NASA atmosferadaky täsirini öwrenmek üçin demirgazyk şöhlelerine raketa uçurdy

  • 01.04.2025 09:16
  • 2.1k+

NASA Alýaskanyň (ABŞ) «Poker Flat» synag poligonyndan demirgazyk şöhlelerine tarap iki sany raketa uçurdy. Maksat – tebigy hadysanyň Ýeriň atmosferasyna edýän täsirini öwrenmek diýip, «Forbes» neşiri habar berýär.

Synag Auroral Waves Excited by Substorm Onset Magnetic Events (AWESOME) taslamasynyň çäklerinde geçirildi. Alymlar magnit hadysalarynyň Ýeriň termosferasyna edýän täsirini öwrenmek isleýärler. Termosfera – Ýeriň atmosferasynyň iň ýokarky gatlagydyr, ol 80-560 kilometr beýiklikde ýerleşýär. Bu synaglar alymlara kosmiki howany has takyk çaklamaga ýardam berer.
Daň atmazdan ozal, raketalar asmanda gök öwüsýän yşyklary we ak reňkli yzlary galdyrdy. Olara Alýaskanyň demirgazyk we merkezi sebitlerinden syn edildi.

Meýilnama görä, üç raketa üç sagat aratapawut bilen uçurylmalydy. Ýöne Malemute atly üçünji raketanyň hereketlendirijisinde näsazlyk ýüze çykdy. Şol sebäpli, ol uçurylman galdy. Ilki bilen Terrier-Improved Malemute raketasy uçuryldy. Ol mart aýynyň 25-ne, sagat 04:30-da asmana göterildi. Bu raketanyň wezipesi – magnit hadysalaryny we basyşyň tapawutlaryny ölçeýän enjamlary 80-180 kilometr beýiklikde termosfera goýbermekdi. Onuň yzýany bilen, 15 minutdan soň, Black Brant XII raketasy uçuryldy. Ol dürli beýikliklerde reňkli maddalary sepdi, bu bolsa alymlara howanyň akymlarynyň dinamikasyny yzarlamaga mümkinçilik berdi.
Alýaskanyň Ferbenks uniwersitetiniň talyplary we alymlary bu synagy ýerüsti stansiýalardan synladylar. Olar maglumatlary Utkiagwik, Kaktowik we Iglu şäherlerinden ýygnadylar.
AWESOME synagynyň netijeleri Gün tupanlarynyň we magnit hadysalarynyň emeli hemralara we energiýa ulgamlaryna edýän täsirini öňünden çaklamaga kömek eder.
Indiki raketa uçurylyşlary Günüň işjeňliginiň has güýçli döwürlerinde amala aşyrylar.


15.09.2025 18:02
4.6k+

Astronomlar “gara ýyldyzlaryň” bardygynyň alamatlaryny tapdylar

Maks Plankyň astronomiýa institutynyň (MPIA) astronomlary irki Älemde "gara ýyldyzlar" diýilýänleriň bardygynyň alamatlaryny habar berdiler. Bu obýektler käbir gadymy galaktikalaryň adatdan daşary uly massasyny we gara girdaplaryň çalt ösüşini düşündirip bilerdi...

15.09.2025 17:55
3.8k+

Ýerdäki çöllerden alnan bakteriýalaryň Aý we Mars topragynda ýaşap biljekdigi anyklanyldy

Ýerdäki çöllerde tapylan Chroococcidiopsis görnüşli sianobakteriýalar Aý we Mars topragynda ýaşamaga ukyplydygyny görkezdiler. Italiýanyň kosmos gullugynyň (ASI) barlagçylary ReBUS taslamasynyň çäklerinde şeýle netijä geldiler...

15.09.2025 09:50
2.3k+

NASA Perseverance-yň tapyndysyny Marsdaky ýaşaýşyň iň ygtybarly subutnamasy diýip atlandyrdy

NASA-nyň Marsda hereket edýän Perseverance enjamy tarapyndan ýygnalan nusga gadymy mikrob durmuşynyň yzlaryny saklap biler. Bu barada 2025-nji ýylyň 10-njy sentýabrynda Nature žurnalynda neşir edilen NASA-nyň ylmy gözleginde aýdylýar...

13.09.2025 15:46
6.3k+

ABŞ-da ilkinji gezek hemra bilen uçup barýan uçaryň arasynda lazer aragatnaşygyny barlap gördüler

Amerikanyň Birleşen Ştatlary ilkinji gezek uçup barýan uçar bilen Ýeriň pes orbitasyndaky emeli hemranyň arasynda lazer aragatnaşyk ulgamynyň synaglaryny geçirdi. Synag wagtynda 1 Gbit/s çenli maglumat geçiriş tizligi bilen durnukly aragatnaşygy üpjün etmek başartdy...