Gadymy maýýa ybadathanasy Älemiň modeli bolup çykdy

  • 11.11.2025 13:06
  • 7.5k+

Arheologlar 2020-nji ýylda Meksika bilen Gwatemalanyň serhetinde tapylan Aguada-Feniks maýýa ybadathanasynyň, hakykatda, ägirt “kosmogrammadygyny” – gadymy maýýalaryň Älemi göz öňüne getirişiniň modelidigini anyklady diýip, Live Science habar berýär.

Bu sebitde gazuw-agtaryş işleri eýýäm on ýyl bäri alnyp barylýar. Aguada-Feniks maýýa sebitinde iň gadymy we iň uly binagärlik ýadygärlikleriniň biri hasaplanýar. Ol Mezoamerikanyň gadymy şäherleriniň köpüsinden uludyr. Onuň gurluşygy b.e.öň 1050-nji ýyl bilen senelenýär, ýagny maýýa ýazuwy döremezden ozal peýda bolupdyr, şonuň üçin ol barada ýazuw subutnamalary saklanyp galmandyr.
Ýadygärlik “Älemiň gurluşyny” görkezýän şäher ululygyndaky ägirt karta bolupdyr diýlip hasaplanylýar. Binagärlik ulgamy kesişip, atanak şekilleri emele getirýän kanallary, ýollary we bendi öz içine alýar. Desganyň umumy meýdany 9 x 7,5 km barabar. Mundan başga-da, gurluşykçylar Aguada-Feniksi Günüň dogýan tarapyndan ugur alyp gurupdyr, bu hem giçki maýýa we astekler üçin möhüm bolan 260 günlük däp-dessur döwri bilen baglanyşdyrylýar.
Ybadathanada däp-dessur ähmiýetli bolup biljek predmetler, şol sanda krokodil, guş şekilli nefrit bezegleri bilen guburlar, keramiki gap-gaçlar tapyldy.
Aguada-Feniksiň gurluşygy tamamlanman galdy. Näbelli sebäplere görä, bu ýer b.e.öň 700-nji ýyllarda taşlanypdyr.


04.12.2025 15:34
1.5k+

Alymlar yslary beýnä ultrases arkaly geçirmegi öwrendiler

Inženerler we barlagçylar topary ilkinji gezek ys alyş ukybyna jogap berýän merkeze gönükdirilen ultrasesiň kömegi bilen adamlarda yslary – mysal üçin, “arassa howa” ýa-da “ýanan odun” ýaly duýgulary döredip bildiler...

03.12.2025 11:09
5.6k+

Arheologlar Stounhenjiň golaýyndaky ägirt uly çukurlaryň tegeleginiň emeli gelip çykyşyny tassykladylar

Arheologlar Stounhenjiň golaýyndaky äpet çukurlar zynjyrynyň adamlar tarapyndan döredilendigine subutnama tapdylar diýip, “Internet Arheologiýasy” žurnalynyň bir makalasyna salgylanýan BBC we “The Guardian” habar berýär...

30.11.2025 22:24
5k+

Türkmenistanyň ýaş startapçylarynyň bäsleşiginiň jemleri jemlenildi

Türkmenistanda «Türkmenistan – mümkinçilikleriň ýurdy» atly ýaş innowatorlaryň bäsleşigi tamamlandy. Ol tehnologiýa, ylym we telekeçilik dünýäsinde özlerini görkezmäge taýýar mekdep okuwçylaryny, talyplary we ýaş mugallymlary birleşdirdi...

30.11.2025 20:51
9k+

Garynjalarda agalygy eýelemegiň täsin taktikasy ýüze çykaryldy

Ýaponiýaly alymlar garynjanyň käbir görnüşleriniň başga koloniýalary eýelemek üçin ulanýan täsin mehanizmini ýüze çykardylar. Görnüşine görä, käbir korolewa-basyp alyjylar himiki ýaragy ulanyp, işçi garynjlary aldaw bilen öz urugbaşyny ýok etmäge mejbur edýärler we onuň ýerini eýeleýärler...