Hytaýda asyrlarboýy zenanlaryň höküm süren gadymy jemgyýetiniň yzlary tapyldy

  • 10.06.2025 21:53
  • 3.3k+

Hytaýdan we Beýik Britaniýadan ylmy gözlegçileriň topary neolit eýýamynda Hytaýyň gündogarynda matriarhal jemgyýetiň hereket edendigine subutnama tapdy. Onuň yzlary Hytaýyň häzirki Şandun welaýatynyň çäklerinde tapyldy diýlip, Nature žurnalynda aýdylýar. Bu açyş barada The Star neşiri habar berdi.

Alymlar Fujia sebitindäki iki aramgähde tapylan 60 adamyň galyndylarynyň DNT-sini, arheologiki maglumatlaryny seljermegiň we izotop barlagyň esasynda netije çykardy. Bu aramgähler b.e.öňki 2750-nji we 2500-nji ýyllar aralygyna degişli diýlip hasap edilýär.
Ylmy gözleg bu neolit jemgyýetinde ene ugry ulgamynyň hereket edendigini görkezdi. Nika bellibir toparyň içinde baglaşylypdyr, ilat ekarançylyk bilen meşgullanypdyr, jaýlama bolsa ene ugry boýunça gurnalypdyr. Alymlaryň belleýşi ýaly, ýüze çykarylan maglumatlar sosial jebisligiň we gurluşyň ösendigini delillendirýär.
Ozal ilkinji matriarhal jemgyýetler Ýewropada demir asyrynda ýüze çykypdyr diýlip çak edilýärdi. Täze açyş bu pikiri ret edýär.
“Matriarhat” adalgasy “ene” we “agalyk etmek” grek sözlerinden gelip çykyp, zenanlaryň öňdebaryjy orny eýeleýän jemgyýetçilik gurluşyny aňladýar. Ol 1861-nji ýylda şweýsariýaly etnograf Iogann Ýakob Bahofeniň “Ene hukugy” kitaby çykandan soň giňden ýaýrap başlady. Bu kitapda ilkinji gezek gadymy matriarhatyň hereket edendigi barada ylmy çaklama öňe sürüldi.


18.12.2025 22:07
2.2k+

Arheologlar Müsürde 4400 ýyllyk Gün ybadathanasyny tapdy

Kairiň golaýyndaky Abusir nekropolynda ýaşy, takmynan, 4400 ýyl bolan Gadymy Müsüriň Gün ybadathanasynyň harabalygy tapyldy. Bu ybadathana, çen bilen, b.e.öň 2420-nji ýyldan 2389-njy ýyl aralygynda V nesilşalygyň döwründe dolandyran faraon Niuserrä degişli bolupdyr...

18.12.2025 18:23
3.5k+

Hytaýyň “Týangun” orbital stansiýasyna zeper ýetenden soň, onda gorag panelleri gurnaldy

Hytaýyň “Týangun” orbital stansiýasynda kosmos galyndysynyň kiçijik böleginiň üç kosmonawty dokuz günläp "gabap" saklan hadysasyndan takmynan bir aý soň, ekipaž stansiýanyň gurluşyna üýtgeşmeler girizmäge başlady diýip, CGTN döwlet teleýaýlym ulgamy habar berýär...

16.12.2025 19:18
4.7k+

Paleontologlar dinozawryň täze görnüşini açdylar: Ol tas 110 ýyllap köpçüligiň göz öňünde durdy

Paleontologlar köne kolleksiýalaryň arasyndaky muzeý witrinasynda dinozawryň täze görnüşini tapdylar. Bu, alymlaryň 1916-njy ýylda tapylan ördek burunly gadrozawridanyň nusgasyny täzeden öwrenenlerinden soň ýüze çykdy...

15.12.2025 17:03
8.4k+

Tanis şäherinden tapylan 225 heýkeljik mazarda ýatan faraonyň adyny anyklamaga ýardam etdi

Arheologlar Nil deltasyndaky gadymy Tanis şäherinde ýerleşýän şa mazaryndan 225 sany jaýlamak üçin niýetlenen heýkeljik tapdylar. Bu artefaktlaryň ýüzündäki nyşanlar atsyz sarkofagda ýatan merhumyň şahsyýetini anyklamaga mümkinçilik berdi: ol faraon Şeşonk III bolup çykdy...