ABŞ-ly alymlar täze reňk tapdylar. Ol gözüň torly perdesine lazer täsir edende ýüze çykdy

  • 23.04.2025 13:36
  • 5.1k+

Amerikaly barlagçylar topary täze reňkiň tapylandygyny habar berdiler. Pöwrizäniň bu öwüşginini diňe gözüň torly perdesine lazeriň täsir etmegi arkaly görüp bildiler diýip, Science Advances žurnalynda çap edilen barlaga salgylanýan The Guardian ýazýar.

Kaliforniýa uniwersitetiniň elektrik inženeri Ren Engeniň we görüş duýgusy ugrundan alym Ostin Rurdanyň sözlerine görä, synaga gatnaşyjylar hiç bir reňke meňzemeýän bir reňk gördüler, ýöne täsir nukdaýnazaryndan ony pöwrüze öwüşgini bilen deňeşdirdiler.
Täze reňk olo diýlip atlandyryldy. Ony diňe gözüň torly perdesiniň belli-belli ýerlerine lazer tutup görmek bolýar. Häzirlikçe ony synaga gatnaşyjylaryň diňe bäşisi gördi.
Barlagçylar häzirlikçe olo reňkini pöwrize kwadrat hökmünde görkezdiler.
Gözüň torly perdesinde reňkleriň kabul edilişine jogap berýän kolbojyklar diýilýän ýörite öýjükler bar. Kolbojyklar üç hili bolýar: S (ýagtylygyň gysga tolkunlaryna, ýagny gök reňke duýgur), M (orta tolkunlara, ýagny ýaşyl reňke duýgur) we L (uzyn tolkunlara, ýagny gyzyl reňke duýgur).

Ýagtylyk perdä düşende, adatça, ol kolbajyklaryň birleşmesini işjeňleşdirýär. Mysal üçin, gyzyl yşyk ilki bilen L-kolbajyklary, gök yşyk bolsa S-kolbajyklary stimulirleýär. Şeýle-de bolsa, tebigy ýagtylyk beýleki görnüşlere täsir etmezden, diňe M kolbajyklary işjeňleşdirip bilmez.
Alymlar näme etdiler?
Olar bu çäklendirmäni çözmek kararyna geldiler. Barlagçylar ilki bilen M-kolbajyklaryň ýerleşýän ýerini takyk anyklamak üçin adamyň gözüniň torly perdesini öwrendiler. Soňra S we L kolbajyklara galtaşmazdan, kiçijik ýagtylyk impulsyny diňe M kolbajyklara ugrukdyrmak üçin lazer ulandylar. Tebigy ýagtylyk birbada kolbajyklaryň birnäçe görnüşini işjeňleşdirýär, ýöne lazer diňe M kolbajyklary stimulirlemäge mümkinçilik berdi. Bu adaty duýgurlygyň çäginden çykýan reňk duýgusyny döretdi, çünki tebigatda munuň ýaly ýagdaý ýüze çykmaýar.

Olo ady 010 ikilik kody bilen baglanyşykly. Bu kolbojyklaryň üç görnüşinden (L, M, S) diňe M kolbojygynyň işjeň bolandygyny görkezýär (L = 0, M = 1, S = 0).
Şeýle-de bolsa, amerikan kärdeşleriniň täze açyş edendigi bilen hemme alym ylalaşmaýar.

"Bu, adaty gyzyl-ýaşyl hromatiki mehanizmli subýekt tarapyndan öndürilip bilinjek doýgun ýaşyl, bu ýeke-täk giriş yşaraty M kolbojyklara täsir edende emele gelýär" - diýip, London uniwersitetiniň alymy Jon Barbur tassyklaýar.


düýn 14:32
4.2k+

Plastik galyndylardan parasetamol öndürmegiň usuly tapyldy

Edinburg uniwersitetinden professor Stiwen Uollesiň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary plastik galyndylarynyň derman öndürmek üçin ulanylyp bilinjekdigini kesgitlediler. Bu barada Nature žurnalyndaky barlaga salgylanýan The Guardian ýazýar...

24.06.2025 13:34
2.3k+

Awstraliýaly kebeleklerde ugruny ýyldyzlara görä kesgitlemek ukyby ýüze çykaryldy

Awstraliýaly bogong kebelekleri ( Agrotis infusa ) ýyldyzlardan we Ýeriň magnit meýdanyndan ugur alyp, müň kilometre çenli aralygy geçmäge ukyply. Bu Awstraliýanyň Milli uniwersitetiniň, Günorta Awstraliýa uniwersitetiniň we beýleki barlag merkezleriniň hünärmenleriniň gelen netijesidir...

24.06.2025 13:32
2.4k+

Aýnadan çap etmek üçin ilkinji 3D printeri döredildi

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň Linkoln barlaghanasynyň barlagçylary aýna zatlary öndürmäge ukyply ilkinji 3D printeri çykardylar. Şu wagta çenli additiw önümçilik şokolad we plastmassa ýaly dürli materiallary öz içine alypdy, ýöne organiki däl aýna bu tehnologiýanyň çäginden daşarda galyp gelýärdi...

24.06.2025 12:40
6.1k+

Britaniýaly alymlar robotlaryň kömegi bilen Arktikany gaýtadan doňdurmak isleýär

Britaniýanyň ARIA hökümet agentligi suwasty robotlaryň kömegi bilen Arktikanyň buz örtüginiň galyňlygyny saklamak we artdyrmak mümkinçiliklerini öwrenmek üçin 10 mln funt sterling (takmynan, $13,4 mln) bölüp berdi diýip, The Times habar berýär...