Gadymy ýantar daşynda “şahly” garynjalaryň täze görnüşi tapyldy

  • 07.09.2025 18:54
  • 5.4k+

Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň alymlary Baltika ýantarynda garynjanyň, takmynan, 37 million ýyl ozal ýaşap geçen näbelli görnüşini tapdylar. Nusga Kaliningrad oblastynyň çäginde tapyldy we ol ganatly ene garynjadyr diýip, TechInsider habar berýär. 

Täze tohum we görnüş Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň 300 ýyllygynyň hormatyna Eridanomyrma unipetropolitana diýlip atlandyryldy.
Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň amaly ekologiýa kafedrasynyň dosenti Dmitriý Dubowikow garynjada üýtgeşik alamatlaryň bardygyny habar berdi. Onuň sözlerine görä, mör-möjekde ýönekeý gözjagazlar (oselliý) - ganatly garynjalaryň köpüsinde bar, uçuş wagtynda olara ugur almak üçin zerur bolan organlar asla ýok. Kellesinde şahlara meňzeýän iki sany simmetrik ösüntgi bar, äňleri bolsa ýyrtyjy arylaryň inçe we öňe çykyp duran ýokarky äňlerine meňzeýär.


Barlagçylaryň pikirine görä, şeýle alamatlar mör-möjekleriň gizlin ýaşaýyş taraplaryny görkezýär. Onuň ösümlikleriň boşluk ýerlerinde ýa-da toprakda gizlenip ýaşan ýyrtyjy bolan bolmagy mümkin ýa-da keseki koloniýalary basyp alýan sosial parazit bolup biler.

"Nusga üýtgeşik, şol döwürde bolup geçen proseslere düşünmek üçin örän möhüm bolan ýaşaýyş ýörelgesi barada alamatlar we pikirler toplumyny aldyk. Eger bu sosial parazitizm bolsa, onda bizde ilkinji mysal bar" – diýip, Dubowikow belledi.

Alymlar tapyndylary 3D printerde döredilen ulaldylan model bilen bilelikde Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň paleontologiýa muzeýine gowşurdylar. Hünärmenleriň bellemegine görä, 34-38 million ýaş aralygyndaky Baltika ýantarynda 190-a çenli garynja görnüşi tapyldy, bu ähli tapylan mör-möjekleriň galyndy görnüşleriniň dörtden birine golaýdyr.
Şepbigiň içinde saklanyp galan mör-möjekler alymlara uzak geçmişiň ekoulgamlaryny täzeden gurmak we käbir toparlaryň ýok bolmagynyň hem-de beýlekileriň gülläp ösmeginiň sebäplerine düşünmek üçin ajaýyp mümkinçilik berýär.


26.09.2025 19:59
1.4k+

Haýwanlar üçin birbada iki keselden goraýan ilkinji umumy sanjym döredildi

Belgorod döwlet milli gözleg uniwersitetiniň hünärmenleri Stawropol biofabrikasynyň we RYA-nyň Mikroorganizmleriň biohimiýa we fiziologiýa institutynyň alymlary bilen bilelikde özboluşly bakteriýany we onuň esasynda haýwanlary salmonellýozdan we kolibakteriozdan goraýan sanjymy döretdi...

25.09.2025 20:22
2.4k+

Alymlar reňkli we has takyk rentgen suratlaryny almagy başardylar

Amerikanyň Sandia National Laboratories ylmy-barlaghanasynyň barlagçylary has ýokary takyklygy bolan reňkli rentgen suratlaryny almaga mümkinçilik berýän täze tehnologiýa oýlap tapdylar. Taslamanyň ýolbaşçysy Edward Himenes bu usulyň köp metallardan peýdalanylýan reňkli giperspektral rentgen wizualizasiýasy diýlip atlandyrylýandygyny aýtdy...

25.09.2025 15:48
2.8k+

Aýyň topragynda çaý ösdürip ýetişdirdiler - alymlaryň täze barlagynyň netijeleri

Kentiň uniwersitetiniň alymlary Britaniýanyň Dartmoor Tea çaý plantasiýasy, Lightcurve Films kompaniýasy we Europlanet bilen hyzmatdaşlykda çaýyň Aýyň topragynda ösdürilip ýetişdirilip bilinjekdigini anykladylar...

24.09.2025 11:42
6.1k+

Atlantik ummanynyň düýbünden süýji suwuň ummasyz ätiýaçlygy tapyldy

Alymlar ABŞ-nyň demirgazyk-gündogar kenarýakasynda Atlantik ummanynyň aşagyndan süýji suwuň ägirt uly howdanyny tapdylar. Bu barada üç aýlyk ekspedisiýany tamamlan halkara barlagçylar toparyna salgylanýan  CNN habar berdi...