Pestisidler ösümlikleriň we haýwanat dünýäsiniň 800-den gowrak görnüşine howp salýar - alymlar

  • 16.02.2025 19:25
  • 3.5k+

Hytaýly we ýewropaly alymlar pestisidleriň (ösümliklerde zyýanly mör-möjekleri zäherläp ýok edýän jisimler) haýwanlaryň, ösümlikleriň we beýleki organizmleriň 800-den gowrak görnüşine zyýanly täsir edýändigini anykladylar. Ekologlar olary ulanmagy azaltmagyň zerurdygyny bellediler. Bu barada Beýik Britaniýanyň Ekologiýa we gidrologiýa merkeziniň (UKCEH) metbugat gullugyna salgylanýan TASS habar berýär.

Barlagyň dowamynda bu maddalaryň tebigata ýetirip biljek 20 000-den gowrak täsiri seljerildi.
Pestisidler ýabany haýwanlara we guşlara aýratyn güýçli täsir edýär, olaryň ösüşini 10% we köpelişini (20-30%) haýalladýar. Mysal üçin, insektisidleri ulanmak haýwanlaryň nerw ulgamyna, fungisidler topragyň mikroflorasyna täsir edýär. Bu mikroorganizmleriň köpelmegini haýalladýar we fermentleriň işjeňligini üýtgedýär.
Ekologlar köne we täze pestisidleriň zäherli täsirleriniň arasynda düýpli tapawudyň ýokdugyny bellediler. Bu häzirki zaman derman serişdeleriniň zyýanynyň ujypsyzdygy baradaky tassyklamany şübhe astynda goýýar.

“Biziň barlagymyz pestisidleriň daşky gurşawa nähili täsir edýändigini dünýä derejesinde göz öňüne getirmäge mümkinçilik berýär. Olar zerur zyýankeş hasaplanýar. Olar bolmasa biz ýeterlik derejede azyk öndürip bilmeris, maldarlar  bolsa girdejisiz galarlar. Şeýle-de bolsa, ýygnan subutnamalarymyz olaryň ulanylyşyny azaldýan çäreleri we amaly işleri girizmegiň zerurdygyny görkezýär "-diýip, UKCEH-iň ylmy işgäri Ben Wudkok mälim etdi.

Alymlar has ygtybarly pestisidleri öndürmäge we oba hojalygynda olaryň ulanylyşyny azaltmak bilen bagly çäreleri görmäge çagyrýarlar.


düýn 23:19
1.2k+

Awstraliýada 55 mln ýyl ozal ýaşan krokodilleriň ýumurtgalarynyň bölekleri tapyldy

Awstraliýanyň gündogaryndaky Murgon şäherinde krokodilleriň ýitip giden toparynyň ýumurtgalarynyň ýurtda iň gadymy bölekleri tapyldy. Tapyndy alymlara bu haýwanlara we olaryň ýaşaýyş gurşawyna has gowy düşünmäge mümkinçilik berer diýip, Täze Günorta Uels uniwersiteti habar berýär...

20.11.2025 11:50
3.3k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...

19.11.2025 13:32
3.4k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...

19.11.2025 13:14
3.1k+

Russiýaly alymlar 60-dan gowrak näbelli wirusy ýüze çykardylar

Rospotrebnadzoryň "Wektor" atly ylmy merkeziniň alymlary Russiýada ozal öwrenilmedik 60-dan gowrak wirusy anykladylar. Bu barada RIA "Nowosti" habar berdi. Gözleg üçin nusgalar ýurduň 50 sebitinden gelip gowşupdyr...