Tozganyň üflenişine ylmy makala bagyşladylar

  • 14.09.2025 20:01
  • 1.7k+

Näme üçin tozganyň tohumlary sürtülmä garşy durup bilýär-de, şemalyň güýjüne aňsatlyk bilen uçup gidýär? Alymlar bu sowala jogap tapmak üçin tutuş bir barlag geçirdiler we netijede ýeliň ugruna baglylykda, tohumy boşatmak üçin zerur güýjüň 100 gezekdenem köp üýtgäp biljekdigini anykladylar.

Alymlar şemalyň ugrunda duran tohumlaryň ilki uçýandygyny, garşy tarapda duranlaryň bolsa uzagrak saklanýandygyny öňräkden bäri synlap gelýärler. Munuň sebäbine düşünmek üçin barlagçylar tozgalaryň başjagazlaryna inçe simleri dakdylar, olary güýç datçigine birikdirdiler we ýeli simulirlemek bilen tohumlary dürli taraplara bakdyryp çekdiler.
Görnüşi ýaly, şemalyň gelýän tarapyndaky tohumlar ýokaryk egilýär, garşy tarapyndakylar bolsa aşak egilýär eken. Aşaky tohumlary sogurmak üçin, ýokarkylaryňka garanda, azyndan bäş esse köp güýç gerek we ýeliň tizligi iki esse köp bolmaly. Tohumlaryny gös-göni tohum gozasyndan çykaryp almak ondanam kyn, munuň üçin 30 esse güýç zerur.
Sebäbi tohumyň berk ornaşyp oturyşy bilen baglanyşykly. Ol baldagyň ýokarsynda bitişik ýerleşýän nal şekilli oýukda berkidilen. Ýel tohumy göterende, baldak egilýär we düýbi gowşak gyradan aňsatlyk bilen ýolnup aýrylýar. Aşak düşürilende düýbündäki goşmaça dokuma düşýän agramy bölekleýin özüne siňdirýär, göni çekilende bolsa tohum ýerinde galýar.
Şeýle gurluş tohumlaryň şemaldan ýa-da tozga üfleýän adamyň deminden has köp ýolunmagyny we ýere gaçman, uçup gitmegini üpjün edýär.
Ylmy barlaglaryň netijeleri Journal of the Royal Society Interface-de çap edildi.


04.10.2025 15:46
2.4k+

Wenerada ilkinji läbik turbalaryň bardygynyň alamatlary tapyldy

Padua uniwersitetinden Barbara De Toffoliniň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary Wenerada ilkinji gezek läbik turbalarynyň bardygyny tassyklaýan ylmy delilleri ýüze çykardy. Alymlar öňki kosmos missiýalarynyň radio­loka­siýa we topografiýa maglumatlaryny öwrenip, diametri 100 kilometreden ýokary bolan ullakan şit wulkanlaryna üns berdiler...

29.09.2025 14:51
1.9k+

Alymlar Gentington keseliniň ösüşini 75% haýallatmagy başardylar

Londonyň Uniwersitet Kollejiniň alymlary (UCLH) Gentington keseline garşy göreşde ilkinji ynamly netijeler barada habar berdiler. AMT-130 derman serişdesi bilen geçirilen synaglar bejerip bolmaýan bu keseliň ösmegini haýallatmagy başardy...

29.09.2025 12:19
7.4k+

Alymlar taryhy taýdan ygtybarly şekilleri döretjek emeli aňy işläp düzýärler

Sýurih uniwersitetiniň gadymy taryh professory Feliks K.Maýer bilen programmist Filipp Ştrebel bilelikde emeli aň esasynda işleýän täze surat generatoryny döredýärler. Ol gural Gadymy Rim we Gadymy Gresiýa döwründen taryhy taýdan hakykata ýakyn sahnalary şekillendirmäge ukyply bolar...

26.09.2025 19:59
1.7k+

Haýwanlar üçin birbada iki keselden goraýan ilkinji umumy sanjym döredildi

Belgorod döwlet milli gözleg uniwersitetiniň hünärmenleri Stawropol biofabrikasynyň we RYA-nyň Mikroorganizmleriň biohimiýa we fiziologiýa institutynyň alymlary bilen bilelikde özboluşly bakteriýany we onuň esasynda haýwanlary salmonellýozdan we kolibakteriozdan goraýan sanjymy döretdi...