Kembrijde patyşa Artur hakyndaky orta asyra degişli seýrek golýazmany okamak başartdy

  • 29.03.2025 12:01
  • 3.8k+

Kembrij uniwersitetiniň barlagçylary 2019-njy ýylda uniwersitetiň kitaphanasyndan tapylan orta asyr golýazmasynyň bir böleginiň manysyny açdylar. Ol Hantingfild mülkünden alnan XVI asyra degişli resminamalaryň arasyna çatylypdyr. Alymlar üstünden 500 ýyldan gowrak wagt geçen hata düşünmek üçin iň täze tehnologiýalary ulandylar.

Bu bölek fransuz Suite Vulgate du Merlin-e degişlidir, ýagny patyşa Artur baradaky rowaýatlaryň dowamydyr.
Golýazma 1275–1315-nji ýyllara degişlidir we “Lanselot-Graal” sikliniň bir bölegidir. Biziň günlerimize şeýle tekstleriň 40-dan gowragy gelip ýetipdir we olaryň hersi özboluşlydyr. Bu bölüm ilkibaşda ser Gaweýn hakyndaky  XIV asyra degişli hekaýa hasaplandy, ýöne derňew onuň Merliniň öňki hekaýalary bilen baglanyşyklydygyny görkezdi.
Bölegiň mazmunynda iki sahna bar. Birinjisi Kambenigiň etegindäki söweşe bagyşlanýar, şonda Lot patyşa, onuň ogullary we Gaweýn sakson hökümdarlary bilen söweşýär. Ikinjisi Arturyň köşgündäki arfaçynyň eşigini geýen Merliniň peýda bolşuny suratlandyrýar.

Tekst Normand ýeňşinden soň iňlis asylzadalarynyň dili bolan köne fransuz dilinde ýazylypdyr.
Gowy saklanmandygy we juda portdygy sebäpli golýazma sanly usullar – multispektral surata alyş, 3D skaner we kompýuter tomografiýasy arkaly öwrenildi. Bu tehnologiýalar asyl nusgasyna zeper ýetirmezden, teksti dikeltmäge mümkinçilik berdi. Multispektral wizuallaşdyrma tekstiň görünmeýän bölümlerini okamaga mümkinçilik berdi. Skanirleme jildiň tikinlerini we içki gurluşyny ýüze çykardy. 3D modelleme golýazmany wirtual “açmaga” we ony asyl görnüşinde döretmäge kömek etdi.


düýn 20:25
3.7k+

Türkmenistanly ýaş alymlar Malaýziýada halkara innowasiýa bäsleşiginde altyn medal gazandylar

Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň ýaş alymlary Malaýziýada geçirilen “Borneo Halkara innowasiýa we döredijilikli pikir bäsleşigine” (BIICC 2025) gatnaşyp, ýokary sylaglara mynasyp boldular...

düýn 19:25
4k+

Ýer ýüzündäki iň gadymy daşlar tapyldy. Olaryň ýaşy 4 mlrd ýyldanam köp diýlip çaklanylýar

Alymlar Kanadada ýaşy, takmynan, 4,16 mlrd ýyl bolan dag jynslaryny tapdylar. Bu gaýalar häzirki wagta çenli ýüze çykarylan Ýerdäki iň gadymy dag jynslary bolup biler diýip, Phys.org habar berýär. Olar Kwebekdäki Gudzon aýlagynyň kenaryndaky Nuwwuagittuk ýaşyldaş guşagyndan tapyldy...

düýn 18:13
2.1k+

Neýrofiziologlar beýniniň nädip sözlerden sözlem düzýändigini düşündirdiler

Nýu-Ýork uniwersitetiniň (ABŞ) alymlary adam beýnisiniň nädip aýry-aýry sözleri sözlemlere öwürýändigini anyklamaga kömek edýän barlagy geçirdiler. Neýrolingwistika şu çaka çenli, esasan, aýry sözleriň emele getirilişini öwrenipdi, ýöne olaryň many berýän zynjyrlara birleşiş prosesini öwrenmändi...

düýn 17:55
1.9k+

Alymlar dinozawrlaryň täze görnüşini tapdylar. Olar itiň ululygynda bolupdyr

Alymlar labrador-retriwerden (itiň bir tohumy) uly bolmadyk dinozawryň täze görnüşini tapdylar diýip, CNN habar berýär. Dinozawr Enigmacursor mollyborthwickae diýlip atlandyryldy we takmynan, 150 million ýyl ozal - ýura döwründe stegozaurlar we diplodoklar bilen birlikde häzirki Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň çäginde ýaşap geçipdir...