Russiýada atmosferadaky kömürturşy gazyny susup alyp, spirte öwürmegi öwrendiler

  • 07.06.2025 11:21
  • 2.2k+

Rus, eýran we fransuz himikleri birnäçe metalyň grafenine we oksidlerine esaslanýan katalizator döretdiler. Ol kömürturşy gazyny metilbutanola we beýleki senagat taýdan gymmatly spirtlere we ketonlara 77% netijelilik bilen öwürmäge mümkinçilik berýär. Bu barada Russiýanyň Ylym Gaznasynyň (RNF) metbugat gullugyna salgylanýan TASS habar berdi.

"Reaksiýa atmosfera basyşynda we otag temperaturasynda bolup geçdi, bu öwrülişigi energiýa taýdan bähbitli we giňeltmek üçin aňsat edýär. Şeýle ýumşak şertler işlenip taýýarlanan usuly kömürturşy gazyny dikeltmegiň, adatça, ep-esli energiýa çykdajylaryny talap edýän alternatiw çemeleşmelerinden tapawutlandyrýar – diýip, “Ýokary ykdysadyýet mekdebi” milli gözleg uniwersitetiniň dosenti Ahmad Ostowari Mogaddam düşündirdi.

“Ýokary ykdysadyýet mekdebi” milli gözleg uniwersitetiniň alymlary CO₂-ni çig mala öwürmek üçin katalizatorlaryň üstünde köpden bäri işleýärler. Ozal olar hytaýly kärdeşleri bilen bilelikde uglerodyň we indiýniň esasynda kömürturşy gazyny garynja kislotasyna öwürýän katalizatory döredipdiler.
Täze katalizator dikeldilen grafen oksidini demirden, kobaltdan, nikelden we misden durýan oksidlenen erginiň nanobölejikleri bilen birleşdirýär. Ol azyndan on sagat durnukly we işjeň bolup, ony senagat taýdan ulanmak üçin amatly edýär.
Reaksiýanyň esasy önümleri metilbutanol we metilbutanon, ýagny dermanlary, ys berijileri we eredijileri öndürmekde ulanylýan maddalar bolup durýar. Barlagçylaryň sözlerine görä, bu tehnologiýany mundan beýläk-de ösdürmek üçin geljegi uly edýär.


düýn 11:50
2.9k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...

19.11.2025 13:32
3.2k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...

19.11.2025 13:14
3k+

Russiýaly alymlar 60-dan gowrak näbelli wirusy ýüze çykardylar

Rospotrebnadzoryň "Wektor" atly ylmy merkeziniň alymlary Russiýada ozal öwrenilmedik 60-dan gowrak wirusy anykladylar. Bu barada RIA "Nowosti" habar berdi. Gözleg üçin nusgalar ýurduň 50 sebitinden gelip gowşupdyr...

18.11.2025 17:16
2.6k+

Alymlar kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynyň 70 ýyllyk syryny açdy

LHAASO obserwatoriýasynda işleýän hytaý alymlary gara deşikden we hemra ýyldyzdan ybarat ulgamyň – mikrokwazarlaryň zarýadly bölejikleri tizleşdiriji hökmünde hereket edýändigini anyklady. Bu obýektler Akmaýanyň ýolunda ýokary energiýaly kosmos şöhleleriniň gelip çykyşynda möhüm rol oýnap biler...