Ýapon alymlary Gün ulgamynyň daşynda duzly suwuň bardygyny anykladylar

  • 22.02.2025 11:57
  • 5.8k+

Ýaponiýanyň Kioto uniwersitetiniň alymlary Rýugu atly asteroidde duzly minerallaryň bardygyny subut edýän maglumatlary tapdylar. Netijeler, Rýugunyň asyl gelip çykan planetasynda bir wagtlar suwuk duzly suwuň bar bolandygyny görkezýär. Barlagyň netijeleri «Nature Astronomy» (NatAstro) ylmy žurnalynda çap edildi.

Alymlar 2020-nji ýylda Hayabusa2 zondy tarapyndan ýygnalyp getirilen nusgalary jikme-jik öwrendiler. Bu nusgalaryň düzüminde natriý karbonaty, galit (daş duzy) we natriý sulfaty bar. Bu maddalaryň ählisi hem suw bilen täsirleşende emele gelýär.
Barlagçylaryň çaklamagyna görä, Rýugu ozal has uly asman jisiminiň bir bölegi bolupdyr. Ol takmynan 4,5 milliard ýyl ozal emele gelipdir.

«Bu duz kristallary bize Rýugunyň asyl gelip çykan ýerinde suwuk suwuň nädip ýitip gidendigini gürrüň berýär» — diýip, ylmy makalanyň awtorlarynyň biri Toru Masumoto düşündirdi.

Onuň sözlerine görä, duzly minerallar çäklendirilen mukdardaky suwuklygyň gaza öwrülmegi ýa-da doňmagy netijesinde emele gelip biler.
Alymlar şeýle minerallaryň Serera atly kiçi planetada, şeýle-de Ýupiter bilen Saturnyň hemralary bolan Ýewropa, Ganimed we Enseladda hem tapylmagynyň mümkindigini aýdýarlar. Bu asman jisimlerinde ýerasty ummanlaryň bardygy çaklanylýar.
Hayabusa2 missiýasy asteroidden alnan bäş gramdan gowrak materialy Ýere getirdi. Bu nusgalar Gün ulgamynyň irki döwürleri we ýaşaýşyň döremegi bilen baglanyşykly täze açyşlary öwrenmäge mümkinçilik berýär.


düýn 23:19
4.2k+

Awstraliýada 55 mln ýyl ozal ýaşan krokodilleriň ýumurtgalarynyň bölekleri tapyldy

Awstraliýanyň gündogaryndaky Murgon şäherinde krokodilleriň ýitip giden toparynyň ýumurtgalarynyň ýurtda iň gadymy bölekleri tapyldy. Tapyndy alymlara bu haýwanlara we olaryň ýaşaýyş gurşawyna has gowy düşünmäge mümkinçilik berer diýip, Täze Günorta Uels uniwersiteti habar berýär...

20.11.2025 11:50
3.5k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...

19.11.2025 13:32
3.4k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...

19.11.2025 13:14
3.1k+

Russiýaly alymlar 60-dan gowrak näbelli wirusy ýüze çykardylar

Rospotrebnadzoryň "Wektor" atly ylmy merkeziniň alymlary Russiýada ozal öwrenilmedik 60-dan gowrak wirusy anykladylar. Bu barada RIA "Nowosti" habar berdi. Gözleg üçin nusgalar ýurduň 50 sebitinden gelip gowşupdyr...