Ganatynyň bolmagy ýöne ýere däl... Düýeguşlaryň we emularyň ata-babalarynyň uçup bilendigi anyklandy

  • şu gün 17:09
  • 1.4k+

Alymlar düýeguşuň, emunyň, kazuaryň, kiwiniň we nandunyň ata-babalarynyň uçmaga ukyply bolandygyny ýüze çykardylar. Paleognatlar diýlip atlandyrylýan bu maşgalanyň häzirki zaman wekilleri ewolýusiýanyň netijesinde, indi diňe ylgamaga ukyply bolansoň bu ukybyny ýitiripdir.

Olar diňe gysga aralyga uçýarlar, mysal üçin, Merkezi we Günorta Amerikanyň tinamousy diňe howpdan gaçmaga mejbur bolanda ýa-da päsgelçilikden geçmeli bolanda diňe gysga aralyga uçup bilýär.
Käbir alymlar 160 million ýyl ozal Gondwana superkontinenti Günorta Amerika, Afrika, Awstraliýa, Hindistan, Täze Zelandiýa we Antarktidany emele getirip, dargap başlanda guşlaryň ata-babalarynyň bölünip başlandygyny çaklaýarlar. Şeýle-de bolsa, genetiki barlaglar "paleognatyň görnüşleriniň ewolýusiýa bölünişigi yklymlar eýýäm bölünip aýrylandan soň bolup geçendigini" görkezdi diýip,  Smitsonow Milli tebigatyň taryhy muzeýinden barlagyň baş awtory Klara Uidrig gürrüň berdi.
Alymlar paleogenow döwrüne degişli (66–23 million ýyl ozal) Lithornis promiscuus galyndylaryny öwrendiler. Uçuş myşsalarynyň birigen döş süňki gaty gowy saklanypdyr diýen ýaly. Derňew guşuň ýa-ha ganatlaryny yzygiderli kakyp, ýa-da ganat kakmagy süýşmek bilen utgaşdyryp uçup biljekdigini ýüze çykardy.
Paleognatlaryň uçuş ukybyny ýitirmegi iki faktor bilen baglanyşykly: gury ýerde iýmit tapmak mümkinçiliginiň bolmagy we ýyrtyjylaryň ýoklugy. Takmynan 65 million ýyl ozal dinozawrlaryň ýok bolup gitmegi bilen iri ýyrtyjy haýwanlar ýitirim bolýar, bu bolsa guşlara emu we düýeguş ýaly çalt ylgaýjylara öwrülmäge ýa-da kazuarlar ýaly güýçli we howply bolmaga maý berýär.
Bu barlag Royal Society's Biology Letters žurnalynda çap edildi.


şu gün 16:21
1.2k+

Beýni özgeleriň hereketlerini özi edýän deýin kabul edýär - alymlar

Halkara alymlar topary täze açyş etdi. Adamlar başgalaryň hereketine syn edende, beýni ol hereketi edil özi edýän ýaly kabul edýär. Barlagçylaryň gelen netijeleri Scientific Reports žurnalynda çap edildi. "Biziň eden esasy açyşymyz beýniniň hakyky hereketlerinde, hatda başga bir adamyň hereketine syn edeninde hem şol bir tormozlama mehanizmini işjeňleşdirýändigini anyklamagymyzdan ybarat...

21.09.2025 21:20
1.5k+

Alymlar syçanlaryň göni içinde işleýän böwrek modelini ösdürip ýetişdirdi

Alymlar barlaghanada janly syçanlary ulanyp, emeli böwrek modelini ösdürip ýetişdirdiler. Olar böwregiň iki esasy elementini: gany süzýän nefronlary we peşewi ýygnaýan turbalary birleşdirýän aýratyn gurluşlary – assembloidleri ulandy...

21.09.2025 21:07
1.6k+

Ösümliklere ýiti ýagtylyk bolmazdan ösmäge mümkinçilik berýän madda tapyldy

Miçigan döwlet uniwersitetinden alymlar ösümliklere ýagtylygyň pes bolan şertlerinde-de ösmäge mümkinçilik berýän ozal näbelli mehanizmi tapdy. Ylmy gözlegiň netijeleri Nature Communications žurnalynda neşir edildi...

20.09.2025 06:24
8.5k+

Borty syçanly, siňekli we kömelekli hemra kosmosda 30 gün bolandan soň Ýere gaýdyp geldi

Bortunda janly organizmler bolan “Bion-M” № 2 hemrasy kosmosda 30 gün bolandan soň Russiýanyň Orenburg sähralaryna gondy. “Roskosmos” gonuş ýerinden kadrlary hödürledi. Bortda 75 syçan, 1,5 müň töweregi siňek, öýjükli kulturalar, ösümlikler (kalendula, ehinaseýa, moh), däneli, däne kösükli we senagat ekinleriniň nusgalary bardy...