ABŞ-da adam beýnisiniň şekilleri boýunça pikirleri okap bilýän emeli aň döredildi

  • 03.05.2023 12:10
  • 11k+

ABŞ-de Ostindäki Tehas uniwersitetiniň (UT Austin) barlagçylary adamyň beýnisiniň işjeňliginiň şekillerini okap, olary yzygiderli tekste öwrüp bilýän akyl okaýyş ulgamyny döretdiler diýip, uniwersitetiň Tebigat ylymlary kollejiniň web sahypasynda aýdylýar. Ylmy maglumatlar ýöriteleşdirilen Nature Neuroscience žurnalynda çap edildi.

Emeli aňly ulgama semantik dekoder diýilýär, ol gepleýiş ukybyny ýitiren (mysal üçin, insultdan soň), ýöne aňy ýerinde adamlara kömek etmek üçin döredildi.
Ýeri gelende aýtsak, iş bölekleýin Open AI-yň ChatGPT çat-botuna meňzeş transformator modeline daýanýar.
Onuň beýleki “pikir okaýyş” tehnologiýalaryndan düýpli tapawudy, ony beýnä oturtmagyň zerurlygy ýok. UT Austin-iň gözlegçileri bu şekilleri öz dekoderiniň kömegi bilen adam diline terjime etmek üçin funksional magnit-rezonans tomografiýasyny (MRT) ulanyp, beýniniň işjeňliginiň inwaziw däl ýazgylaryny etdiler.
Netije sözme-söz beýan däl diýip, gözlegiň awtorlaryndan biri Aleksandr Hut düşündirdi. Ýöne ol pikirlerini söz bilen aýdyp bilmeýän adamyň pikiriniň manysyna düşünmäge mümkinçilik berýär. Enjam synaga gatnaşyjylaryň pikiriniň mazmunyna gaty golaý teksti berýär. Dekoder aýdylýanlaryň manysyny tutup bilýär.


04.12.2025 13:39
6.1k+

Hytaýly alymlar howadan suw alýan “awtobus duralgasyny” döretdiler

Szýaotun Şanhaý uniwersitetiniň alymlary agyz suwuny gönüden-göni atmosfera howasyndan almaga mümkinçilik berýän tehnologiýany döretdi. Bu barada China Daily habar berýär. Bu tehnologiýa kondensasiýa, çyglylygy siňdirmek we ýylylyk nasosy ýaly usullary ulanýar...

27.11.2025 10:26
1.5k+

Alymlar ilkinji gezek biologik materiallar bolmazdan emeli beýni dokumasyny döretdi

Riwersaýddaky Kaliforniýa uniwersitetiniň bioinženerleri beýni dokumasyna meňzeş doly emeli dokumanyň döredilendigini habar berdi. Alymlara ilkinji gezek şeýle materialy hakyky biologik maddalary ulanmazdan döretmek başartdy...

11.11.2025 15:19
3.9k+

Kembrijde CO₂-ni peýdaly çig mala öwürýän “emeli ýaprak” döretdiler

Kembrij uniwersitetiniň alymlary Gün şöhlesiniň täsiri astynda kömürturşy gazyny (CO₂) we suwy peýdaly himiki maddalara öwrüp bilýän ýarym sintetik “emeli ýapragy” döredendiklerini habar berdiler. Bu enjam tebigy fotosinteziň iş prinsipini gaýtalaýar we zäherli katalizatorlary ulanmaýar, şonuň bilen hem ekologiýa taýdan arassa hasaplanýar diýip, SciTechDaily ýazýar...

10.11.2025 13:10
5.5k+

Günorta koreýaly alymlar robotlar üçin çeýe we örän güýçli emeli myşsa döretdiler

Ulsandaky Milli Ylym we Tehnologiýa Institutynyň  (UNIST) alymlary robotlar üçin täze görnüşli emeli myşsa taýýarladylar. Bu material ynsan we haýwan myşsalaryndaky ýaly çeýeligi we berkligi özünde jemleýär. Hasaplamalara görä, eger adam şeýle myşsalara eýe bolsady, ol bir eli bilen pil saklap biljekdi...