"Ylymlaryň Oskary": 3 mln dollar möçberinde Breakthrough Prize baýragy GLP-1 gormonyny tapan alymlara berildi

  • 08.04.2025 22:30
  • 3.4k+

Süýji keseline we semizlige garşy ýörgünli dermanlar üçin esas bolan - GLP-1 gormonyny tapandyklary we öwrenendikleri üçin alymlar toparyna 3 million dollar möçberinde abraýly Breakthrough Prize ylmy baýragy berildi. Bu baýragy köplenç "Ylymlar dünýäsiniň Oskary" diýip hem atlandyrýarlar.

GLP-1 iýmit kabul edilenden soň içegelerde öndürilýär, insuliniň işlenip çykarylmagyny kadalaşdyrýar, iýmit siňdirişi haýalladýar we beýnä doklugyň signalyny ýollaýar. Ozempic we Wegovy dermanlarynyň esasynda şu häsiýetler ýatýar.
Baýragy Ýens Holst, Deniel Druker, Joel Habener, Lotte Knudsen we Swetiana Moýsow dagy aldy. 1980-nji ýyllarda hut şu alymlar gormonyň işdäni kemeldýän we gandaky şekeriň derejesini kadalaşdyrýan mehanizmlerini öwrenip başladylar.

"Duýdansyz şunuň ýaly habar alsaň, diýseň ýakymly we tolgundyryjy" - diýip, Kopengagen uniwersitetiniň professory Holst bu täzelige teswir berdi.

Ozempic we Wegovy horlanmagyň serişdeleri hökmünde meşhurlyk gazandylar. Häzirki wagtda bular garaşlylygy, demensiýany we ýürek kesellerini bejermekde ulanmak üçin hem öwrenilýär.
Dermanlaryň zyýanly täsirleri hem ýok däl. 2025-nji ýylda geçirilen uly barlag olaryň onlarça keseller bilen kesellemekligiň töwekgelçiligini azaldyp, emma beýlekileriň döremeginiň ähtimallygyny ýokarlandyryp biljekdigini görkezdi.
Alymlar häzirki wagtda bejergä täzeçe çemeleşmegiň üstünde işleýärler – olar GLP-1-i bedeniň özüne bölüp çykartmak isleýärler.

"Semizlik birgiden howply gaýra üzülmeler bilen baglanyşykly. Esasy zat, bu birleşmeler arkaly olaryň öňüni saglyga zyýan ýetmänkä alyp bileris" – diýip, Holst belleýär.


düýn 14:04
5.2k+

Gadymy Müsür maşgalalarynda mirasyň geçiş tertibi subut edildi. Uly ogul maşgala baş bolupdyr

Leýden uniwersitetinden taryhçy Şteffi wan Gompel tarapyndan geçirilen barlag gadymy Müsürde erk-ygtyýaryň we emlägiň uly ogla miras geçendigini, maşgala ulgamynyň bolsa patriarhal we tire esaslydygyny tassyklady...

düýn 14:02
4.5k+

Kosmosda emeli Gün tutulmasynyň ilkinji suraty iberildi

Ýewropa kosmos agentligi Proba-3 missiýasyndan alnan, Ýeriň orbitasynda döredilen emeli Gün tutulmasyny görkezýän ilkinji suraty çap etdi. Proba-3 missiýasy 2024-nji ýylyň dekabrynda başlandy. Onuň maksady – Gün koronasyny, ýagny ýyldyzyň atmosferasynyň daşky we iň yssy gatlagyny öwrenmek...

18.06.2025 14:36
14k+

Antarktidanyň buzlarynyň astyndan gelen adaty bolmadyk signallar alymlary geň galdyrdy

Pensilwaniýa uniwersitetinden gözlegçileriň ýolbaşçylygyndaky halkara alymlar topary Antarktidada adaty bolmadyk radiosignallary ýüze çykardy. Bu signallar buz bilen örtülen yklymyň üstündäki howa şarlaryna ornaşdyrylan Antarctic Impulsive Transient Antenna (ANITA) detektory tarapyndan ýazga alyndy...

18.06.2025 14:32
6.3k+

Hytaý ýertitremesiniň alamatlaryny gije-gündizleýin öwrenmek üçin hemra uçurdy

Hytaý ýurduň demirgazyk-günbataryndaky Szýusýuan kosmos merkezinden CSES-2 (China Seismo-Electromagnetic Satellite-2) hemrasyny üstünlikli uçurdy. Apparat orbita Long March 2D (“Beýik ýöriş-2D”) raketasy bilen uçuryldy diýip Space News habar berýär...