Gadymy ýantar daşynda “şahly” garynjalaryň täze görnüşi tapyldy

  • 07.09.2025 18:54
  • 5.5k+

Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň alymlary Baltika ýantarynda garynjanyň, takmynan, 37 million ýyl ozal ýaşap geçen näbelli görnüşini tapdylar. Nusga Kaliningrad oblastynyň çäginde tapyldy we ol ganatly ene garynjadyr diýip, TechInsider habar berýär. 

Täze tohum we görnüş Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň 300 ýyllygynyň hormatyna Eridanomyrma unipetropolitana diýlip atlandyryldy.
Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň amaly ekologiýa kafedrasynyň dosenti Dmitriý Dubowikow garynjada üýtgeşik alamatlaryň bardygyny habar berdi. Onuň sözlerine görä, mör-möjekde ýönekeý gözjagazlar (oselliý) - ganatly garynjalaryň köpüsinde bar, uçuş wagtynda olara ugur almak üçin zerur bolan organlar asla ýok. Kellesinde şahlara meňzeýän iki sany simmetrik ösüntgi bar, äňleri bolsa ýyrtyjy arylaryň inçe we öňe çykyp duran ýokarky äňlerine meňzeýär.


Barlagçylaryň pikirine görä, şeýle alamatlar mör-möjekleriň gizlin ýaşaýyş taraplaryny görkezýär. Onuň ösümlikleriň boşluk ýerlerinde ýa-da toprakda gizlenip ýaşan ýyrtyjy bolan bolmagy mümkin ýa-da keseki koloniýalary basyp alýan sosial parazit bolup biler.

"Nusga üýtgeşik, şol döwürde bolup geçen proseslere düşünmek üçin örän möhüm bolan ýaşaýyş ýörelgesi barada alamatlar we pikirler toplumyny aldyk. Eger bu sosial parazitizm bolsa, onda bizde ilkinji mysal bar" – diýip, Dubowikow belledi.

Alymlar tapyndylary 3D printerde döredilen ulaldylan model bilen bilelikde Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň paleontologiýa muzeýine gowşurdylar. Hünärmenleriň bellemegine görä, 34-38 million ýaş aralygyndaky Baltika ýantarynda 190-a çenli garynja görnüşi tapyldy, bu ähli tapylan mör-möjekleriň galyndy görnüşleriniň dörtden birine golaýdyr.
Şepbigiň içinde saklanyp galan mör-möjekler alymlara uzak geçmişiň ekoulgamlaryny täzeden gurmak we käbir toparlaryň ýok bolmagynyň hem-de beýlekileriň gülläp ösmeginiň sebäplerine düşünmek üçin ajaýyp mümkinçilik berýär.


düýn 11:50
2.1k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...

19.11.2025 13:32
3.1k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...

19.11.2025 13:14
2.8k+

Russiýaly alymlar 60-dan gowrak näbelli wirusy ýüze çykardylar

Rospotrebnadzoryň "Wektor" atly ylmy merkeziniň alymlary Russiýada ozal öwrenilmedik 60-dan gowrak wirusy anykladylar. Bu barada RIA "Nowosti" habar berdi. Gözleg üçin nusgalar ýurduň 50 sebitinden gelip gowşupdyr...

18.11.2025 17:16
2.5k+

Alymlar kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynyň 70 ýyllyk syryny açdy

LHAASO obserwatoriýasynda işleýän hytaý alymlary gara deşikden we hemra ýyldyzdan ybarat ulgamyň – mikrokwazarlaryň zarýadly bölejikleri tizleşdiriji hökmünde hereket edýändigini anyklady. Bu obýektler Akmaýanyň ýolunda ýokary energiýaly kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynda möhüm rol oýnap biler...