Ýerdäki çöllerden alnan bakteriýalaryň Aý we Mars topragynda ýaşap biljekdigi anyklanyldy

  • 15.09.2025 17:55
  • 4.4k+

Ýerdäki çöllerde tapylan Chroococcidiopsis görnüşli sianobakteriýalar Aý we Mars topragynda ýaşamaga ukyplydygyny görkezdiler. Italiýanyň kosmos gullugynyň (ASI) barlagçylary ReBUS taslamasynyň çäklerinde şeýle netijä geldiler.

Bu mikroorganizmler ýokary çydamlylygy bilen bellidir: olar ozal kosmosyň boşlugyna, radiasiýanyň aşa köp dozasyna we Halkara kosmos stansiýasynyň daşynda uzak möhletli synaglara çydap bilipdiler. Alymlar bakteriýalaryň doly suwsuzlanmak şertlerinde "konserwirlenmek" ýagdaýyna girýändigini bellediler, bu bolsa olara ýaşaýşyň köp görnüşi üçin ölüm howply täsir edýän faktorlara sezewar bolanlaryndan soň hem ýaşamaga mümkinçilik berýär.
Täze barlagda "Ýeriň daşyndaky" gurşawda ýapyk ekoulgamy döretmek başartdy. Çöl bakteriýalary Aý we Mars topragyna mümkin boldugyça ýakyn toprak nusgalarynda üstünlikli ösdi. Olaryň ýaşaýyş işjeňligini goldamak üçin goşmaça azot gerek boldy, ol hem karbamid görnüşinde goýberildi.
Işiň awtorlarynyň pikirine görä, geljekde şeýle mikroorganizmler Ýeriň daşyndaky bazalarda biologiki “zawod” hökmünde ulanylyp bilner. Olar regoliti peýdaly bakteriýalary ösdürip ýetişdirmek we möhüm maddalary öndürmek üçin esas boljak iýmit substratyna öwürmäge ukyply.


düýn 17:16
2k+

Alymlar kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynyň 70 ýyllyk syryny açdy

LHAASO obserwatoriýasynda işleýän hytaý alymlary gara deşikden we hemra ýyldyzdan ybarat ulgamyň – mikrokwazarlaryň zarýadly bölejikleri tizleşdiriji hökmünde hereket edýändigini anyklady. Bu obýektler Akmaýanyň ýolunda ýokary energiýaly kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynda möhüm rol oýnap biler...

düýn 11:24
4.4k+

Alymlar itleriň ilkinji tohumlarynyň haçan peýda bolandygyny anyklady

Itleriň gelip çykyşy we eldekileşdirilmegi häli-häzire çenli ylymda iň köp öwrenilýän temalaryň biri bolmagynda galýar. Science žurnalynda neşir edilen täze gözleg itleriň arasyndaky tapawutlaryň häzirki tohum çykarmak usullaryndan has öň ýüze çykyp başlandygyny görkezýär...

17.11.2025 14:06
5.3k+

Alymlar Perudaky syrly çukurlaryň inklerde buhgalterçilik guraly bolandygyny çaklaýarlar

Alymlar Perudaky syrly Monte-Sýerpe ýadygärliginiň maksady barada täze bir çaklamany hödürlediler. Täze gipoteza görä, müňlerçe çukurdan ybarat ägirt uly toplum, inkleriň harytlary hasaba almak we alyş-çalyş etmek üçin ulanan hasapçylyk ulgamynyň bir bölegi bolup hyzmat edip bilerdi...

16.11.2025 18:09
2.5k+

«Sanly çözgüt – 2025» bäsleşiginiň ýeňijileri yglan edildi

Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynda «Sanly çözgüt – 2025» bäsleşiginiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy boldy. Bu çäre ýurduň telekommunikasiýa we IT ulgamynda esasy waka bolan «Türkmentel–2025» XVIII Halkara sergisiniň we ylmy maslahatynyň dabaraly ýapylyşynyň çäklerinde geçirildi...