Tozganyň üflenişine ylmy makala bagyşladylar

  • 14.09.2025 20:01
  • 1.7k+

Näme üçin tozganyň tohumlary sürtülmä garşy durup bilýär-de, şemalyň güýjüne aňsatlyk bilen uçup gidýär? Alymlar bu sowala jogap tapmak üçin tutuş bir barlag geçirdiler we netijede ýeliň ugruna baglylykda, tohumy boşatmak üçin zerur güýjüň 100 gezekdenem köp üýtgäp biljekdigini anykladylar.

Alymlar şemalyň ugrunda duran tohumlaryň ilki uçýandygyny, garşy tarapda duranlaryň bolsa uzagrak saklanýandygyny öňräkden bäri synlap gelýärler. Munuň sebäbine düşünmek üçin barlagçylar tozgalaryň başjagazlaryna inçe simleri dakdylar, olary güýç datçigine birikdirdiler we ýeli simulirlemek bilen tohumlary dürli taraplara bakdyryp çekdiler.
Görnüşi ýaly, şemalyň gelýän tarapyndaky tohumlar ýokaryk egilýär, garşy tarapyndakylar bolsa aşak egilýär eken. Aşaky tohumlary sogurmak üçin, ýokarkylaryňka garanda, azyndan bäş esse köp güýç gerek we ýeliň tizligi iki esse köp bolmaly. Tohumlaryny gös-göni tohum gozasyndan çykaryp almak ondanam kyn, munuň üçin 30 esse güýç zerur.
Sebäbi tohumyň berk ornaşyp oturyşy bilen baglanyşykly. Ol baldagyň ýokarsynda bitişik ýerleşýän nal şekilli oýukda berkidilen. Ýel tohumy göterende, baldak egilýär we düýbi gowşak gyradan aňsatlyk bilen ýolnup aýrylýar. Aşak düşürilende düýbündäki goşmaça dokuma düşýän agramy bölekleýin özüne siňdirýär, göni çekilende bolsa tohum ýerinde galýar.
Şeýle gurluş tohumlaryň şemaldan ýa-da tozga üfleýän adamyň deminden has köp ýolunmagyny we ýere gaçman, uçup gitmegini üpjün edýär.
Ylmy barlaglaryň netijeleri Journal of the Royal Society Interface-de çap edildi.


düýn 16:42
5k+

Türkmenistanly okuwçylar Panamada geçiriljek «Robotlaryň olimpiadasyna» ugradylar

Türkmen mekdep okuwçylary robototehnika boýunça halkara derejeli abraýly bäsleşik hasaplanýan "First Global Challenge 2025" ýaryşyna gatnaşarlar. «Robotlaryň Olimpiadasy» diýlip hem atlandyrylýan bu ýaryş 29-njy oktýabrdan 1-nji noýabra çenli Panamada geçirilip, dünýäniň 190 döwletinden gatnaşyjylary bir ýere jemlär...

düýn 00:07
3.7k+

Ylmy barlaglaryñ netijesi: Tokaýlar bagtly bolmaga we durmuşdan kanagatlanmaga täsir edýär

Soňky ýyllarda dünýäniň iň bagtly ýurtlarynyň sanawynda Finlýandiýa yzygiderli birinji orunda durýar. Şol bir wagtda ol Ýewropanyň iň tokaýly ýurtlarynyň biridir. Bu ýagdaý halkara alymlaryň ünsüni özüne çekdi — olar finleriň gündelik durmuşynda tokaýlaryň bagt duýgusyna gönüden-göni täsir edýändigini anykladylar...

25.10.2025 15:42
5.7k+

Gara tomzaklar maslyk bilen iýmitlenmekligi 37 million ýyl ozal özleşdiripdir

Takmynan, 37 million ýyl ozal Argentinanyň Patagon peslikleri giň otluklar bilen örtülen bolup, bu ýer gylyç dişli torbalylaryň, äpet guşlaryň hem-de tapirlere we atlara meňzeş uly ot iýiji haýwanlaryň ýaşaýan mekany bolupdyr...

25.10.2025 14:32
2.2k+

«Sanly çözgüt–2025» bäsleşiginiň saýlama tapgyry başlandy

Türkmenistanyň Aragatnaşyk ministrliginde IT-tehnologiýalaryny, emeli aňy we robot tehnikasyny ösdürmäge gönükdirilen innowasion bäsleşik — «Sanly çözgüt–2025» boýunça saýlama tapgyry geçirilýär. Bäsleşik ýedi ugurda geçiriler: emeli aň robot tehnika we awtomatlaşdyrma «akylly» oba hojalyk tehnologiýalary akylly şäher konsepsiýalary sanly lukmançylyk elektron bilim hyzmatlar ulgamynyň sanlylaşdyrylmagy ...