Alymlar beýnä ünsüni jemlemäge kömek edýän gen tapdylar

  • şu gün 11:00
  • 398

Rokfeller institutynyň alymlary Nature Neuroscience žurnalynda ünsüň tebigatyna bagyşlanan ylmy işlerini çap etdiler. Gözlegler ünsi jemlemek ukybynyň diňe bir beýnidäki peýdaly signallaryň güýçlenmegine däl, eýsem "fon" işjeňliginiň (beýnidäki artykmaç sesleriň) peselmegine-de baglydygyny görkezýär. Bu prosesde Homer1 geni esasy orny eýeleýär.

Syçanlarda geçirilen tejribeler geniň iki görnüşiniň — Homer1a we Ania3-üň işjeňliginiň peselmeginiň prefrontal gabygyň neýronlarynyň işini has rahatlandyrýandygyny görkezdi. Şeýle şertlerde haýwanlar öňlerinde goýlan wezipelere has gowy üns berip bildiler. Gyzykly tarapy, bu täsir diňe ýetginjeklik döwründe ýüze çykdy; uly ýaşly syçanlarda geniň derejesiniň üýtgemegi görnetin netije bermedi.
Gözlegçiler Homer1 geni peselende, nerw ulgamynda bökdeýji (tormozlaýjy) funksiýany ýerine ýetirýän reseptorlaryň has işjeňleşýändigini anykladylar. Neýronlaryň umumy işjeňlik derejesi peselse-de, möhüm signallara bolan reaksiýalar has takyk bolýar. Netijede, beýni artykmaç maglumatlary has gowy süzüp (filtrläp) başlaýar.
Ylmy işiň awtorlary bu mehanizmiň üns ýetmezçiliginiň we artykmaç işjeňligiň sindromyny (ADHD) bejermekde ulanylýan adaty usullardan (stimulýatorlardan) tapawutlanýandygyny belleýärler. Mundan başga-da, Homer1 geniniň autizm we şizofreniýa bilen hem baglanyşygynyň bardygy çaklanylýar, bu bolsa ony geljekki gözlegler üçin möhüm ugur edýär.


şu gün 12:40
167

Şweýsariýaly inženerler jansyz langustinleriň gabyklaryndan robot ýasadylar

Lozanna Federal Politehniki mekdebiniň (EPFL) ýanyndaky CREATE laboratoriýasynyň inženerleri öli langustinleriň ekzoskeletlerini esas hökmünde ulanyp, biogibrid robotlaryny işläp düzdüler. Berk hitinden ybarat bolan bu organiki gurluşlar biologik berkligi we bogun membranalarynyň çeýeligini özünde jemleýän täsin gurluşlary döretmäge mümkinçilik berdi...

şu gün 11:56
447

Britaniýaly alymlar elektromagnit päsgelçilikleriniň 99,97%-ini bökdeýän dury plýonkany oýlap tapdylar

Glazgo uniwersitetiniň alymlary elektromagnit şöhlelenmesiniň 99,97%-den gowragyny yzyna serpikdirip bilýän örän inçe, çeýe we dury nanoplýonkany oýlap tapdylar. Bu material Wi-Fi we 5G signallarynyň täsir edýän şertlerinde geýilýän sensorlaryň, lukmançylyk enjamlarynyň we çeýe displeýleriň bökdençsiz işlemegini üpjün etmek üçin niýetlenendir...

şu gün 11:06
532

Alymlar ýaldyrawuk tomzaklaryň aragatnaşyk ýörelgesinden peýdalanyp, ýerden daşardaky aňy gözlemegi teklip etdiler

Arizona ştatynyň uniwersitetiniň alymlary ýerden daşary aňy gözlemek üçin täze strategiýany hödürlediler. Ol biologik aragatnaşyk ýörelgelerine we pulsarlary (neýtron ýyldyzlaryny) fon hökmünde ulanmaga esaslanýar...

23.12.2025 18:00
4.9k+

Gadymy ösümlikler güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, mör-möjekleri özüne çekmek üçin gozalaryny gyzdyrypdyrlar

Biologlaryň halkara topary ösümlikleriň, güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, ýylylyk ýaýratma — "görünmeýän ýagtylyk" — arkaly mör-möjekleri özüne çekendigini anyklady. Bu açyş mezozoý eýýamynda agdyklyk eden, infragyzyl yşaratlara esaslanýan aragatnaşyk kanalynyň bolandygyny subut edýär...