Koloradoda dinozawrlardanam has gadymy pyşbaganyň görnüşi tapyldy

  • 31.08.2025 08:48
  • 9.5k+

Paleontologlar Chelydridae maşgalasyndan bolan pyşbagalaryň ozal näbelli sütün öýjükli neslini  we görnüşini tapdylar. Olary Koloradodan tapylan bitin çanagyna we beýleki galyndylaryna esaslanyp suratlandyrmak başartdy.

Bu açyş Swiss Journal of Palaeontology žurnalynda jikme-jik beýan edildi.
Täze görnüşe Tawachelydra stevensoni ady dakyldy. Ol irki paleosen döwründe, 66-65 million ýyl mundan ozal, hek döwrüniň ahyrynda köpçülikleýin ýok bolup gitmeden soň ýaşap geçipdir.
Chelydridae maşgalasy süýji suwda ýaşaýan pyşbagalara degişli. Häzirki wagtda onuň iki sany janly görnüşi we azyndan ýedi sany ýok bolup giden görnüşi belli.
Galyndylar Kolorado ştatynyň El-Paso etrabynyň Korral Blaffs sebitinde tapyldy. Bu ýerde panhelidra pyşbagasynyň iki görnüşi tapyldy: Tavachelydra stevensoni we Denverus middletoni. Birinji görnüş ikinjisinden ep-esli uludy, onuň çanagy 50 sm töweregi. Paleontologlaryň sözlerine görä, Tavachelydra stevensoni  Denwer basseýnindäki irki paleosen döwrüniň iň uly pyşbagasy bolupdyr.
Barlagçylar Tavachelydra stevensoni-niň  iýmiti üwemek üçin ýaýbaň we tekiz ýüzli ullakan kellesiniň bolandygyny belleýärler. Bu pyşbagalara aýratyn ekologiki ýer tutmaga we beýleki görnüşler bilen bäsdeşligi azaltmaga kömek etdi.
Alymlar pyşbaganyň köpçülikleýin ýok bolmadan soň diri galmagyna hut şeýle  iýmitlenişiň mümkinçilik berendigini öňe sürýärler.


düýn 23:19
1.1k+

Awstraliýada 55 mln ýyl ozal ýaşan krokodilleriň ýumurtgalarynyň bölekleri tapyldy

Awstraliýanyň gündogaryndaky Murgon şäherinde krokodilleriň ýitip giden toparynyň ýumurtgalarynyň ýurtda iň gadymy bölekleri tapyldy. Tapyndy alymlara bu haýwanlara we olaryň ýaşaýyş gurşawyna has gowy düşünmäge mümkinçilik berer diýip, Täze Günorta Uels uniwersiteti habar berýär...

20.11.2025 11:50
3.3k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...

19.11.2025 13:32
3.4k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...

19.11.2025 13:14
3.1k+

Russiýaly alymlar 60-dan gowrak näbelli wirusy ýüze çykardylar

Rospotrebnadzoryň "Wektor" atly ylmy merkeziniň alymlary Russiýada ozal öwrenilmedik 60-dan gowrak wirusy anykladylar. Bu barada RIA "Nowosti" habar berdi. Gözleg üçin nusgalar ýurduň 50 sebitinden gelip gowşupdyr...