Saturnyň hemrasy Enseladda ummanlar kosmos enjamlaryndan ýaşaýyş alamatlaryny gizleýär

  • 09.02.2025 01:24
  • 4.1k+

Beýleki planetalarda ýa-da asman jisimlerinde buzuň astyndaky ummanlarda ýaşaýşy gözlemek pikir edilenden has kyn bolup biler. Enselad boýunça geçirilen gözlegler, onuň ummanyndaky fiziki prosesleriň biologiki yzlaryň ýüze çykmagyna päsgel berýändigini görkezýär. Bu barada geçirilen gözlegiň netijeleri «Communications Earth & Environment» ylmy žurnalynda neşir edildi.

Saturnyň hemrasy bolan Enseladyň ummanynda ýaşaýyş bar hem bolsa, hatda ol ýerde tutuşlygyna mikroblar mesgen hem tutan bolsa, gynansak-da olar biziň kosmos enjamlarymyzdan «gizlenýärler». Nädip? Modelirlemelere görä, bu suwly dünýäniň gurluşy himiki we biologiki bölejikleriň hereketini haýalladýan gatlaklary emele getirýär. Netijede ýaşaýşyň mümkin bolan yzlary, zondlar olary ýüze çykarmazdan ozal ýitip gidip bilýär.
Enselad buz örtüginiň astyndan kosmosa tarap «suw» zyňýar. Bu ony başga planetalarda ýaşaýşy gözlemek üçin geljegi uly nyşanlardan birine öwürýär. Emma gözlegiň awtorlary, Enseladyň ummanynyň ýagyň we suwuň garyndysyna meňzeýändigini ýüze çykardylar. Geçirilen seljermelere görä, onuň gatlaklary biri-biri bilen garyşmaýar. Bu ýagdaý bolup biljek potensial biologiki yzlaryň ýüz müňlerçe ýyllap aşakda saklanyp biljekdigini görkezýär.
Bu bolsa, hatda ummanyň düýbünde ýaşaýyş bar hem bolsa, olaryň yzlarynyň üste çykyp bilmejekdigini aňladýar.

«Özüňiz pikir edip görüň, mysal üçin siz Ýerdäki ummanlaryň düýbündäki ýaşaýşyň yzlaryny tapmaly diýeli, ýöne suwuň diňe ýüzünden nusga alyp öwrenmäge rugsat berilýär. Ine, Enseladda-da şuňa meňzeş ýagdaý bar» diýip, gözlegiň awtordaşy, Reding uniwersitetinden Flinn Eýms düşündirýär.

Şuňa meňzeş ýagdaýlar, ýaşaýşa gabat gelýän Gün ulgamyndaky beýleki hemralarda hem ýüze çykap biler. Enseladdan başga-da, Ýupiteriň hemralary Ýewropa we Ganimedde, şeýle-de Neptunyň hemrasy Tritonda hem buzuň astynda ummanlar bar.

Awtorlar geljekdäki kosmos missiýalarynyň strategiýalarynyň gaýtadan gözden geçirilmegini maslahat berýärler. Enselada ugrukdyrylan kosmos enjamlary diňe bir ýüzleý zyňyndylaryny däl-de, hemranyň ummanynyň çuňlugyny hem öwrenmäge ukyply bolmalydyr.


31.08.2025 08:48
8.6k+

Koloradoda dinozawrlardanam has gadymy pyşbaganyň görnüşi tapyldy

Paleontologlar Chelydridae maşgalasyndan bolan pyşbagalaryň ozal näbelli sütün öýjükli neslini  we görnüşini tapdylar. Olary Koloradodan tapylan bitin çanagyna we beýleki galyndylaryna esaslanyp suratlandyrmak başartdy...

28.08.2025 23:44
2.4k+

SpaceX-iň köp gezeklik Falcon 9 raketasy 30-njy uçuşyny amala aşyrdy

28-nji awgustda SpaceX kompaniýasy Falcon 9 raketasyny üstünlikli uçurdy – ol Ýere golaý orbita Starlink internet aragatnaşyk ulgamynyň täze hemralaryny çykardy. Raketanyň B1067 belgili birinji köp gezeklik basgançagy uçuşdan soň Ýere gaýdyp geldi we eýýäm 30-njy gezek Atlantika ummanyndaky ýüzýän platformada asuda gondy...

28.08.2025 12:21
5.3k+

Mask Starship-de ýokary tizlikli uçuşlary wada berýär: Nýu-Ýorkdan Londona 10 minutda

Ilon Mask özüniň soňky çykyşynda ýene Starship kosmos gämisini Ýerde ýokary tizlikli uçuşlar üçin ulanmak mümkinçiligi barada söz açdy. SpaceX-iň ýolbaşçysynyň aýtmagyna görä, Los-Anjeles we Sidneý, Los-Anjeles we Tokio ýa-da Nýu-Ýork we Singapur ýaly şäherleriň arasyndaky syýahat 30 minutdan hem az wagt alyp biler...

28.08.2025 07:19
5.9k+

Iň güýçli Gün teleskopy rekord jikme-jiklik bilen koronal arkalaryny surata aldy

Astronomlar Deniel K. Inoue Gün teleskopynyň (DKIST) kömegi bilen Gündäki alawlamanyň jikme-jik suratyny aldy. Milli Gün obserwatoriýasynyň (NSO) hünärmenleri 2024-nji ýylyň 8-nji awgustynda bütindünýä wagty boýunça 20:12-de bolup geçen X1...