Arheologlar Arap çölünde gadymy adamlaryň yzlaryny tapdylar

  • 08.12.2025 06:24
  • 6.5k+

Häzirki wagtda Arap çöli adamlaryň ýaşamagy üçin diýseň ýowuz şertli ýerleriň biri hasaplanýar, ýöne ol hemişe beýle bolmandyr. Halkara arheologlar topary taryhdan öňki ýazgylarda Arap ýarym adasynyň "boş ýeri" hasaplanýan demirgazyk-gündogar içki böleginde gadymy adamlaryň ýaşandygynyň ygtybarly subutnamalaryny tapdylar.

Bu açyş, gowaklaryň giň gerimli barlaglarynyň çäginde ýüze çykaryldy we çygly howaly ýa-da "ýaşyl penjireli" diýilýän döwürlerde ýowuz çölüň sawannalaryň we derýalaryň toruna öwrülendigini, we gomininleriň Afrikadan göçmegine ýol açandygyny tassyklaýar.
Maglumatlar Malta uniwersitetinden Hýu Gruoukattyň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary tarapyndan berildi we netijeler PLOS One atly ylmy žurnalda çap edildi.
Barlagçylar 79 gowagy öz içine alýan meýdan işlerinde Katar bilen Kuweýtiň arasyndaky sebite ünsi jemlediler. Işjeň durmuşyň subutnamalary tapylan birnäçe gowak olara üstünlik getirdi.
Iň möhüm tapyndy gowaklaryň biriniň girelgesindäki 400-den gowrak daş gural bolup, olar gadymy senetçileriň işini gönüden-göni görkezýärdi.
Artifaktlaryň derňewi gomininleriň bu sebitde 10 000 — 100 000 ýyl mundan ozal, orta we giçki paleolit döwründe ýaşandygyny ýüze çykardy. Mundan başga-da, gowaklarda düýeleriň, jerenleriň, syrtlanlaryň, möjekleriň we beýleki haýwanlaryň gowy saklanan süňkleri, sebitiň howasynyň taryhyny dikeltmäge kömek etjek mineral görnüşler bolan speleotemalar bar.
Bu işe gatnaşmadyk ewolýusiýa biology Maýkl Petraliýa bu işiň ylmy "ýarym adanyň dinamiki ekoulgamalarynyň gadymy adamlaryň we haýwanlaryň durmuşyna nähili täsir edendigine doly düşünmäge" ýakynlaşdyrýandygyny aýtdy.


23.12.2025 18:00
4.8k+

Gadymy ösümlikler güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, mör-möjekleri özüne çekmek üçin gozalaryny gyzdyrypdyrlar

Biologlaryň halkara topary ösümlikleriň, güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, ýylylyk ýaýratma — "görünmeýän ýagtylyk" — arkaly mör-möjekleri özüne çekendigini anyklady. Bu açyş mezozoý eýýamynda agdyklyk eden, infragyzyl yşaratlara esaslanýan aragatnaşyk kanalynyň bolandygyny subut edýär...

21.12.2025 13:20
3.5k+

Fizikler eliňde ody saklamaga mümkinçilik berýän dury materialy oýlap tapdylar

Boulderdäki Kolorado uniwersitetiniň fizikleri binalary ýylatmagyň usullaryna düýpli täsir edip biljek MOCHI diýlip atlandyrylýan dury ýylylyk izolýasiýa materialyny döretdiler. Bu özboluşly oýlap tapyş barada Science žurnalynda habar berildi...

18.12.2025 22:07
2.7k+

Arheologlar Müsürde 4400 ýyllyk Gün ybadathanasyny tapdy

Kairiň golaýyndaky Abusir nekropolynda ýaşy, takmynan, 4400 ýyl bolan Gadymy Müsüriň Gün ybadathanasynyň harabalygy tapyldy. Bu ybadathana, çen bilen, b.e.öň 2420-nji ýyldan 2389-njy ýyl aralygynda V nesilşalygyň döwründe dolandyran faraon Niuserrä degişli bolupdyr...

17.12.2025 11:16
2.6k+

Astronomlar ilkinji gezek Günüň daşky serhediniň kartasyny çyzdylar

Astronomlar ilkinji gezek Günüň atmosferasynyň daşky serhediniň — Alwen üsti (Alfvén surface) hökmünde tanalýan zolagyň yzygiderli iki ölçegli kartasyny düzdüler. Bu serhet Gün şemalynyň magnit tolkunlarynyň tizliklerinden geçip, yzyna dolanmaz ýaly Günüň täsirinden çykýan we planetalarara giňişlige ýaýraýan sebitidir...