Ýapon alymlary Gün ulgamynyň daşynda duzly suwuň bardygyny anykladylar

  • 22.02.2025 11:57
  • 5.8k+

Ýaponiýanyň Kioto uniwersitetiniň alymlary Rýugu atly asteroidde duzly minerallaryň bardygyny subut edýän maglumatlary tapdylar. Netijeler, Rýugunyň asyl gelip çykan planetasynda bir wagtlar suwuk duzly suwuň bar bolandygyny görkezýär. Barlagyň netijeleri «Nature Astronomy» (NatAstro) ylmy žurnalynda çap edildi.

Alymlar 2020-nji ýylda Hayabusa2 zondy tarapyndan ýygnalyp getirilen nusgalary jikme-jik öwrendiler. Bu nusgalaryň düzüminde natriý karbonaty, galit (daş duzy) we natriý sulfaty bar. Bu maddalaryň ählisi hem suw bilen täsirleşende emele gelýär.
Barlagçylaryň çaklamagyna görä, Rýugu ozal has uly asman jisiminiň bir bölegi bolupdyr. Ol takmynan 4,5 milliard ýyl ozal emele gelipdir.

«Bu duz kristallary bize Rýugunyň asyl gelip çykan ýerinde suwuk suwuň nädip ýitip gidendigini gürrüň berýär» — diýip, ylmy makalanyň awtorlarynyň biri Toru Masumoto düşündirdi.

Onuň sözlerine görä, duzly minerallar çäklendirilen mukdardaky suwuklygyň gaza öwrülmegi ýa-da doňmagy netijesinde emele gelip biler.
Alymlar şeýle minerallaryň Serera atly kiçi planetada, şeýle-de Ýupiter bilen Saturnyň hemralary bolan Ýewropa, Ganimed we Enseladda hem tapylmagynyň mümkindigini aýdýarlar. Bu asman jisimlerinde ýerasty ummanlaryň bardygy çaklanylýar.
Hayabusa2 missiýasy asteroidden alnan bäş gramdan gowrak materialy Ýere getirdi. Bu nusgalar Gün ulgamynyň irki döwürleri we ýaşaýşyň döremegi bilen baglanyşykly täze açyşlary öwrenmäge mümkinçilik berýär.


düýn 12:40
1.5k+

Şweýsariýaly inženerler jansyz langustinleriň gabyklaryndan robot ýasadylar

Lozanna Federal Politehniki mekdebiniň (EPFL) ýanyndaky CREATE laboratoriýasynyň inženerleri öli langustinleriň ekzoskeletlerini esas hökmünde ulanyp, biogibrid robotlaryny işläp düzdüler. Berk hitinden ybarat bolan bu organiki gurluşlar biologik berkligi we bogun membranalarynyň çeýeligini özünde jemleýän täsin gurluşlary döretmäge mümkinçilik berdi...

düýn 11:56
1.9k+

Britaniýaly alymlar elektromagnit päsgelçilikleriniň 99,97%-ini bökdeýän dury plýonkany oýlap tapdylar

Glazgo uniwersitetiniň alymlary elektromagnit şöhlelenmesiniň 99,97%-den gowragyny yzyna serpikdirip bilýän örän inçe, çeýe we dury nanoplýonkany oýlap tapdylar. Bu material Wi-Fi we 5G signallarynyň täsir edýän şertlerinde geýilýän sensorlaryň, lukmançylyk enjamlarynyň we çeýe displeýleriň bökdençsiz işlemegini üpjün etmek üçin niýetlenendir...

düýn 11:06
1.6k+

Alymlar ýaldyrawuk tomzaklaryň aragatnaşyk ýörelgesinden peýdalanyp, ýerden daşardaky aňy gözlemegi teklip etdiler

Arizona ştatynyň uniwersitetiniň alymlary ýerden daşary aňy gözlemek üçin täze strategiýany hödürlediler. Ol biologik aragatnaşyk ýörelgelerine we pulsarlary (neýtron ýyldyzlaryny) fon hökmünde ulanmaga esaslanýar...

düýn 11:00
1.2k+

Alymlar beýnä ünsüni jemlemäge kömek edýän gen tapdylar

Rokfeller institutynyň alymlary Nature Neuroscience žurnalynda ünsüň tebigatyna bagyşlanan ylmy işlerini çap etdiler. Gözlegler ünsi jemlemek ukybynyň diňe bir beýnidäki peýdaly signallaryň güýçlenmegine däl, eýsem "fon" işjeňliginiň (beýnidäki artykmaç sesleriň) peselmegine-de baglydygyny görkezýär...