Ýapon alymlary Gün ulgamynyň daşynda duzly suwuň bardygyny anykladylar

  • 22.02.2025 11:57
  • 5.8k+

Ýaponiýanyň Kioto uniwersitetiniň alymlary Rýugu atly asteroidde duzly minerallaryň bardygyny subut edýän maglumatlary tapdylar. Netijeler, Rýugunyň asyl gelip çykan planetasynda bir wagtlar suwuk duzly suwuň bar bolandygyny görkezýär. Barlagyň netijeleri «Nature Astronomy» (NatAstro) ylmy žurnalynda çap edildi.

Alymlar 2020-nji ýylda Hayabusa2 zondy tarapyndan ýygnalyp getirilen nusgalary jikme-jik öwrendiler. Bu nusgalaryň düzüminde natriý karbonaty, galit (daş duzy) we natriý sulfaty bar. Bu maddalaryň ählisi hem suw bilen täsirleşende emele gelýär.
Barlagçylaryň çaklamagyna görä, Rýugu ozal has uly asman jisiminiň bir bölegi bolupdyr. Ol takmynan 4,5 milliard ýyl ozal emele gelipdir.

«Bu duz kristallary bize Rýugunyň asyl gelip çykan ýerinde suwuk suwuň nädip ýitip gidendigini gürrüň berýär» — diýip, ylmy makalanyň awtorlarynyň biri Toru Masumoto düşündirdi.

Onuň sözlerine görä, duzly minerallar çäklendirilen mukdardaky suwuklygyň gaza öwrülmegi ýa-da doňmagy netijesinde emele gelip biler.
Alymlar şeýle minerallaryň Serera atly kiçi planetada, şeýle-de Ýupiter bilen Saturnyň hemralary bolan Ýewropa, Ganimed we Enseladda hem tapylmagynyň mümkindigini aýdýarlar. Bu asman jisimlerinde ýerasty ummanlaryň bardygy çaklanylýar.
Hayabusa2 missiýasy asteroidden alnan bäş gramdan gowrak materialy Ýere getirdi. Bu nusgalar Gün ulgamynyň irki döwürleri we ýaşaýşyň döremegi bilen baglanyşykly täze açyşlary öwrenmäge mümkinçilik berýär.


08.11.2025 07:41
2.1k+

Ilon Mask SpaceX-iň göni orbitada maglumat merkezlerini gurmak meýli barada aýtdy

Ilon Mask SpaceX-iň göni orbitada maglumat (data) merkezlerini gurmak meýilnamasyny mälim etdi. Şeýle çözgüt emeli aňyň çalt ösmegi sebäpli artýan hasaplaýyş kuwwatyna we maglumat saklaýyş zerurlygyna esaslanýar...

08.11.2025 07:27
4.5k+

Galapagosda alymlar “geçmişe dolanýan” pomidorlary tapdylar

Galapagos adalarynda alymlar ters ewolýusiýany görkezýän adaty bolmadyk pomidory – Solanum pennellii görnüşini tapdylar diýip, CNN habar berýär. Bu ösümlik Ekwadoryň kenaryndan ýüzlerçe kilometr uzaklykda ösýär...

08.11.2025 07:13
3.6k+

Ýaponiýada ýabany köklerden alnan täze üzüm sorty döredildi

Okaýamanyň Tebigy ylymlary uniwersitetiniň alymlary Muskat Siragaý atly täze üzüm sortuny döretdiler. ScienceDaily-niň ýazmagyna görä, ol süýjüligi we ýumşak tagamy bilen tapawutlanýar hem-de geljekde giň gerimde ösdürip ýetişdirmek üçin uly mümkinçiliklere eýe...

08.11.2025 07:06
1.8k+

“Gurak” ekzoplanetalaryň öz jümmüşinde suw emele getirip bilýändikleri ýüze çykaryldy

Alymlar köp wagtdan bäri, adatça suwy saklap bilmeýär öýdülýän “suw dünýäleri” (mini-neptunlar ýa-da subneptunlar) nädip öz ýyldyzlarynyň golaýynda bolup bilýär diýlen sorag bilen gyzyklanýarlar. Ilki bilen, şeýle planetalar “gar serhediniň” daşyndaky sowuk giňişliklerden içki orbitlara göçüp gelendir diýip çak edilýärdi...