Pestisidler ösümlikleriň we haýwanat dünýäsiniň 800-den gowrak görnüşine howp salýar - alymlar

  • 16.02.2025 19:25
  • 3.4k+

Hytaýly we ýewropaly alymlar pestisidleriň (ösümliklerde zyýanly mör-möjekleri zäherläp ýok edýän jisimler) haýwanlaryň, ösümlikleriň we beýleki organizmleriň 800-den gowrak görnüşine zyýanly täsir edýändigini anykladylar. Ekologlar olary ulanmagy azaltmagyň zerurdygyny bellediler. Bu barada Beýik Britaniýanyň Ekologiýa we gidrologiýa merkeziniň (UKCEH) metbugat gullugyna salgylanýan TASS habar berýär.

Barlagyň dowamynda bu maddalaryň tebigata ýetirip biljek 20 000-den gowrak täsiri seljerildi.
Pestisidler ýabany haýwanlara we guşlara aýratyn güýçli täsir edýär, olaryň ösüşini 10% we köpelişini (20-30%) haýalladýar. Mysal üçin, insektisidleri ulanmak haýwanlaryň nerw ulgamyna, fungisidler topragyň mikroflorasyna täsir edýär. Bu mikroorganizmleriň köpelmegini haýalladýar we fermentleriň işjeňligini üýtgedýär.
Ekologlar köne we täze pestisidleriň zäherli täsirleriniň arasynda düýpli tapawudyň ýokdugyny bellediler. Bu häzirki zaman derman serişdeleriniň zyýanynyň ujypsyzdygy baradaky tassyklamany şübhe astynda goýýar.

“Biziň barlagymyz pestisidleriň daşky gurşawa nähili täsir edýändigini dünýä derejesinde göz öňüne getirmäge mümkinçilik berýär. Olar zerur zyýankeş hasaplanýar. Olar bolmasa biz ýeterlik derejede azyk öndürip bilmeris, maldarlar  bolsa girdejisiz galarlar. Şeýle-de bolsa, ýygnan subutnamalarymyz olaryň ulanylyşyny azaldýan çäreleri we amaly işleri girizmegiň zerurdygyny görkezýär "-diýip, UKCEH-iň ylmy işgäri Ben Wudkok mälim etdi.

Alymlar has ygtybarly pestisidleri öndürmäge we oba hojalygynda olaryň ulanylyşyny azaltmak bilen bagly çäreleri görmäge çagyrýarlar.


düýn 20:25
3.7k+

Türkmenistanly ýaş alymlar Malaýziýada halkara innowasiýa bäsleşiginde altyn medal gazandylar

Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň ýaş alymlary Malaýziýada geçirilen “Borneo Halkara innowasiýa we döredijilikli pikir bäsleşigine” (BIICC 2025) gatnaşyp, ýokary sylaglara mynasyp boldular...

düýn 19:25
4k+

Ýer ýüzündäki iň gadymy daşlar tapyldy. Olaryň ýaşy 4 mlrd ýyldanam köp diýlip çaklanylýar

Alymlar Kanadada ýaşy, takmynan, 4,16 mlrd ýyl bolan dag jynslaryny tapdylar. Bu gaýalar häzirki wagta çenli ýüze çykarylan Ýerdäki iň gadymy dag jynslary bolup biler diýip, Phys.org habar berýär. Olar Kwebekdäki Gudzon aýlagynyň kenaryndaky Nuwwuagittuk ýaşyldaş guşagyndan tapyldy...

düýn 18:13
2.1k+

Neýrofiziologlar beýniniň nädip sözlerden sözlem düzýändigini düşündirdiler

Nýu-Ýork uniwersitetiniň (ABŞ) alymlary adam beýnisiniň nädip aýry-aýry sözleri sözlemlere öwürýändigini anyklamaga kömek edýän barlagy geçirdiler. Neýrolingwistika şu çaka çenli, esasan, aýry sözleriň emele getirilişini öwrenipdi, ýöne olaryň many berýän zynjyrlara birleşiş prosesini öwrenmändi...

düýn 17:55
1.9k+

Alymlar dinozawrlaryň täze görnüşini tapdylar. Olar itiň ululygynda bolupdyr

Alymlar labrador-retriwerden (itiň bir tohumy) uly bolmadyk dinozawryň täze görnüşini tapdylar diýip, CNN habar berýär. Dinozawr Enigmacursor mollyborthwickae diýlip atlandyryldy we takmynan, 150 million ýyl ozal - ýura döwründe stegozaurlar we diplodoklar bilen birlikde häzirki Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň çäginde ýaşap geçipdir...