ABŞ-ly alymlar täze reňk tapdylar. Ol gözüň torly perdesine lazer täsir edende ýüze çykdy

  • 23.04.2025 13:36
  • 5.2k+

Amerikaly barlagçylar topary täze reňkiň tapylandygyny habar berdiler. Pöwrizäniň bu öwüşginini diňe gözüň torly perdesine lazeriň täsir etmegi arkaly görüp bildiler diýip, Science Advances žurnalynda çap edilen barlaga salgylanýan The Guardian ýazýar.

Kaliforniýa uniwersitetiniň elektrik inženeri Ren Engeniň we görüş duýgusy ugrundan alym Ostin Rurdanyň sözlerine görä, synaga gatnaşyjylar hiç bir reňke meňzemeýän bir reňk gördüler, ýöne täsir nukdaýnazaryndan ony pöwrüze öwüşgini bilen deňeşdirdiler.
Täze reňk olo diýlip atlandyryldy. Ony diňe gözüň torly perdesiniň belli-belli ýerlerine lazer tutup görmek bolýar. Häzirlikçe ony synaga gatnaşyjylaryň diňe bäşisi gördi.
Barlagçylar häzirlikçe olo reňkini pöwrize kwadrat hökmünde görkezdiler.
Gözüň torly perdesinde reňkleriň kabul edilişine jogap berýän kolbojyklar diýilýän ýörite öýjükler bar. Kolbojyklar üç hili bolýar: S (ýagtylygyň gysga tolkunlaryna, ýagny gök reňke duýgur), M (orta tolkunlara, ýagny ýaşyl reňke duýgur) we L (uzyn tolkunlara, ýagny gyzyl reňke duýgur).

Ýagtylyk perdä düşende, adatça, ol kolbajyklaryň birleşmesini işjeňleşdirýär. Mysal üçin, gyzyl yşyk ilki bilen L-kolbajyklary, gök yşyk bolsa S-kolbajyklary stimulirleýär. Şeýle-de bolsa, tebigy ýagtylyk beýleki görnüşlere täsir etmezden, diňe M kolbajyklary işjeňleşdirip bilmez.
Alymlar näme etdiler?
Olar bu çäklendirmäni çözmek kararyna geldiler. Barlagçylar ilki bilen M-kolbajyklaryň ýerleşýän ýerini takyk anyklamak üçin adamyň gözüniň torly perdesini öwrendiler. Soňra S we L kolbajyklara galtaşmazdan, kiçijik ýagtylyk impulsyny diňe M kolbajyklara ugrukdyrmak üçin lazer ulandylar. Tebigy ýagtylyk birbada kolbajyklaryň birnäçe görnüşini işjeňleşdirýär, ýöne lazer diňe M kolbajyklary stimulirlemäge mümkinçilik berdi. Bu adaty duýgurlygyň çäginden çykýan reňk duýgusyny döretdi, çünki tebigatda munuň ýaly ýagdaý ýüze çykmaýar.

Olo ady 010 ikilik kody bilen baglanyşykly. Bu kolbojyklaryň üç görnüşinden (L, M, S) diňe M kolbojygynyň işjeň bolandygyny görkezýär (L = 0, M = 1, S = 0).
Şeýle-de bolsa, amerikan kärdeşleriniň täze açyş edendigi bilen hemme alym ylalaşmaýar.

"Bu, adaty gyzyl-ýaşyl hromatiki mehanizmli subýekt tarapyndan öndürilip bilinjek doýgun ýaşyl, bu ýeke-täk giriş yşaraty M kolbojyklara täsir edende emele gelýär" - diýip, London uniwersitetiniň alymy Jon Barbur tassyklaýar.


düýn 14:28
1.7k+

Turşudan süýjä: Hytaýda kömürturşy gazyny şekere öwürmegi öwrendiler

Hytaýyň Ylymlar akademiýasynyň Týanszin senagat biotehnologiýa institutynyň alymlary kömürturşy gazyny çylşyrymly uglewodlara netijeli öwürmegiň usulyny işläp taýýarladylar. CO₂-ni üýtgetmegiň netijesinde olara fruktoza, glýukoza, amiloza, amilopektin we azyk hem himiki senagatda ulanmak üçin ýaramly bolan beýleki birleşmeleri almak başardýar...

16.07.2025 06:27
4.7k+

Hytaýda arynyň beýnisini dolandyrmagy öwrendiler. Ol diýleni 90% ýerine ýetirýär

Pekin tehnologiýa institutynyň alymlary beýnä täsir edýän dolandyryjy arkaly dolandyryp bolýan dünýäde ilkinji kiborg aryny döretdi. Bu barada South China Morning Post neşiri habar berýär. Enjamyň agramy 74 milligram bolup, bu arylaryň göterýän şireli haltasynyň agramyndan hem azdyr...

16.07.2025 06:16
2.5k+

Alymlar bagry göçürmezden bejermek üçin sütün öýjüklerini döretdiler

Ýewropaly molekulýar biologlar organyň dokumalaryna netijeli ýapyşýan we çynlakaý zeper ýetmelerde onuň regenerasiýasyny çaltlaşdyrýan bagyr sütün  öýjükleriniň ösdürilip ýetişdirilişini işläp taýýarladylar. Bu açyş sirrozyň agyr görnüşlerinde bagyr transplantasiýasyna alternatiwa bolup biler diýip, Birmingem uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berdi...

14.07.2025 17:12
7.9k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...