Gadymy ýantar daşynda “şahly” garynjalaryň täze görnüşi tapyldy

  • düýn 18:54
  • 2.5k+

Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň alymlary Baltika ýantarynda garynjanyň, takmynan, 37 million ýyl ozal ýaşap geçen näbelli görnüşini tapdylar. Nusga Kaliningrad oblastynyň çäginde tapyldy we ol ganatly ene garynjadyr diýip, TechInsider habar berýär. 

Täze tohum we görnüş Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň 300 ýyllygynyň hormatyna Eridanomyrma unipetropolitana diýlip atlandyryldy.
Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň amaly ekologiýa kafedrasynyň dosenti Dmitriý Dubowikow garynjada üýtgeşik alamatlaryň bardygyny habar berdi. Onuň sözlerine görä, mör-möjekde ýönekeý gözjagazlar (oselliý) - ganatly garynjalaryň köpüsinde bar, uçuş wagtynda olara ugur almak üçin zerur bolan organlar asla ýok. Kellesinde şahlara meňzeýän iki sany simmetrik ösüntgi bar, äňleri bolsa ýyrtyjy arylaryň inçe we öňe çykyp duran ýokarky äňlerine meňzeýär.


Barlagçylaryň pikirine görä, şeýle alamatlar mör-möjekleriň gizlin ýaşaýyş taraplaryny görkezýär. Onuň ösümlikleriň boşluk ýerlerinde ýa-da toprakda gizlenip ýaşan ýyrtyjy bolan bolmagy mümkin ýa-da keseki koloniýalary basyp alýan sosial parazit bolup biler.

"Nusga üýtgeşik, şol döwürde bolup geçen proseslere düşünmek üçin örän möhüm bolan ýaşaýyş ýörelgesi barada alamatlar we pikirler toplumyny aldyk. Eger bu sosial parazitizm bolsa, onda bizde ilkinji mysal bar" – diýip, Dubowikow belledi.

Alymlar tapyndylary 3D printerde döredilen ulaldylan model bilen bilelikde Sankt-Peterburg döwlet uniwersitetiniň paleontologiýa muzeýine gowşurdylar. Hünärmenleriň bellemegine görä, 34-38 million ýaş aralygyndaky Baltika ýantarynda 190-a çenli garynja görnüşi tapyldy, bu ähli tapylan mör-möjekleriň galyndy görnüşleriniň dörtden birine golaýdyr.
Şepbigiň içinde saklanyp galan mör-möjekler alymlara uzak geçmişiň ekoulgamlaryny täzeden gurmak we käbir toparlaryň ýok bolmagynyň hem-de beýlekileriň gülläp ösmeginiň sebäplerine düşünmek üçin ajaýyp mümkinçilik berýär.


06.09.2025 17:40
3k+

Fizikler Älemiň geljegini çaklamak üçin matematiki enjam döretdi

Moskwanyň fiziki-tehniki institutyndan (MFTI) rus fizik-teoretikleri Älemimiziň geljegini çaklamak üçin täze matematiki gural döretdi. Ol kosmos masştabynda kwant meýdanlarynyň özüni nähili alyp barýandygyny beýan edýär we Äleme giňelmek şertlerinde nämäniň garaşýandygyna düşünmäge kömek eder...

05.09.2025 17:25
3.2k+

Nanotehnologiýa pudagyndaky patentleriniň sany boýunça Hytaý dünýäde birinji ýerde durýar

2000-nji ýyldan 2025-nji ýyla çenli dünýäde nanotehnologiýa pudagynda 1,07 milliondan gowrak patent hasaba alyndy. Şolaryň 464 müň sanysy Hytaýda hasaba alyndy. Şeýle maglumatlar Pekindäki Nanotehnologiýa forumynda neşir edilen “Hytaýyň nanotehnologiýa senagaty 2025” atly Ak kitapda getirilýär...

04.09.2025 13:09
2.2k+

Bennu asteroidiniň nusgalarynda Gün ulgamyndan hem gadymy bolan bölekler tapyldy

Alymlar Bennu asteroidiniň nusgalarynda Gün ulgamy emele gelmezden hem ozal ýüze çykan madda bölejiklerini tapdylar. Bu barada Nature Astronomy we Nature Geoscience žurnallarynyň neşirlerindäki makalalarda habar berildi...

03.09.2025 11:53
5k+

Alymlar Atlantika ummanynda mega ýertitremeler zolagyny açdylar

Atlantika ummanynda güýçli ýertitremelerine we sunamilere sebäp bolup biljek tektoniki jaýryklar emele gelýär diýip, Nature Geoscience  žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar. Alymlar Portugaliýanyň litosfera plitalaryndaky belli jaýryklardan uzakda ýerleşýändigini, ýöne bu ýurtda ýertitremeleriniň ençeme gezek hasaba alnandygyny ýatlatdylar...