Hytaýda asyrlarboýy zenanlaryň höküm süren gadymy jemgyýetiniň yzlary tapyldy

  • 10.06.2025 21:53
  • 3.2k+

Hytaýdan we Beýik Britaniýadan ylmy gözlegçileriň topary neolit eýýamynda Hytaýyň gündogarynda matriarhal jemgyýetiň hereket edendigine subutnama tapdy. Onuň yzlary Hytaýyň häzirki Şandun welaýatynyň çäklerinde tapyldy diýlip, Nature žurnalynda aýdylýar. Bu açyş barada The Star neşiri habar berdi.

Alymlar Fujia sebitindäki iki aramgähde tapylan 60 adamyň galyndylarynyň DNT-sini, arheologiki maglumatlaryny seljermegiň we izotop barlagyň esasynda netije çykardy. Bu aramgähler b.e.öňki 2750-nji we 2500-nji ýyllar aralygyna degişli diýlip hasap edilýär.
Ylmy gözleg bu neolit jemgyýetinde ene ugry ulgamynyň hereket edendigini görkezdi. Nika bellibir toparyň içinde baglaşylypdyr, ilat ekarançylyk bilen meşgullanypdyr, jaýlama bolsa ene ugry boýunça gurnalypdyr. Alymlaryň belleýşi ýaly, ýüze çykarylan maglumatlar sosial jebisligiň we gurluşyň ösendigini delillendirýär.
Ozal ilkinji matriarhal jemgyýetler Ýewropada demir asyrynda ýüze çykypdyr diýlip çak edilýärdi. Täze açyş bu pikiri ret edýär.
“Matriarhat” adalgasy “ene” we “agalyk etmek” grek sözlerinden gelip çykyp, zenanlaryň öňdebaryjy orny eýeleýän jemgyýetçilik gurluşyny aňladýar. Ol 1861-nji ýylda şweýsariýaly etnograf Iogann Ýakob Bahofeniň “Ene hukugy” kitaby çykandan soň giňden ýaýrap başlady. Bu kitapda ilkinji gezek gadymy matriarhatyň hereket edendigi barada ylmy çaklama öňe sürüldi.


düýn 18:32
2.7k+

Uelsiň paýtagtynda şäher seýilgähiniň aşagyndan bürünç asyrynyň mazary tapyldy

Britaniýanyň Kardiff şäherindäki Trelaý seýilgähiniň aşagyndan meýletinçi  arheologlar bürünç eýýamynyň mazaryny tapdylar. Tapyndylar takmynan b.e. öňki 1500-nji ýylda gurlan tegelek jaýyň gapdalyndan tapyldy. Bu bina bu ýerden iki ýyl ozal gazylyp tapylypdy...

03.07.2025 14:24
8k+

Belgiýada 10 500 ýyl mundan ozal ýaşan aýalyň ýüz keşbi gaýtadan dikeldildi

Gent uniwersitetiniň alymlary hudožnikler bilen bilelikde häzirki Belgiýanyň çäginde, takmynan, 10 500 ýyl mundan ozal – mezolit eýýamynda ýaşan aýalyň ýüz keşbini gaýtadan dikeltdi. Onuň galyndylary 35 ýyldan gowrak wagt ozal Dinantyň golaýyndaky Margo gowagynda tapyldy...

01.07.2025 19:25
6.8k+

Ýer ýüzündäki iň gadymy daşlar tapyldy. Olaryň ýaşy 4 mlrd ýyldanam köp diýlip çaklanylýar

Alymlar Kanadada ýaşy, takmynan, 4,16 mlrd ýyl bolan dag jynslaryny tapdylar. Bu gaýalar häzirki wagta çenli ýüze çykarylan Ýerdäki iň gadymy dag jynslary bolup biler diýip, Phys.org habar berýär. Olar Kwebekdäki Gudzon aýlagynyň kenaryndaky Nuwwuagittuk ýaşyldaş guşagyndan tapyldy...

01.07.2025 19:01
4.5k+

Pekinde gumanoid robotlaryň arasynda ilkinji futbol ýaryşy geçirildi

Hytaýyň paýtagtynda gumanoid robotlaryň gatnaşmagynda özboluşly futbol ýaryşy geçirildi. Olar diňe emeli aň tarapyndan dolandyrylmak bilen, hiç hili daşarky gatyşyk bolmazdan meýdançada özbaşdak hereket edip, topy alyp, derwezä depdi...