guýupdyr diýip, Science Advances žurnalynda çap edilen barlagda aýdylýar.
Bu açyş yklymyň kenarýakasyndaky deňziň düýbünden tapylan kern dag jynsy derňew edilýärka mümkin boldy.
Barlagçylar kernde, esasan, derýa deltalaryna mahsus gatlakly gurluşyň bardygyny kesgitlediler. Çägeli çökündilerdäki lipid biomarkerleriniň seljermesi süýji suwlara mahsus organiki maddalaryň bardygyny tassyklady.
Alymlar gadymy derýanyň gözbaşy Transantarktik daglaryndan gaýdypdyr we ululygyny Oka derýasy bilen deňeşdirip bolar diýip hasaplaýarlar. 34-44 million ýyl mundan ozal orta we giçki Eosen döwründe Ýeriň atmosferasy düýpgöter üýtgäpdir. Howada uglerod dioksidiniň derejesi peselip, global sowama buzsuz Ýerde buzluklaryň döremegine sebäp bolupdyr. Şondan bäri derýa ebedi buz gatlagynyň aşagynda ýatyr.
Bu açyş alymlara howanyň üýtgemegine we olaryň planeta eden täsirine has gowy düşünmäge mümkinçilik berýär. Barlagçylar geljekde boljak üýtgeşmeleri çaklamak üçin Ýeriň howasynyň geçmişde nähili üýtgändigini bilmegiň möhümdigini aýdýarlar.
