Dünýädäki kölleriň aglabasy soňky 40 ýylda adamyň täsiri netijesinde reňkini üýtgedi

  • 20.03.2025 11:57
  • 5.1k+

Alymlar soňky 40 ýylda 67 müňden gowrak kölüň emeli hemradan alnan suratlaryny seljerip, möhüm üýtgeşmeleri gördüler - olar öňki reňklerini ýitiripdirler.

Barlagyň dowamynda 1984-nji ýyldan bäri alnan 32 million hemra suraty gözden geçirildi. Suw howdanlarynyň diňe 14% -iniň reňki öňki durkunda galypdyr diýip, Water Resources Research žurnalynda çap edilen makalada aýdylýar.
Bu hakykat suwuň hiliniň üýtgemegi, suwotularyň konsentrasiýasy, erän organiki maddalaryň akymy we beýleki faktorlar sebäpli ekoulgamda düýpli bozulmalaryň bolup geçýändigini görkezýär.
Şwesiýanyň Lund uniwersitetiniň barlagçysy Çžen Duanyň sözlerine görä, bu üýtgeşmeler howa we adam işi bilen baglanyşykly.

"Netijelerimiz kölleriň reňkiniň özgermeginiň, howanyň üýtgemeginiň we adamyň täsiriniň arasynda berk baglanyşygyň bardygyny görkezýär. Kölleriň 60% -iniň reňkinde düýpli üýtgeşmeleriň bolandygyny gördük" – diýip, alym Phys.org neşirine gürrüň berdi.

Kölüň reňki onuň ýagdaýyny görkezýär. Gök reňkler demirgazyk giňişliklerde, orta giňişlikleriň gür ilatly ýerlerinde ýaşyl, Günorta ýarym şarda gyzyl we sary reňkler has ýygy duş gelýär.
Soňky ýyllarda şeýle suw desgalarynyň köpüsiniň reňki gök reňke üýtgedi. Has mawy reňk köplenç suwuň arassadygyny görkezýär. Şeýle-de bolsa, kölüň suwunyň reňkindäki düýpli üýtgeşmeler ýokumlylygynyň artmagy ýa-da suwuň fiziki we biohimiki häsiýetine täsir edýän beýleki faktorlar ýaly, daşky gurşawdaky näsazlyklary görkezýär.
Alymlaryň pikirine görä, netijeler suw çeşmelerini dolandyrmak, gorap saklamak we daşky gurşawy goramak boýunça esaslandyrylan çözgütleri kabul etmäge kömek eder.


13.09.2025 15:05
6.7k+

Alýaskadaky derýa baky doňaklygyň eremegi sebäpli mämişi reňke boýaldy

Bir wagtlar arassa suwy bilen tanalýan Alýaskanyň demirgazyk-günbataryndaky Salmon derýasy soňky ýyllarda ep-esli üýtgedi. 1977-nji ýylda ýazyjy Jon Makfi ony "meniň öňde-soňda gören iň arassa suwum" diýip häsiýetlendirdi...

13.09.2025 13:03
4.9k+

Alymlar 13-14-nji sentýabrda magnit hadysalarynyň bolmagyny çaklaýarlar

13-14-nji sentýabrda Ýer ýüzünde G2–G3 derejesindäki (bäş derejeli şkalada ikinji we üçünji dereje) magnit tupanlarynyň bolmagyna garaşylýar. Bu barada Russiýanyň Ylymlar akademiýasynyň Kosmos barlaglary institutynyň Gün astronomiýasy laboratoriýasy hem-de Gün–Ýer fizikasynyň Sibir bölüminiň institutynda habar berildi...

11.09.2025 21:22
10k+

Ilkinji gezek Arktikanyň deňizlerinde awtoulag tekerleriniň bölejikleri tapyldy

Geçirilen barlaglar sandan galan teker önümleriniň, hatda şäherlerden uzakda ýerleşýän Arktika deňizlerine-de düşýändigini we deňiz durmuşyna täsir edip, mutasiýa sebäp bolup, şeýle hem adamlaryň we haýwanlaryň bedenine aralaşyp biljekdigini tassyklady...

05.09.2025 17:20
9.2k+

BMG La-Ninýa hadysasynyň oktýabr-dekabrda gaýdyp gelmek mümkinçiliginiň 60%-digini çaklaýar

Bütindünýä meteorologiýa guramasy şu ýylyň oktýabr-dekabr aýlarynda ekwatorial Ýuwaş ummanynda suwuň temperaturasynyň peselmegi bilen baglanyşykly tebigy hadysa bolan La-Ninýa şertleriniň gelmek ähtimallygyny 60% diýip çaklady...