Kembrijde patyşa Artur hakyndaky orta asyra degişli seýrek golýazmany okamak başartdy

  • 29.03.2025 12:01
  • 3.9k+

Kembrij uniwersitetiniň barlagçylary 2019-njy ýylda uniwersitetiň kitaphanasyndan tapylan orta asyr golýazmasynyň bir böleginiň manysyny açdylar. Ol Hantingfild mülkünden alnan XVI asyra degişli resminamalaryň arasyna çatylypdyr. Alymlar üstünden 500 ýyldan gowrak wagt geçen hata düşünmek üçin iň täze tehnologiýalary ulandylar.

Bu bölek fransuz Suite Vulgate du Merlin-e degişlidir, ýagny patyşa Artur baradaky rowaýatlaryň dowamydyr.
Golýazma 1275–1315-nji ýyllara degişlidir we “Lanselot-Graal” sikliniň bir bölegidir. Biziň günlerimize şeýle tekstleriň 40-dan gowragy gelip ýetipdir we olaryň hersi özboluşlydyr. Bu bölüm ilkibaşda ser Gaweýn hakyndaky  XIV asyra degişli hekaýa hasaplandy, ýöne derňew onuň Merliniň öňki hekaýalary bilen baglanyşyklydygyny görkezdi.
Bölegiň mazmunynda iki sahna bar. Birinjisi Kambenigiň etegindäki söweşe bagyşlanýar, şonda Lot patyşa, onuň ogullary we Gaweýn sakson hökümdarlary bilen söweşýär. Ikinjisi Arturyň köşgündäki arfaçynyň eşigini geýen Merliniň peýda bolşuny suratlandyrýar.

Tekst Normand ýeňşinden soň iňlis asylzadalarynyň dili bolan köne fransuz dilinde ýazylypdyr.
Gowy saklanmandygy we juda portdygy sebäpli golýazma sanly usullar – multispektral surata alyş, 3D skaner we kompýuter tomografiýasy arkaly öwrenildi. Bu tehnologiýalar asyl nusgasyna zeper ýetirmezden, teksti dikeltmäge mümkinçilik berdi. Multispektral wizuallaşdyrma tekstiň görünmeýän bölümlerini okamaga mümkinçilik berdi. Skanirleme jildiň tikinlerini we içki gurluşyny ýüze çykardy. 3D modelleme golýazmany wirtual “açmaga” we ony asyl görnüşinde döretmäge kömek etdi.


düýn 23:19
2.2k+

Awstraliýada 55 mln ýyl ozal ýaşan krokodilleriň ýumurtgalarynyň bölekleri tapyldy

Awstraliýanyň gündogaryndaky Murgon şäherinde krokodilleriň ýitip giden toparynyň ýumurtgalarynyň ýurtda iň gadymy bölekleri tapyldy. Tapyndy alymlara bu haýwanlara we olaryň ýaşaýyş gurşawyna has gowy düşünmäge mümkinçilik berer diýip, Täze Günorta Uels uniwersiteti habar berýär...

20.11.2025 11:50
3.3k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...

19.11.2025 13:32
3.4k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...

19.11.2025 13:14
3.1k+

Russiýaly alymlar 60-dan gowrak näbelli wirusy ýüze çykardylar

Rospotrebnadzoryň "Wektor" atly ylmy merkeziniň alymlary Russiýada ozal öwrenilmedik 60-dan gowrak wirusy anykladylar. Bu barada RIA "Nowosti" habar berdi. Gözleg üçin nusgalar ýurduň 50 sebitinden gelip gowşupdyr...