Alymlar Ýerde Merkuriniň ilkinji bölekleriniň tapylandygyny habar berdiler

  • düýn 11:41
  • 2.2k+

Afrikada tapylan iki meteorit Merkuriý planetasynyň ylma mälim bolan ilkinji bölekleri bolup çykdy. Bu barada Icarus ylmy žurnaly habar berýär. Eger ylmy çaklama tassyklansa, bu Ýerde Güne iň golaý planetanyň meteoritleriniň tapylmagyna degişli ilkinji ýagdaý bolar.

Gürrüň Northwest Africa 15915 we Ksar Ghilane 022 meteoritleri barada barýar. Olardan agramy 25 kg bolan birinjisi Alžirde, umumy agramy 3 kg töweregi bolan ikinji dört bölek Tunisde tapyldy. Iki nusga hem 2023-nji ýylda tapyldy. Meteoritler we asteroidler Ýeriň dykyz atmosferasynda ýanyp, böleklere bölünýärler. Gaçan  pursatlary bellige alynmandyr, megerem bölekler ýüzlerçe ýa-da müňlerçe ýyllap Ýeriň üstünde ýatan bolsalar gerek.
Seljermäniň netijelerine görä, meteorit maddasynyň ýaşy takmynan 4,5 milliard ýyl. Olar seýrek görnüşe - akondritlere degişlidir, olar hondrlarynyň (deslapky  maddalaryň däneleri) ýoklugy bilen tapawutlanýar.
Olaryň Merkuriý gelip çykyşlydygyny himiki düzümi şaýatlyk edýär: iki meteorit hem, esasan, düzüminde demir gaty az bolan silikatlardan durýar. Şuňa meňzeş maglumatlar 2011-2015-nji ýyllarda Merkurini öwrenen MESSENGER zondundan alyndy.
Meteoritleriň maddasynyň Merkuriniň üstündäki maddadan takmynan 500 million ýyl uludygy bellendi. Belki, milliardlarça ýyl bäri Ýeriň ýüzünde ýatansoň ep-esli üýtgeşmelere sezewar bolandyr we bu "bölekler" bolsa has irki döwürde, planetanyň gabygy heniz "başlangyç" halyndaka bölünip gaçandyr.
Mälim bolşy ýaly, beýleki planetalaryň bölekleri iri asteroidleriň güýçli zarbasy bilen kosmosa zyňlansoň, Ýeriň ýüzüne düşýärler. Häzirki wagta çenli ylma diňe Aýyň 140 we Marsyň 270 töweregi meteoriti anyk mälim. Weneranyň heniz hiç hili bölegi tapylmady, belki-de bu diýseň dykyz atmosferasy sebäpli, daşlary kosmosa goýbermeýänligi sebäpli bolsa gerek. Merkuriniň meteoritleri henizem tapylmady, Günüň dartyş güýji olaryň Ýere ýetmeginiň öňüni alýan bolmagy mümkin.


düýn 20:55
1.3k+

Hytaýda kosmos jümmüşini öwrenmek boýunça dünýäde ilkinji assosiasiýa döredildi

Hytaýyň Hefeý şäherinde (Anhoý welaýaty) Kosmos jümmüşini öwrenmegiň halkara assosiasiýasy (International Deep Space Exploration Association, IDSEA) resmi taýdan işe başlady. Ol doly derejede bu ugra ünsi gönükdirýän dünýäde ilkinji ylmy gurama boldy...

07.07.2025 13:17
1.9k+

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyplydygyny görkezdi

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyply bolup çykdy. Ol «Kerbal Space Program Differential Games» atly simulýasiýadaky uçuş bäsleşiginde ikinji orny eýeledi. Bu barada «Live Science» neşiri habar berýär. Bäsleşik ilkinji gezek 2023-nji ýylda Massaçusets tehnologiýa institutynyň başlangyjy bilen geçirilip başlandy...

07.07.2025 10:53
3.4k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...

06.07.2025 15:46
10k+

ABŞ-da mallary goramak üçin milliardlarça tohumsyz siňekler köpeldiler

ABŞ-nyň hökümeti Tehasda we Meksikada et senagatyny Amerikanyň tropik et siňeginiň (Cochliomyia hominivorax) zabun liçinkalaryndan halas etmek üçin uly taslamany durmuşa geçirip başlady. Bu siňekler mallaryň ýarasynda ýumurtga taşlaýarlar, bu bolsa iri şahly mallaryň kesellemegine we  ölmegine sebäp bolup bilýär...