Ýerasty suwlaryň sorulyp çykarylmagy 17 ýylyň içinde planetamyzyň ýapgytlygyny 80 sm üýtgetdi

  • 19.06.2023 23:59
  • 38k+

1993-nji we 2010-njy ýyllar aralygynda adamlar ýeriň astyndan şeýle bir köp mukdardaky suwy sorduryp çykardylar welin, planetamyz gündogara 80 sm töweregi gyşardy. Bu barada Geophysical Research Letters neşirinde çap edilen gözleg işiniň awtorlary habar berdiler.

"Ýeriň aýlanma oky hakykatda köp üýtgeýär - diýip, işiň awtory, Seul milli uniwersitetiniň geofizigi Ki Won So aýtdy. - Biziň gözlegimiz howa bilen baglanyşykly sebäpleriň arasynda ýerasty suwlaryň paýlanyşynyň aýlanma okuna iň uly täsir edýändigini görkezýär".

Alymlar 2016-njy ýylda suwuň Ýeriň aýlanma okuna edýän täsirini ýüze çykardylar, ýöne ýerasty suwlaryň bu üýtgeşmelere goşandy entek öwrenilmedi. Ylmy topar täze gözlegde Ýeriň aýlanma okunyň eglişinde we suwuň hereketinde syn edilen üýtgeşmeleriň kompýuter modelini döretdi. Ilki bilen modellemekde diňe buz örtükleri we buzluklar, soňra ýerasty suwlaryň paýlanyşynyň dürli ssenarileri bar.
Alnan surat Ýeriň okundaky syn edilen üýtgeşmelere diňe gözlegçiler 2150 gigaton göçürilen ýerasty suwlary goşandan soň gabat gelip başlady. Olar bolmasa model hakyky üýtgeşmelerden 78,5 sm sowuldy.
Awtorlaryň bellemegine görä, Ýeriň aýlanma oky, adatça, bir ýylyň dowamynda birnäçe metr töweregi üýtgeýär. Şonuň üçin ýerasty suwlaryň sorulyp çykarylmagy bilen baglanyşykly üýtgeşmeler, mysal üçin, pasyllaryň üýtgemegi ýaly global töwekgelçiligi döretmeýär. Alymlaryň pikiriçe, geologiki wagt ölçeginde planetanyň egilmeginiň üýtgemegi klimata täsir edip biler.


düýn 14:32
4.3k+

Plastik galyndylardan parasetamol öndürmegiň usuly tapyldy

Edinburg uniwersitetinden professor Stiwen Uollesiň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary plastik galyndylarynyň derman öndürmek üçin ulanylyp bilinjekdigini kesgitlediler. Bu barada Nature žurnalyndaky barlaga salgylanýan The Guardian ýazýar...

24.06.2025 13:34
2.3k+

Awstraliýaly kebeleklerde ugruny ýyldyzlara görä kesgitlemek ukyby ýüze çykaryldy

Awstraliýaly bogong kebelekleri ( Agrotis infusa ) ýyldyzlardan we Ýeriň magnit meýdanyndan ugur alyp, müň kilometre çenli aralygy geçmäge ukyply. Bu Awstraliýanyň Milli uniwersitetiniň, Günorta Awstraliýa uniwersitetiniň we beýleki barlag merkezleriniň hünärmenleriniň gelen netijesidir...

24.06.2025 13:32
2.4k+

Aýnadan çap etmek üçin ilkinji 3D printeri döredildi

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň Linkoln barlaghanasynyň barlagçylary aýna zatlary öndürmäge ukyply ilkinji 3D printeri çykardylar. Şu wagta çenli additiw önümçilik şokolad we plastmassa ýaly dürli materiallary öz içine alypdy, ýöne organiki däl aýna bu tehnologiýanyň çäginden daşarda galyp gelýärdi...

24.06.2025 12:40
6.1k+

Britaniýaly alymlar robotlaryň kömegi bilen Arktikany gaýtadan doňdurmak isleýär

Britaniýanyň ARIA hökümet agentligi suwasty robotlaryň kömegi bilen Arktikanyň buz örtüginiň galyňlygyny saklamak we artdyrmak mümkinçiliklerini öwrenmek üçin 10 mln funt sterling (takmynan, $13,4 mln) bölüp berdi diýip, The Times habar berýär...