Alymlar suw ýetmezçiligi meselesini “tans edýän damjalaryň” kömegi bilen çözmegi teklip edýärler

  • 14.03.2024 08:07
  • 12k+

Saud Arabystanyndaky Patyşa Abdylla adyndaky Ylym we tehnologiýa uniwersitetiniň (KAUST) alymlary ýaglanan tekizlikde ýygnanýan suw damjalarynyň çylşyrymly “tanslary” ýerine ýetirýändigini anykladylar. "Çiriosyň effektine" meňzeş bu hereket gurak sebitlerde atmosferadan suw ýygnamagy çaltlaşdyrmakda ulanylyp bilner.

Adaty gaty tekizlikde jemlenen damjalar aşak gaçmak üçin ýeterlik massa ýygnaýança hereket etmän, oňa “ýapyşýarlar”. KAUST-yň alymlary ýukajyk ýagly örtügiň goşulmagy damjalaryň has çalt hereket etmegine we täzeleriniň ýygnanmagy üçin ýer boşatmagyna täsirini ýetirer diýip çak edýärler.
Synaglar onlarça mikrometrden birnäçe millimetre çenli ululykdaky ýygnanan damjalaryň öz-özünden birleşip, “tansa” başlaýandygyny görkezdi. Damjalar typýar we çalgy ýagy gutarýança ýylanlar ýaly towlanýar, şondan soň döwre gurap hereket edip başlaýar. Ýagy tekizlige gaýtadan paýlamak bilen, damjalar ýene “ýylan tansyny” dowam edýärler.
Gözlegiň ýolbaşçysy Markus Lin şeýle gürrüň berýär: "Deslap olar ýylan görnüşinde hereket etdiler, soňra töwerekleýin herekete geçdiler we ýene-de ýylanyň hereketine gaýdyp geldiler. Bu hereketler mikrometrden birnäçe santimetre çenli möçberdekäler amala aşmak bilen, birnäçe sagatlap dowam etdi".
"Çiriosyň täsiri" tekizligiň ýüzündäki dartyşlar ýüzüp ýören suw zireleriniň toplanmagyna sebäp bolýar. Mysal üçin, patragyň üstüne süýt guýsaňyz, olar bir-birine ýapyşyp başlar. Edil şonuň ýaly, ýagda toplanan damjalar bir-biri dartyp ugraýar. Uly damjalaryň hereketi olar kiçijiklerini özüne siňdirenlerinde çykýan energiýa bilen baglanyşyklydyr.
Alymlar, energiýa sarp etmezden, ýönekeý kondensasiýa arkaly howadan suwy netijeli alýan enjamlaryň süýji suwuň ýetmezçilik edýän sebitlerinde uly islegden  peýdalanjakdygyny bellediler. Damjalaryň tansyny optimizirlemek kondensatyň tizligini ep-esli ýokarlandyrar, diýmek, has netijeli suw ýygnamak ulgamlarynyň ösmegine sebäp bolup biler.


düýn 15:41
2.4k+

Heýwere keseli Amerikada Kolumbyň ekspedisiýasyndan müňlerçe ýyl öň peýda bolupdyr

Taryh okuw kitaplarynda heýwere keseliniň Täze Dünýä ispaniýaly deňizde ýüzüji Kristofer Kolumbyň yklymy açmagy bilen ýewropaly kolonizatorlar we XV asyrda ispan basybalyjylary tarapyndan getirilen diýip hasaplanýar...

düýn 15:29
4.2k+

Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr...

02.06.2025 13:31
5k+

Iki sany derman serişdesi syçanlaryň ömrüni 30% uzaltdy. Indiki synag adamlarda

Maks Plank Jemgyýetiniň Garramagyň biologiýasy institutynda (Germaniýa) syçanlarda birnäçe synag geçirip gördüler. Barlagçylar rapamisin bilen trametinibiň birleşmeginiň haýwanlaryň ömrüni takmynan 30% uzaldýandygyny anykladylar...

01.06.2025 18:47
4.7k+

Geohimikler altynyň gelip çykyşyny düşündirdiler: ol Ýeriň özeninden syzylyp çykýar

Germaniýanyň Göttingen uniwersitetiniň geohimikleri görlüp-eşidilmedik açyş etdiler. Olaryň barlaglary altynyň we beýleki gymmatly metallaryň üstki gatlaga Ýeriň özeninden syzylyp çykýandygyny subut etdi. Nature žurnalynda çap edilen ylmy makalada bu prosesiň milliardlarça ýyllap dowam edýändigi aýdylýar...