Ganatynyň bolmagy ýöne ýere däl... Düýeguşlaryň we emularyň ata-babalarynyň uçup bilendigi anyklandy

  • 23.09.2025 17:09
  • 6.6k+

Alymlar düýeguşuň, emunyň, kazuaryň, kiwiniň we nandunyň ata-babalarynyň uçmaga ukyply bolandygyny ýüze çykardylar. Paleognatlar diýlip atlandyrylýan bu maşgalanyň häzirki zaman wekilleri ewolýusiýanyň netijesinde, indi diňe ylgamaga ukyply bolansoň bu ukybyny ýitiripdir.

Olar diňe gysga aralyga uçýarlar, mysal üçin, Merkezi we Günorta Amerikanyň tinamousy diňe howpdan gaçmaga mejbur bolanda ýa-da päsgelçilikden geçmeli bolanda diňe gysga aralyga uçup bilýär.
Käbir alymlar 160 million ýyl ozal Gondwana superkontinenti Günorta Amerika, Afrika, Awstraliýa, Hindistan, Täze Zelandiýa we Antarktidany emele getirip, dargap başlanda guşlaryň ata-babalarynyň bölünip başlandygyny çaklaýarlar. Şeýle-de bolsa, genetiki barlaglar "paleognatyň görnüşleriniň ewolýusiýa bölünişigi yklymlar eýýäm bölünip aýrylandan soň bolup geçendigini" görkezdi diýip,  Smitsonow Milli tebigatyň taryhy muzeýinden barlagyň baş awtory Klara Uidrig gürrüň berdi.
Alymlar paleogenow döwrüne degişli (66–23 million ýyl ozal) Lithornis promiscuus galyndylaryny öwrendiler. Uçuş myşsalarynyň birigen döş süňki gaty gowy saklanypdyr diýen ýaly. Derňew guşuň ýa-ha ganatlaryny yzygiderli kakyp, ýa-da ganat kakmagy süýşmek bilen utgaşdyryp uçup biljekdigini ýüze çykardy.
Paleognatlaryň uçuş ukybyny ýitirmegi iki faktor bilen baglanyşykly: gury ýerde iýmit tapmak mümkinçiliginiň bolmagy we ýyrtyjylaryň ýoklugy. Takmynan 65 million ýyl ozal dinozawrlaryň ýok bolup gitmegi bilen iri ýyrtyjy haýwanlar ýitirim bolýar, bu bolsa guşlara emu we düýeguş ýaly çalt ylgaýjylara öwrülmäge ýa-da kazuarlar ýaly güýçli we howply bolmaga maý berýär.
Bu barlag Royal Society's Biology Letters žurnalynda çap edildi.


düýn 17:03
5.5k+

Tanis şäherinden tapylan 225 heýkeljik mazarda ýatan faraonyň adyny anyklamaga ýardam etdi

Arheologlar Nil deltasyndaky gadymy Tanis şäherinde ýerleşýän şa mazaryndan 225 sany jaýlamak üçin niýetlenen heýkeljik tapdylar. Bu artefaktlaryň ýüzündäki nyşanlar atsyz sarkofagda ýatan merhumyň şahsyýetini anyklamaga mümkinçilik berdi: ol faraon Şeşonk III bolup çykdy...

düýn 15:06
3.2k+

400 müň ýyllyk oduň yzy tapyldy: neandertallar Homo sapiens-den has öň ot ýakypdyr

Arheologlar Suffolk graflygyndaky arheologik ýadygärligiň çäginde adamlaryň 400 müň ýyl mundan ozal – öňki hasap edilenden tas 350 müň ýyl ir ot ýakmagy öwrenendigine subutnama tapdy. Ylmy gözleg Nature žurnalynda neşir edildi...

14.12.2025 23:36
4.9k+

Geň soňlama: Hytaýda daşdan düwnüp heläk bolan gadymy guş tapyldy

Paleontologlar Hytaýyň Týanýu Tebigy Taryh Muzeýiniň zat saklanýan ýerlerinde adaty bolmadyk açyş etdiler. Geçirilen barlagda öň mälim bolmadyk guş görnüşiniň köp sanly ýuwdulan daşlardan düwnüp ölendigini görkezýän galyndy tapyldy...

12.12.2025 16:06
5k+

Pasha adasyndaky äpet daş tokgalary bäsdeşligiň netijesi bolup çykdy – täze barlag

Öň Pasha adasyndaky ýüzlerçe äpet daş tokgalary ýerli jemgyýetiň wekilleri tarapyndan bir serdaryň ýolbaşçylygynda döredilen diýlip hasaplanýardy. Ýöne täze barlagyň awtorlary bu tassyklamany şübhe astyna aldylar...