“Tomus, güýz, gyş, zibil...” Alymlar täze möwsümleriň dörändigini öňe sürýär

  • düýn 07:41
  • 9.2k+

Londonyň ykdysadyýet mekdebiniň we Beýik Britaniýadaky Ýork uniwersitetiniň alymlary adamzat işiniň Ýeriň tebigy sazlaşygyny düýpgöter üýtgedendigini aýdýar. Bu hem täze möwsümleriň – “tüsse” we “zibil” möwsüminiň peýda bolmagyna getirdi diýip, ylmy gözlege salgylanyp, Live Science habar berýär.

Alymlaryň nygtamagyna görä, “tüsse” möwsümi her ýyl Günorta-Gündogar Aziýanyň käbir ýerlerinde, haçan-da Indoneziýada we Malaýziýada torfluk ýerler, Hindistanda bolsa hasylyň galyndylary ýakylanda peýda bolýar.
“Zibil” möwsümi dekabrdan mart aýy aralygynda dowam edýär we Balide hasaba alynýar. Bu ýerde musson ýelleri we umman akymlary kenara birnäçe tonna plastik galyndylaryny getirýär. 2025-nji ýylda üç aýyň içinde kenarda 3 müň tonnadan gowrak zibil ýygnaldy. Şeýle ýagdaýlar Filippinlerde, Tailandda we ABŞ-da hem bolup geçýär.
Şeýle-de, alymlar adaty pasyllaryň kem-kemden gysgalýandygyny belleýär. Mysal üçin, Alplarda gyş gysgalýar, ýagýan gar bolsa azalýar. Mundan başga-da, möwsümlerde adatdan daşary howa şertleri ýüze çykýar.
Ylmy jemgyýetde “sazlaşyksyz” möwsüm düşünjesi girizildi – bu döwürde adaty möwsümleýin wakalaryň wagty üýtgeýär (mysal üçin, guşlaryň göçmegi, güllemegiň ýa-da ýapraklaryň gaçyp başlamagy). Şeýle üýtgemeler ekoulgamy bozup, millionlarça adamyň saglygyna howp salýar we ykdysady ýitgilere getirýär. 


düýn 17:26
4.5k+

2025-nji ýylyň iýul aýy Aşgabatda howa gözegçilikleriniň taryhynda dördünji iň yssy aý boldy

2025-nji ýylyň iýul aýy Aşgabatda howanyň gyzgynlyk derejesiniň ýokary galmagy boýunça dördünji aý hökmünde hasaba alyndy — bu bolsa 1891-nji ýyldan bäri alnyp barylýan meteorologik gözegçilikleriň taryhynda rekord görkeziji boldy...

31.07.2025 20:18
5.7k+

Aý we Ýer bir günde Günüň öňüni örtdi. NASA-nyň zondy seýrek hadysany ýazga aldy

NASA-nyň gije-gündizleýin Günüň işjeňligini yzarlaýan Solar Dynamics Observatory (SDO) kosmos zondy 25-nji iýulda  seýrek hadysany bellige aldy. Günüň öňüni ilki Aý bölekleýin ýapdy we üç sagatdan soň Ýer hem şu ýagdaýy gaýtalady...

29.07.2025 14:16
10k+

2027-nji ýylyň awgustynda boljak doly Gün tutulmasy XXI asyrda iň uzak dowam etjegi bolar

2027-nji ýylyň 2-nji awgustynda boljak  Gün tutulmasy 6 minut 22 sekunt dowam eder. Bu üstümizdäki asyryň Gün tutulmasynyň iň uzak döwri bolar diýip,  Space.com ýazýar. Neşir sosial ulgamlarda we metbugatda “dünýä garaňkylyga bürener” diýlen köp sanly oýlanyşyksyz aýdylan “çaklamalaryň” üstünden gülýär...

26.07.2025 12:54
20k+

Hazar deňziniň derejesiniň peselmegi suwdaky jandarlaryň günorta süýşmegine getirdi

Hazar deňzi gözegçiligiň bütin taryhynda rekord pes derejä – ýörite Baltika ulgamy boýunça minus 29 metre ýetdi. Şeýle maglumatlary Bütinrussiýa balyk hojalygy ylmy-gözleg institutynyň Hazar şahamçasynyň hünärmenleri berýär diýip, TASS belleýär...