Alymlar ýaldyrawuk tomzaklaryň aragatnaşyk ýörelgesinden peýdalanyp, ýerden daşardaky aňy gözlemegi teklip etdiler

  • şu gün 11:06
  • 585

Arizona ştatynyň uniwersitetiniň alymlary ýerden daşary aňy gözlemek üçin täze strategiýany hödürlediler. Ol biologik aragatnaşyk ýörelgelerine we pulsarlary (neýtron ýyldyzlaryny) fon hökmünde ulanmaga esaslanýar. Santa-Fe institutynyň we Kolorado uniwersitetiniň alymlarynyň gatnaşmagynda taýýarlanan bu ylmy iş PNAS Nexus žurnalynda çap ediler.

Gözlegiň awtorlary adamlaryň ulanýan tehnologiýalaryna meňzeş signal gözlemekden dänmegi maslahat berýärler, sebäbi bu başga görnüşli habarlary gözden düşürmek howpuny döredýär. Onuň ýerine, alymlar ähli janly ulgamlara mahsus bolan umumy häsiýete — energiýany tygşytlaýan, emma aňsat saýhallanýan habarlary döretmek ukybyna üns bermegi teklip edýärler. Şeýle mehanizm tebigatda ýaldyrawuk tomzaklarda duş gelýär: olaryň yşyk saçyş yzygiderliligi maksimal derejede optimallaşdyrylandyr.
Barlagyň çäginde alymlar Ýerden 5 kiloparsek radiusynda ýerleşýän 158 sany pulsaryň şöhlelenmesine emeli signallaryň goşulyşmagyny simulýasiýa etdiler. Seljerme netijesinde, tebigy pulsarlaryň gipotetiki optimallaşdyrylan yzygiderliklere garanyňda 84–99,78% has köp energiýa sarp edýändigi anyklandy.
Ekspertleriň gelen netijesine görä, islendik "ýaşaýyş signalyny" onuň anyk manysyna düşünmezden hem, diňe bir statistik yzygiderliligi we ýokary energiýa netijeliligi boýunça tanap bolýar.


şu gün 12:40
237

Şweýsariýaly inženerler jansyz langustinleriň gabyklaryndan robot ýasadylar

Lozanna Federal Politehniki mekdebiniň (EPFL) ýanyndaky CREATE laboratoriýasynyň inženerleri öli langustinleriň ekzoskeletlerini esas hökmünde ulanyp, biogibrid robotlaryny işläp düzdüler. Berk hitinden ybarat bolan bu organiki gurluşlar biologik berkligi we bogun membranalarynyň çeýeligini özünde jemleýän täsin gurluşlary döretmäge mümkinçilik berdi...

şu gün 11:56
447

Britaniýaly alymlar elektromagnit päsgelçilikleriniň 99,97%-ini bökdeýän dury plýonkany oýlap tapdylar

Glazgo uniwersitetiniň alymlary elektromagnit şöhlelenmesiniň 99,97%-den gowragyny yzyna serpikdirip bilýän örän inçe, çeýe we dury nanoplýonkany oýlap tapdylar. Bu material Wi-Fi we 5G signallarynyň täsir edýän şertlerinde geýilýän sensorlaryň, lukmançylyk enjamlarynyň we çeýe displeýleriň bökdençsiz işlemegini üpjün etmek üçin niýetlenendir...

şu gün 11:00
465

Alymlar beýnä ünsüni jemlemäge kömek edýän gen tapdylar

Rokfeller institutynyň alymlary Nature Neuroscience žurnalynda ünsüň tebigatyna bagyşlanan ylmy işlerini çap etdiler. Gözlegler ünsi jemlemek ukybynyň diňe bir beýnidäki peýdaly signallaryň güýçlenmegine däl, eýsem "fon" işjeňliginiň (beýnidäki artykmaç sesleriň) peselmegine-de baglydygyny görkezýär...

24.12.2025 10:36
11k+

Günorta Koreýanyň ilkinji hususy raketasy uçurylandan az wagt soň heläkçilige uçrady

23-nji dekabrda Aşgabat wagty bilen sagat 06:13-de Günorta Koreýanyň Innospace hususy kompaniýasynyň raketasynyň ilkinji orbital uçurylyşy amala aşyryldy. Bu synanyşyk şowsuz tamamlandy: uçurylandan takmynan 30 sekunt soň raketa ýere gaçdy we bortundaky ähli ýük ýitirildi...