Pestisidler ösümlikleriň we haýwanat dünýäsiniň 800-den gowrak görnüşine howp salýar - alymlar

  • 16.02.2025 19:25
  • 3.4k+

Hytaýly we ýewropaly alymlar pestisidleriň (ösümliklerde zyýanly mör-möjekleri zäherläp ýok edýän jisimler) haýwanlaryň, ösümlikleriň we beýleki organizmleriň 800-den gowrak görnüşine zyýanly täsir edýändigini anykladylar. Ekologlar olary ulanmagy azaltmagyň zerurdygyny bellediler. Bu barada Beýik Britaniýanyň Ekologiýa we gidrologiýa merkeziniň (UKCEH) metbugat gullugyna salgylanýan TASS habar berýär.

Barlagyň dowamynda bu maddalaryň tebigata ýetirip biljek 20 000-den gowrak täsiri seljerildi.
Pestisidler ýabany haýwanlara we guşlara aýratyn güýçli täsir edýär, olaryň ösüşini 10% we köpelişini (20-30%) haýalladýar. Mysal üçin, insektisidleri ulanmak haýwanlaryň nerw ulgamyna, fungisidler topragyň mikroflorasyna täsir edýär. Bu mikroorganizmleriň köpelmegini haýalladýar we fermentleriň işjeňligini üýtgedýär.
Ekologlar köne we täze pestisidleriň zäherli täsirleriniň arasynda düýpli tapawudyň ýokdugyny bellediler. Bu häzirki zaman derman serişdeleriniň zyýanynyň ujypsyzdygy baradaky tassyklamany şübhe astynda goýýar.

“Biziň barlagymyz pestisidleriň daşky gurşawa nähili täsir edýändigini dünýä derejesinde göz öňüne getirmäge mümkinçilik berýär. Olar zerur zyýankeş hasaplanýar. Olar bolmasa biz ýeterlik derejede azyk öndürip bilmeris, maldarlar  bolsa girdejisiz galarlar. Şeýle-de bolsa, ýygnan subutnamalarymyz olaryň ulanylyşyny azaldýan çäreleri we amaly işleri girizmegiň zerurdygyny görkezýär "-diýip, UKCEH-iň ylmy işgäri Ben Wudkok mälim etdi.

Alymlar has ygtybarly pestisidleri öndürmäge we oba hojalygynda olaryň ulanylyşyny azaltmak bilen bagly çäreleri görmäge çagyrýarlar.


düýn 06:27
3.9k+

Hytaýda arynyň beýnisini dolandyrmagy öwrendiler. Ol diýleni 90% ýerine ýetirýär

Pekin tehnologiýa institutynyň alymlary beýnä täsir edýän dolandyryjy arkaly dolandyryp bolýan dünýäde ilkinji kiborg aryny döretdi. Bu barada South China Morning Post neşiri habar berýär. Enjamyň agramy 74 milligram bolup, bu arylaryň göterýän şireli haltasynyň agramyndan hem azdyr...

düýn 06:16
2.1k+

Alymlar bagry göçürmezden bejermek üçin sütün öýjüklerini döretdiler

Ýewropaly molekulýar biologlar organyň dokumalaryna netijeli ýapyşýan we çynlakaý zeper ýetmelerde onuň regenerasiýasyny çaltlaşdyrýan bagyr sütün  öýjükleriniň ösdürilip ýetişdirilişini işläp taýýarladylar. Bu açyş sirrozyň agyr görnüşlerinde bagyr transplantasiýasyna alternatiwa bolup biler diýip, Birmingem uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berdi...

14.07.2025 17:12
7.5k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...

14.07.2025 10:44
2.1k+

Paleontologlar gadymy süýdemdirijiniň täze görnüşini açdy. Ol 143 mln ýyl ozal ýaşapdyr

Paleontologlar dügür dişlileriň toparyndan mezozoý süýdemdirijisiniň täze nesline we görnüşine häsiýetnama berdi. Onuň dişleriniň daşa öwrülen galyndylary Beýik Britaniýada tapyldy. Takmynan, 143 mln ýyl ozal ýaşan bu jandar Novaculadon mirabilis adyny aldy diýlip, Proceedings of the Geologists’ Association žurnalynda habar berilýär...