Kembrijde CO₂-ni peýdaly çig mala öwürýän “emeli ýaprak” döretdiler

  • 11.11.2025 15:19
  • 4k+

Kembrij uniwersitetiniň alymlary Gün şöhlesiniň täsiri astynda kömürturşy gazyny (CO₂) we suwy peýdaly himiki maddalara öwrüp bilýän ýarym sintetik “emeli ýapragy” döredendiklerini habar berdiler. Bu enjam tebigy fotosinteziň iş prinsipini gaýtalaýar we zäherli katalizatorlary ulanmaýar, şonuň bilen hem ekologiýa taýdan arassa hasaplanýar diýip, SciTechDaily ýazýar.

Ulgam organiki ýarymgeçirijileri bakteriýalaryň fermentleri bilen utgaşdyrýar we daşarky energiýa çeşmesine zerurlyk duýmazdan işleýär. Ilkinji gezek ony 24 sagatlap üznüksiz işledip boldy, bu bolsa şeýle görnüşdäki tehnologiýalar üçin rekord bolup durýar. Reaksiýa üçin CO₂ hatda gazlandyrylan içgiler ýaly, suwdaky erän görnüşden hem alyp bolýar.
Netijede formiat emele gelýär – ol köp sanly himiki önümleriň öndürilişinde başlangyç çig mal hökmünde giňden ulanylýar. Netijede dessine derman ýa-da hojalyk himiýasy ýaly taýýar önümler alynmasa-da, alymlar bu tehnologiýanyň “ýaşyl” senagat ugruna tarap möhüm ädim bolup biljekdigini belleýärler.
Himiýa senagaty häzirki wagtda dünýä boýunça parnik gazlarynyň takmynan 6%-iniň çeşmesi hökmünde görkezilýär. Barlagçylaryň pikiriçe, şeýle “emeli ýapraklaryň” senagatda giňden ulanylmagy uglerod yzyny azaltmaga, energiýa howpsuzlygyny üpjün etmäge we durnukly önümçilige geçişi çaltlaşdyrmaga kömek eder.


25.12.2025 12:15
2.4k+

Emeli aň termoyadro plazmasyny modelirlemegi birnäçe günden sekuntlara çenli çaltlandyrdy

Alymlar termoýadro plazmasynyň modelirlemesini müňlerçe esse çaltlandyrmaga ukyply bolan emeli aň esasyndaky guraly tanyşdyrdylar. GyroSwin ulgamy Beýik Britaniýanyň Atomyň energiýasy boýunça müdirliginiň (UKAEA), Linssdäki Iogann Kepler uniwersitetiniň we Emmi AI kompaniýasynyň hünärmenleri tarapyndan işlenip düzüldi...

04.12.2025 13:39
6.3k+

Hytaýly alymlar howadan suw alýan “awtobus duralgasyny” döretdiler

Szýaotun Şanhaý uniwersitetiniň alymlary agyz suwuny gönüden-göni atmosfera howasyndan almaga mümkinçilik berýän tehnologiýany döretdi. Bu barada China Daily habar berýär. Bu tehnologiýa kondensasiýa, çyglylygy siňdirmek we ýylylyk nasosy ýaly usullary ulanýar...

27.11.2025 10:26
1.6k+

Alymlar ilkinji gezek biologik materiallar bolmazdan emeli beýni dokumasyny döretdi

Riwersaýddaky Kaliforniýa uniwersitetiniň bioinženerleri beýni dokumasyna meňzeş doly emeli dokumanyň döredilendigini habar berdi. Alymlara ilkinji gezek şeýle materialy hakyky biologik maddalary ulanmazdan döretmek başartdy...

10.11.2025 13:10
5.6k+

Günorta koreýaly alymlar robotlar üçin çeýe we örän güýçli emeli myşsa döretdiler

Ulsandaky Milli Ylym we Tehnologiýa Institutynyň  (UNIST) alymlary robotlar üçin täze görnüşli emeli myşsa taýýarladylar. Bu material ynsan we haýwan myşsalaryndaky ýaly çeýeligi we berkligi özünde jemleýär. Hasaplamalara görä, eger adam şeýle myşsalara eýe bolsady, ol bir eli bilen pil saklap biljekdi...