Neýrofiziologlar beýniniň nädip sözlerden sözlem düzýändigini düşündirdiler

  • 01.07.2025 18:13
  • 4.8k+

Nýu-Ýork uniwersitetiniň (ABŞ) alymlary adam beýnisiniň nädip aýry-aýry sözleri sözlemlere öwürýändigini anyklamaga kömek edýän barlagy geçirdiler. Neýrolingwistika şu çaka çenli, esasan, aýry sözleriň emele getirilişini öwrenipdi, ýöne olaryň many berýän zynjyrlara birleşiş prosesini öwrenmändi.

Synag kelleçanagyň boşlugyna ýerleşdirilen elektrodlary ulanyp, beýni bardasynyň işjeňligini ýazga almagyň usuly bolan elektrokortikografiýa (EkoG) ulanylyp geçirildi. Barlaga derman bilen bejeriş peýda etmeýän garaguş keselli 10 näsag - 20 ýaşdan 45 ýaş aralygyndaky üç aýal we ýedi erkek gatnaşdy.
Synaga gatnaşyjylar suratlarda şekillendirilen sözleri aýtdylar we multfilmlerdäki sahnalary suratlandyrýan sözlemleri düzdüler. Gahrymanlar hökmünde towuk, it, Drakula, Frankenşteýn, nindzýa we şepagat uýasy saýlandy. Gönükme işjeň we passiw sintaktik gurluşlary gurmagy öz içine alýardy.
Alnan netijeleri seljermek üçin maşyn öwrediş usuly ulanyldy. Netijede, alymlar aýry-aýry sözler aýdylanda beýniniň işjeňliginiň durnukly patternlerini kesgitläp, sözleriň sözlemlere birleşdirilende bu patternleriň nähili üýtgändigini öwrenip bildiler.
Görnüşi ýaly, söz patternleriniň özi durnukly bolup galýar, ýöne sözleriň tertibi we sintaksisiň çylşyrymlylygy olaryň işleýşine täsir edýär. Passiw gurluşlaryň düzülişi dünýäniň köp dillerinde gepleýän adamlaryň predmetleri obýektleriň öňünde goýmagy makul bilýän lingwistik syn bilen gabat gelýän gurluşlar üçin has köp akyl tagallasy talap edilýär.
Synag Communications Psychology žurnalynda jikme-jik beýan edilýär.


şu gün 10:31
1.7k+

Perm ülkesinde Ýerdäki iň gadymylara degişli jandarlaryň yzlary tapyldy

Russiýanyň Perm ülkesinde suwuň yza çekilmegi üýtgeşik paleontologiki açyşlara getirdi. Şirokowskiý suw howdanynyň kenarynda Ýeriň ýüzünde 550 mln ýyldan gowrak ozal ýaşap geçen gadymy köp öýjükli organizmleriň yzlary tapyldy...

22.07.2025 12:35
6.6k+

Awstriýaly alymlar mikroplastik bilen öýkende howply täze döremäniň arasynda baglanyşyk tapdylar

Awstriýadaky Wena lukmançylyk uniwersitetiniň alymlary mikroplastigi we nanoplastigi demiňe dartmagyň öýkeniň öýjüklerinde kanserogeneziň irki döwürleri bilen baglanyşykly howply üýtgeşmelere getirip biljekdigini anykladylar...

22.07.2025 12:28
4.7k+

Haýwanlar bilen ösümlikleriň aragatnaşygyň ilkinji ylmy delilleri peýda boldy

Tel-Awiw uniwersitetiniň barlagçylary ösümlikler bilen haýwanlaryň arasyndaky özara akustiki aragatnaşygy hasaba aldylar. Ösümlikler öz ýagdaýyny aňladýan sesleri çykarýarlar, haýwanlar bolsa jogap hökmünde özlerini alyp barşyny üýtgedýärler diýip, uniwersitetiň metbugat gullugy habar berýär...

21.07.2025 13:51
6.9k+

Äpet ýyrtyjy ihtiozawryň keşbi dikeldildi. Onuň sesi basýan ýüzgüçleri bolupdyr

Paleontologlaryň halkara topary ýura döwrüniň äpet ihtiozawry bolan temnodontozawryň keşbini dikeldip, onuň özboluşly aýratynlygyny ýüze çykardylar. Onuň suwda ýüzýärkä sesi basmaga ukyply ýüzgüçleri bolupdyr diýip, Nature žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar...