Adamlarda garaşlylygyň döremegine täsir edýän täze genler açyldy

  • 01.11.2025 10:22
  • 2.4k+

Halkara alymlar topary Indiana uniwersitetiniň Lukmançylyk mekdebiniň alymlarynyň ýolbaşçylygynda alkogol, temmäki, opioidler we gadagan maddalara garaşlylygy döremek howpy bilen baglanyşykly DNK-nyň 220 bölümçesini anykladylar. Şolaryň 40-sy ylmy jemgyýetçiligine mundan öň belli bolmandy.

Bu iş Molecular Psychiatry žurnalynda çap edildi we garaşlylyk boýunça geçirilýän barlaglaryň taryhynda iň uly meta-analiz hökmünde görkezilýär.
Alymlar Ýewropanyň, Afrikanyň we Amerikanyň ilatyndan ýygnalan genetiki maglumatlary deňeşdirip, dürli endik görnüşleri üçin umumy bolan gen wariantlaryny gözlediler. Jemi 785 gen tapyldy — olar beýni duýgulary, ýatda saklamak we motiwasiýa üçin jogap berýän böleklerinde (mysal üçin, amigdala, gippokamp we beýni gabynda) işjeň bolýar.
Barlaglaryň netijeleri:

  • Garaşlylyk döremek ukybynyň takmynan ýarysy genetiki mirasa bagly.
  • Garaşlylygyň dürli görnüşlerinde umumy bolan genler howpuň genetiki üýtgeşmeleriniň 96%-ini düşündirýär.
  • Poligen görkezijisi iň ýokary bolan adamlarda garaşlylyk döremek ähtimallygy üç esse ýokary.

Mundan başga-da, alymlar bu genlere täsir edýän bar bolan 7 derman tapdylar — olary geljekde garaşlylygy bejermekde ulanmak mümkin.
Barlagyň netijeleri endikleriň irki ýüze çykarylmagyna we kesgitli bejergi usullarynyň taýýarlanylmagyna ýol açýar.


düýn 18:00
2.9k+

Gadymy ösümlikler güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, mör-möjekleri özüne çekmek üçin gozalaryny gyzdyrypdyrlar

Biologlaryň halkara topary ösümlikleriň, güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, ýylylyk ýaýratma — "görünmeýän ýagtylyk" — arkaly mör-möjekleri özüne çekendigini anyklady. Bu açyş mezozoý eýýamynda agdyklyk eden, infragyzyl yşaratlara esaslanýan aragatnaşyk kanalynyň bolandygyny subut edýär...

21.12.2025 13:20
3.3k+

Fizikler eliňde ody saklamaga mümkinçilik berýän dury materialy oýlap tapdylar

Boulderdäki Kolorado uniwersitetiniň fizikleri binalary ýylatmagyň usullaryna düýpli täsir edip biljek MOCHI diýlip atlandyrylýan dury ýylylyk izolýasiýa materialyny döretdiler. Bu özboluşly oýlap tapyş barada Science žurnalynda habar berildi...

17.12.2025 11:16
2.5k+

Astronomlar ilkinji gezek Günüň daşky serhediniň kartasyny çyzdylar

Astronomlar ilkinji gezek Günüň atmosferasynyň daşky serhediniň — Alwen üsti (Alfvén surface) hökmünde tanalýan zolagyň yzygiderli iki ölçegli kartasyny düzdüler. Bu serhet Gün şemalynyň magnit tolkunlarynyň tizliklerinden geçip, yzyna dolanmaz ýaly Günüň täsirinden çykýan we planetalarara giňişlige ýaýraýan sebitidir...

17.12.2025 11:12
4.2k+

Türkmen alymlary çölleşmä garşy göreşmek üçin bionanokompozit material döretdiler

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologik parkynyň hünärmenleri gumuň göçmegi we çölleşmek meseleleri boýunça ylmy-barlag işlerini geçirdiler. Bu ylmy-barlag işleriniň çäklerinde sianobakteriýalaryň biomassasy esasynda dökülýän çägeleri berkitmek we olaryň göçmeginiň öňüni almak üçin bionanokompozit material (BNKM) döredildi...