Ýapon alymlary Gün ulgamynyň daşynda duzly suwuň bardygyny anykladylar

  • 22.02.2025 11:57
  • 5.7k+

Ýaponiýanyň Kioto uniwersitetiniň alymlary Rýugu atly asteroidde duzly minerallaryň bardygyny subut edýän maglumatlary tapdylar. Netijeler, Rýugunyň asyl gelip çykan planetasynda bir wagtlar suwuk duzly suwuň bar bolandygyny görkezýär. Barlagyň netijeleri «Nature Astronomy» (NatAstro) ylmy žurnalynda çap edildi.

Alymlar 2020-nji ýylda Hayabusa2 zondy tarapyndan ýygnalyp getirilen nusgalary jikme-jik öwrendiler. Bu nusgalaryň düzüminde natriý karbonaty, galit (daş duzy) we natriý sulfaty bar. Bu maddalaryň ählisi hem suw bilen täsirleşende emele gelýär.
Barlagçylaryň çaklamagyna görä, Rýugu ozal has uly asman jisiminiň bir bölegi bolupdyr. Ol takmynan 4,5 milliard ýyl ozal emele gelipdir.

«Bu duz kristallary bize Rýugunyň asyl gelip çykan ýerinde suwuk suwuň nädip ýitip gidendigini gürrüň berýär» — diýip, ylmy makalanyň awtorlarynyň biri Toru Masumoto düşündirdi.

Onuň sözlerine görä, duzly minerallar çäklendirilen mukdardaky suwuklygyň gaza öwrülmegi ýa-da doňmagy netijesinde emele gelip biler.
Alymlar şeýle minerallaryň Serera atly kiçi planetada, şeýle-de Ýupiter bilen Saturnyň hemralary bolan Ýewropa, Ganimed we Enseladda hem tapylmagynyň mümkindigini aýdýarlar. Bu asman jisimlerinde ýerasty ummanlaryň bardygy çaklanylýar.
Hayabusa2 missiýasy asteroidden alnan bäş gramdan gowrak materialy Ýere getirdi. Bu nusgalar Gün ulgamynyň irki döwürleri we ýaşaýşyň döremegi bilen baglanyşykly täze açyşlary öwrenmäge mümkinçilik berýär.


düýn 18:34
1.9k+

Astronom tutuş Älemiň “aýlanmagynyň” alamatlaryny tapdy

Amerikaly astronom, ABŞ-nyň Harby-deňiz obserwatoriýasynyň ylmy işgäri Waleriý Makarow tutuş Älemiň aýlanýandygyna mümkin bolan subutnamalary tapandygyny aýdýar. Üstesine-de, aýlanma ugry ençeme gezek üýtgän bolmaly diýip, Nature Astronomy žurnalyndaky ylmy gözlege salgylanyp, TASS habar berýär...

düýn 14:13
5.5k+

Müsürde ýitirilen gadymy Imet şäheri tapyldy: ol ýerde birwagtlar köp gatly jaýlar bolupdyr

Arheologlar Müsüriň gadymy Tanis şäherinden 10 km uzaklykda, Nil deltasynyň golaýynda ýitirilen Imet şäheriniň üstüni açdy. Gazuw-agtaryş işleri Mançester uniwersitetinden Müsüri öwrenýän alym Niki Nilseniň ýolbaşçylygynda geçirildi diýip, Daily Mail habar berýär...

düýn 14:09
1.9k+

ABŞ ýene-de hususy kosmos gämilerini uçurmak boýunça rekordy täzeledi

ABŞ bir aýda amala aşyrylan täjirçilik kosmos uçuşlarynyň sany boýunça täze rekord goýdy. Federal raýat awiasiýa edarasynyň (FAA) maglumatlaryna görä, iýun aýynda amerikan kompaniýalary jemi 21 uçuşy amala aşyrdy diýip, Space...

04.07.2025 18:32
4.8k+

Uelsiň paýtagtynda şäher seýilgähiniň aşagyndan bürünç asyrynyň mazary tapyldy

Britaniýanyň Kardiff şäherindäki Trelaý seýilgähiniň aşagyndan meýletinçi  arheologlar bürünç eýýamynyň mazaryny tapdylar. Tapyndylar takmynan b.e. öňki 1500-nji ýylda gurlan tegelek jaýyň gapdalyndan tapyldy. Bu bina bu ýerden iki ýyl ozal gazylyp tapylypdy...