Günorta Afrika Respublikasynda Rhisotope taslamasy (iňlisçe “rhinoceros” – kerk we “isotope” – izotop diýmegi aňladýar) başlandy. Başlangyjyň çäklerinde brakonýerlerden (bikanun awçylyk edýänlerden) ejir çekýän kerkleriň populýasiýasyny goramak üçin haýwanlaryň şahlaryna radioaktiw izotoplar sanjym edilýär. Bu barada Associated Press habar berýär.
Witwatersrand uniwersitetiniň alymlarynyň habar bermegine görä, kontrabandaçylar şahlary serhetden geçirmäge synanyşan ýagdaýynda, gümrük işgärleri radiasiýa detektorlaryny ulanyp, hatda ýükden doldurylan konteýnerlerde-de olary aňsatlyk bilen ýüze çykaryp bilerler.
Taslama başlamazdan ozal, 2024-nji ýylda hünärmenler 20 haýwanda synag geçirip, bu usulyň kerklere zyýan bermeýändigini anyklady. 2025-nji ýylyň tomsunda bu tejribe ýene-de bäş kerkde gaýtadan synag edildi.
Bu taslama eýýäm alymlar, ýadro energetikasy boýunça bilermenler we tebigaty goraýyş guramalary goşuldylar. Olar hususy goraghanalary we Günorta Afrikanyň döwlet edaralaryny bu başlangyjy goldamaga çagyrýarlar.
Tebigaty goramak boýunça halkara bileleşiginiň berýän maglumatlaryna görä, XX asyryň başynda dünýäde, takmynan, 500 müň kerk bardy. 2025-nji ýyla çenli olaryň sany 27 müňe çenli azaldy.
Kerkleriň bäş görnüşi hem diňe Afrikanyň we Aziýanyň käbir sebitlerinde duş gelýär. Populýasiýanyň agramly bölegi - takmynan 16 müň sanysy Günorta Afrikada jemlenendir. Şol bir wagtyň özünde ýurtda olary bikanun awlamagyň derejesi ýokary: şahy üçin her ýyl haýwanlaryň 500 töweregi öldürilýär.
