Barlaglar döredijilik sapaklarynyň çagalaryň sözleýiş ukybyny gowulandyrýandygyny görkezdi

  • 04.06.2025 15:21
  • 1.4k+

Russiýanyň Witus Bering adyndaky Kamçatka döwlet uniwersitetiniň barlagçylary döredijilik taslamalarynyň sözleýişinde bozulmalary bolan mekdebe çenli ýaşly çagalaryň bu ukybyny gowulandyrmaga kömek edýändigini subut etdiler. Birnäçe aý dowam eden sapaklardan soň çagalarda sözleýşiň derejesi 20% ýokarlandy.

Barlagy psihologiýa kafedrasynyň dosenti Ýelena Winogradowa we talyp Sofiýa Boýarskaýa geçirdi. Iş Petropawlowsk-Kamçatskidäki 17-nji çagalar bagynda geçirildi. Netijeler 2025-nji ýylda uniwersitetiň ylmy žurnalynda çap edildi.
Barlaga 5–6 ýaş aralygyndaky 20 çaga gatnaşdy. Olaryň ýarysy sözleýşi kemçilikli, ýarysynyň bolsa sözleýşiniň ösüşi kadaly. Baha bermek üçin O.S. Uşakowanyň we N.W.Nişşewanyň usulyýetleri ulanyldy.
“Tebigat biziň dostumyz” temasynda birnäçe sapak guraldy. Sapaklar hepdede iki gezek geçirilýärdi we dürli gönükmeleri öz içine alýardy: söhbetdeşlikler, hekaýa düzmek, tebigata gözegçilikleri ara alyp maslahatlaşmak we çagalaryň özleriniň geçiren barlaglary boýunça tanyşdyryş çykyşlary. Çemeleşmäniň aýratynlygy ýuwaş-ýuwaşdan kynlaşýan tabşyryklardan durýan ýedi ulgamdan ybaratdy.
Bir aýdan soň gowulaşmalar göze ilip başlady: ýokary derejeli bozulmasy bolan  çagalaryň sözleýşi 10% -den 30% -e çenli, sözleýşi kadaly çagalaryň sözleýşi 50% -den 70% -e çenli ýokarlandy.

"Bu çemeleşmäniň köp artykmaçlygy bar. Ol çagalary, mugallymlary we ene-atalary umumy, gyzykly bir işde birleşdirýär. Çagalar diňe bir dogry gürlemegi öwrenmek bilen çäklenmän, göze görnüp duran netijeleri hem alýarlar, bu olary hasam höweslendirýär" – diýip, Ýelena Winogradowa belleýär.

Awtorlar bu usulyň, köplenç, sazlaşykly sözleýişiň ösmeginde kynçylyk çekýän iki dilli maşgalalardan bolan çagalar üçin peýdalydygyna ynanýarlar. Teswir ýazmak, tekstleri gürrüň bermek we beýleki sözleýiş endiklerini ösdürmäge ünsi jemlemek bilen, işi dowam etdirmegi meýilleşdirýärler.
Alnan netijeler logopedler, defektologlar, terbiýeçiler we sözleýiş bozulmalary bolan çagalaryň ene-atalary üçin peýdaly bolar.


11.06.2025 13:31
3.7k+

Nematod gurçuklarynyň syýahat etmek üçin “janly diň” guruşlary ilkinji gezek wideo alyndy

Maks Plank Jemgyýetiniň Haýwanlaryň özüni alyp barşy institutynyň we Konstans uniwersitetiniň alymlary ýabany tebigatda ilkinji gezek nematodlaryň adaty bolmadyk hereketini hasaba aldylar. Bu gurçuklar wertikal “janly diňler” görnüşinde düzülip, golaýyndan geçýän mör-möjekleriň bedeninde “ýapyşyp” ondan-oňa geçýärler...

07.06.2025 18:54
3.9k+

Öli deňziň golýazmalary alymlaryň pikir edişinden has gadymy bolup çykdy

Niderlandlardan, Daniýadan, Italiýadan we Belgiýadan alymlar topary emeli aňyň kömegi bilen Öli deňziň gadymy golýazmalarynyň ýaşyny has takyk kesgitlemegi başardy. Netijede, olar öň çak edilenden ep-esli gadymy bolup çykdy...

03.06.2025 21:02
10k+

Argentinadaky gazuw-agtaryş işlerinde «garynja adamyň» galyndylary tapyldy

Argentinanyň Katamarka prowinsiýasynyň San-Fernando şäherinde gurluşyk işleri alnyp barylýan wagty, işçiler içinde adam galyndylary bolan iki sany jaýlama urnasyny tapdylar. Olaryň birinde şekili örän uzyn bolan kelleçanak hem bardy...

03.06.2025 21:00
4.1k+

Siriýada 4500 ýyllyk gadymy çaga oýnawaçlary tapyldy

Daniýanyň Milli muzeýinden arheologlar 1930-njy ýyllarda Siriýanyň Hama şäherinden tapylan käbir keramika bölekleriniň, aslynda, çagalaryň şaňňyrdy oýnawaçlary bolandygyny ýüze çykardy. 4500 ýyl ozal bäbekler bu şakyrdawuklar bilen oýnapdyr...