Aýyň teýinde başga planetanyň galyndylary ýüze çykaryldy

  • 09.05.2024 10:50
  • 10k+

Aýyň teýindäki metal magdan ýataklarynyň gaýtadan öwrenilmegi alymlara Aýyň Ýer bilen başga bir planetanyň çaknyşygy netijesinde emele gelendigi baradaky teoriýa täze subutnamalar berdi. 4,5 milliard ýyl ozal Teýa planetasynyň Ýer bilen çaknyşandygy we gyzgyn lawa bölekleriniň kosmosa ýaýrandygy çak edilýär.

Teýanyň käbir bölekleri Ýeriň jümmüşine gömüldi. Ýöne galan tohumlaryň nirä gidenligi uzak wagtlap näbelli bolup galdy.
NASA-nyň GRAIL (Gravity Recovery and Interior Laboratory) enjamyny ulanyp alnan täze maglumatlar bu soraga jogap tapmaga mümkinçilik berdi. Olar Aýyň teýindäki agyrlyk güýjüniň anomaliýasyna sebäp bolýan dykyz, agyr maddalaryň bardygyny görkezdiler.
Enjam, titanyň we ilmenitiň ýataklary hökmünde kesgitlenen Aýyň ýer gabygy bilen ýadrosynyň arasynda iki sany dykyz meýdany ýüze çykardy. Hytaýyň Pekin uniwersitetiniň alymlary kompýuter modellerini geçirdiler we bu gaýalaryň başga bir kosmiki jisiminiň, ähtimal Teýa planetasynyň bölekleri bolup biljekdigini anykladylar.
Şeýle hem, Ýerde pes gozganma tizligi (LLVPs) bolan Iri prowinsiýalar hökmünde tanalýan, dykyz materially sebitler bar. Olaryň biri Afrika tektoniki plastinkasynyň aşagynda, beýlekisi Ýuwaş ummanynyň aşagynda ýerleşýär. Olardaky material pýeriň mantiýasyndan 2,5-3 esse dykyz.
Alymlar, LLVP - bu çaknyşyk netijesinde Ýere düşen Teýanyň gaýalarynyň bölekleridir diýen teoriýany öňe sürdüler. “Daily Mail”-iň habaryna görä, Aýda hem şuňa meňzeş ýerler ýüze çykaryldy.


düýn 10:31
2.4k+

Perm ülkesinde Ýerdäki iň gadymylara degişli jandarlaryň yzlary tapyldy

Russiýanyň Perm ülkesinde suwuň yza çekilmegi üýtgeşik paleontologiki açyşlara getirdi. Şirokowskiý suw howdanynyň kenarynda Ýeriň ýüzünde 550 mln ýyldan gowrak ozal ýaşap geçen gadymy köp öýjükli organizmleriň yzlary tapyldy...

22.07.2025 12:35
6.8k+

Awstriýaly alymlar mikroplastik bilen öýkende howply täze döremäniň arasynda baglanyşyk tapdylar

Awstriýadaky Wena lukmançylyk uniwersitetiniň alymlary mikroplastigi we nanoplastigi demiňe dartmagyň öýkeniň öýjüklerinde kanserogeneziň irki döwürleri bilen baglanyşykly howply üýtgeşmelere getirip biljekdigini anykladylar...

22.07.2025 12:28
4.8k+

Haýwanlar bilen ösümlikleriň aragatnaşygyň ilkinji ylmy delilleri peýda boldy

Tel-Awiw uniwersitetiniň barlagçylary ösümlikler bilen haýwanlaryň arasyndaky özara akustiki aragatnaşygy hasaba aldylar. Ösümlikler öz ýagdaýyny aňladýan sesleri çykarýarlar, haýwanlar bolsa jogap hökmünde özlerini alyp barşyny üýtgedýärler diýip, uniwersitetiň metbugat gullugy habar berýär...

21.07.2025 23:42
2.6k+

NASA býujetiň azaldylmagy sebäpli hemralary we kosmos enjamlaryny satýar

NASA-nyň Reaktiw hereket barlaghanasy (JPL) ozal Ýere gözegçilik etmek üçin ulanylan hemralary we kosmos enjamlaryny satyp başlady. Bu barada agentligiň öňki astrobiology Kit Kouwing tarapyndan ýöredilýän NASA Watch blogunda habar berilýär...