Hytaýda asyrlarboýy zenanlaryň höküm süren gadymy jemgyýetiniň yzlary tapyldy

  • 10.06.2025 21:53
  • 3.3k+

Hytaýdan we Beýik Britaniýadan ylmy gözlegçileriň topary neolit eýýamynda Hytaýyň gündogarynda matriarhal jemgyýetiň hereket edendigine subutnama tapdy. Onuň yzlary Hytaýyň häzirki Şandun welaýatynyň çäklerinde tapyldy diýlip, Nature žurnalynda aýdylýar. Bu açyş barada The Star neşiri habar berdi.

Alymlar Fujia sebitindäki iki aramgähde tapylan 60 adamyň galyndylarynyň DNT-sini, arheologiki maglumatlaryny seljermegiň we izotop barlagyň esasynda netije çykardy. Bu aramgähler b.e.öňki 2750-nji we 2500-nji ýyllar aralygyna degişli diýlip hasap edilýär.
Ylmy gözleg bu neolit jemgyýetinde ene ugry ulgamynyň hereket edendigini görkezdi. Nika bellibir toparyň içinde baglaşylypdyr, ilat ekarançylyk bilen meşgullanypdyr, jaýlama bolsa ene ugry boýunça gurnalypdyr. Alymlaryň belleýşi ýaly, ýüze çykarylan maglumatlar sosial jebisligiň we gurluşyň ösendigini delillendirýär.
Ozal ilkinji matriarhal jemgyýetler Ýewropada demir asyrynda ýüze çykypdyr diýlip çak edilýärdi. Täze açyş bu pikiri ret edýär.
“Matriarhat” adalgasy “ene” we “agalyk etmek” grek sözlerinden gelip çykyp, zenanlaryň öňdebaryjy orny eýeleýän jemgyýetçilik gurluşyny aňladýar. Ol 1861-nji ýylda şweýsariýaly etnograf Iogann Ýakob Bahofeniň “Ene hukugy” kitaby çykandan soň giňden ýaýrap başlady. Bu kitapda ilkinji gezek gadymy matriarhatyň hereket edendigi barada ylmy çaklama öňe sürüldi.


düýn 17:25
2k+

Nanotehnologiýa pudagyndaky patentleriniň sany boýunça Hytaý dünýäde birinji ýerde durýar

2000-nji ýyldan 2025-nji ýyla çenli dünýäde nanotehnologiýa pudagynda 1,07 milliondan gowrak patent hasaba alyndy. Şolaryň 464 müň sanysy Hytaýda hasaba alyndy. Şeýle maglumatlar Pekindäki Nanotehnologiýa forumynda neşir edilen “Hytaýyň nanotehnologiýa senagaty 2025” atly Ak kitapda getirilýär...

03.09.2025 17:13
17k+

Hytaýda dünýäniň iň beýik asma köprüsini 96 sany ýük ulagy bilen synagdan geçirdiler

Hytaýda Guýçžou welaýatynyň Huaszýan Uly kanýonynyň üstünden geçýän täze asma köpriniň soňky synaglary tamamlandy. Gurluş 625 metr belentlikde ýerleşýär we uzynlygy 2980 metrdir. Bu köpri Lýuçži we Anlun etraplaryny birleşdirýär we  kanýonyň üstünden geçmegiň wagtyny 1 sagat bolanlygyndan 1 minut 30 sekunda çenli gysgaldýar...

03.09.2025 16:58
5.2k+

Hytaý dünýäde iň güýçli deňiz ýel turbinasyny işe girizdi

Hytaýyň Dongfang Electric kompaniýasy 26 megawatt kuwwaty bolan dünýäde iň güýçli deňiz ýel turbinasyny oturtdy. Bu barada Interesting Engineering neşiri habar berýär. Mundan ozal Daniýanyň kenarynda oturdylan kuwwaty 21,5 megawat bolan Siemens Gamesa turbinasy öňdeligi eýeleýärdi, emma Hytaýyň täze taslamasy bu görkezijiden ýokary boldy...

01.09.2025 16:53
3.5k+

Hytaýda 50 GB faýly sanalgyja sekuntda ýükleýän 6G çibi döredildi

Hytaý dürli ýygylyk diapazonynda ýokary tizlikli interneti üpjün edýän dünýäde ilkinji “uniwersal” 6G çibini hödürledi. South China Morning Post-yň maglumatlaryna görä, bu çip bilen maglumatlary geçiriş tizligi “ABŞ-nyň oba ýerlerindäki” häzirki internetden 5 müň esse ýokary bolup biler...