Antarktik äpet kalmar ilkinji gezek wideo düşürildi

  • 19.04.2025 17:33
  • 5.8k+

Amerikaly alymlar ilkinji gezek antarktik äpet kalmary (Mesonychoteuthis hamiltoni) wideo düşürmegi başardylar. Bu deňsiz-taýsyz kadrlar Atlantik ummanyndaky Günorta Sandwiç adalarynyň töwereginde, 687 metr çuňlukda düşürildi diýip, «BBC» habar berýär.

Bu şeýle görnüşli kalmaryň tebigy gurşawyndaky ilkinji wideo ýazgysy bolup durýar.
Esseks uniwersitetiniň professory Mişel Teýloryň ýolbaşçylygyndaky Şmidt Okeanografiýa institutynyň (ABŞ) alymlary mart aýynda 35 gün dowam eden ekspedisiýada bu wideony ýazga geçirdiler. Wideo ýazgy üçin olar uzakdan dolandyrylýan ýörite suwa çümýän enjamy ulandylar.
Antarktik äpet kalmar ilkinji gezek XX asyryň başlarynda ylma mälim boldy. Onuň agramy 500 kilograma, uzynlygy bolsa 7 metre çenli ýetip bilýär. Şeýle-de gözleriniň diametri hem, käte, 27 santimetre çenli ýetýär.
Bu açyş ylym üçin örän möhüm boldy, sebäbi özal şeýle görnüşdäki kalmarlar, esasan, kitleriň ýa-da deňiz guşlarynyň aşgazanyndan tapylan galyndylar arkaly öwrenilýärdi. Bu jandaryň ýaşaýyş tapgyrlary barada heniz kän zat belli däl. Ýaş kalmarlar aç-açan (reňksiz) bolýar, ýöne wagt geçdigiçe bu aýratynlyklaryny ýitirýärler. Balykçylar öňler agyr ýaralanyp ölýän uly kalmarlary surata düşüripdiler, ýöne olaryň diri mahaly, beýle çuňlukda görülmegi mundan öň mümkin bolmandy.
Kalmaryň wideo düşürilmegi hem geň galdyryjy bir senä gabat geldi – bu görnüş ilkinji gezek 1925-nji ýylda, ýagny mundan 100 ýyl ozal britaniýaly zoolog Gaý Kobern Robson (1888-1945) tarapyndan beýan edilipdi. Ol bu kalmary Günorta Şetland adalarynyň günortasynda awlanan kaşalotyň aşgazanyndan tapylan iki sany murtuň (kalmaryň tutujy ösüntgi synasynyň) esasynda ylma tanadypdy. Şondan soň bu görnüş barada 40 ýyldan gowrak wagtlap hiç hili täze maglumat ýüze çykmady. Ilkinji gezek 1970-nji ýylda şeýle görnüşli dört sany liçinka Antarktikanyň Atlantik böleginde tapyldy. Ilkinji uly kalmar bolsa, diňe 1979-njy ýylda, mantiýasynyň uzynlygy 117 sm bolan urkaçysynyň ýörite tor bilen tutulmagy bilen resmi taýdan hasaba alyndy.
Şeýle hem alymlar ýanwar aýynda ilkinji gezek buzly aýna kalmary (Galiteuthis glacialis) diýlip atlandyrylýan görnüşi hem wideo ýazga almagy başarandyklaryny habar berdiler.

«Birbada iki dürli kalmary yzly-yzyna geçirilen iki ekspedisiýada ilkinji gezek görmek – bu ajaýyp, şeýle-de bize günorta ummanynyň täsin ýaşaýjylary barada näderejede az zat görendigimizi görkezýär. Şeýle ýatdan çykmajak pursatlar bize ummanyň entegem açylmadyk syrlar bilen doludygyny yzygiderli ýatladýar» — diýip, Şmidt Okeanografiýa institutynyň ýerine ýetiriji direktory doktor Jotika Wirmani aýtdy.


düýn 10:30
1k+

Russiýa Alsgeýmer keselini irki döwründe anyklamagyň täze usulyny patentledi

Permiň milli barlag politehniki uniwersitetiniň (PNIPU) barlagçylary Alsgeýmer keselini irki döwründe anyklamagyň täze usulyny patentlediler. Bu barada uniwersitetiň metbugat gullugyna salgylanýan TASS habar berdi...

16.06.2025 13:32
11k+

Ekspedisiýa Hazar deňzinde adanyň peýda bolandygyny tassyklady, ýöne oňa düşlemek başa barmady

Alymlar Hazar deňziniň demirgazygynda täze adanyň peýda bolandygyny öz gözleri bilen görüp tassykladylar, emma häzirlikçe ol ýere düşläp bolmady diýip, Live Science habar berýär. Hazar deňzi Ýewropa bilen Aziýanyň serhedinde ýerleşip, takmynan, 371 000 inedördül kilometr meýdany tutýan “dünýäniň iň uly ýapyk suw howdany”...

16.06.2025 13:14
4.8k+

Ýaponiýadaky iň gadymy «adam galyndylary» aslynda adama degişli däl eken

1950-nji ýyllarda Ýaponiýanyň merkezindäki Toýohasi şäheriniň golaýynda arheologlar birnäçe gadymy süňkleri – bir egin süňki bilen but süňküniň bir bölegini tapdylar. Şol wagt olar iň gadymy adam galyndylary hökmünde kesgitlenip, ýaşy 20 müň ýyl diýlip çaklanypdy...

15.06.2025 15:27
5.2k+

Kanadaly alymlar Gobi çölünde tirannozawryň täze görnüşini açdy

Kanadaly paleontologlar dinozawrlaryň Tyrannosaurus rex-e ýakyn bolan täze görnüşini açdy. ABC-niň alymlara salgylanyp habar bermegine görä, gürrüň 1970-nji ýyllarda Mongoliýadaky Gobi çölünde tapylan skeletler barada gidýär...