Saturnyň hemrasy Enseladda ummanlar kosmos enjamlaryndan ýaşaýyş alamatlaryny gizleýär

  • 09.02.2025 01:24
  • 4.1k+

Beýleki planetalarda ýa-da asman jisimlerinde buzuň astyndaky ummanlarda ýaşaýşy gözlemek pikir edilenden has kyn bolup biler. Enselad boýunça geçirilen gözlegler, onuň ummanyndaky fiziki prosesleriň biologiki yzlaryň ýüze çykmagyna päsgel berýändigini görkezýär. Bu barada geçirilen gözlegiň netijeleri «Communications Earth & Environment» ylmy žurnalynda neşir edildi.

Saturnyň hemrasy bolan Enseladyň ummanynda ýaşaýyş bar hem bolsa, hatda ol ýerde tutuşlygyna mikroblar mesgen hem tutan bolsa, gynansak-da olar biziň kosmos enjamlarymyzdan «gizlenýärler». Nädip? Modelirlemelere görä, bu suwly dünýäniň gurluşy himiki we biologiki bölejikleriň hereketini haýalladýan gatlaklary emele getirýär. Netijede ýaşaýşyň mümkin bolan yzlary, zondlar olary ýüze çykarmazdan ozal ýitip gidip bilýär.
Enselad buz örtüginiň astyndan kosmosa tarap «suw» zyňýar. Bu ony başga planetalarda ýaşaýşy gözlemek üçin geljegi uly nyşanlardan birine öwürýär. Emma gözlegiň awtorlary, Enseladyň ummanynyň ýagyň we suwuň garyndysyna meňzeýändigini ýüze çykardylar. Geçirilen seljermelere görä, onuň gatlaklary biri-biri bilen garyşmaýar. Bu ýagdaý bolup biljek potensial biologiki yzlaryň ýüz müňlerçe ýyllap aşakda saklanyp biljekdigini görkezýär.
Bu bolsa, hatda ummanyň düýbünde ýaşaýyş bar hem bolsa, olaryň yzlarynyň üste çykyp bilmejekdigini aňladýar.

«Özüňiz pikir edip görüň, mysal üçin siz Ýerdäki ummanlaryň düýbündäki ýaşaýşyň yzlaryny tapmaly diýeli, ýöne suwuň diňe ýüzünden nusga alyp öwrenmäge rugsat berilýär. Ine, Enseladda-da şuňa meňzeş ýagdaý bar» diýip, gözlegiň awtordaşy, Reding uniwersitetinden Flinn Eýms düşündirýär.

Şuňa meňzeş ýagdaýlar, ýaşaýşa gabat gelýän Gün ulgamyndaky beýleki hemralarda hem ýüze çykap biler. Enseladdan başga-da, Ýupiteriň hemralary Ýewropa we Ganimedde, şeýle-de Neptunyň hemrasy Tritonda hem buzuň astynda ummanlar bar.

Awtorlar geljekdäki kosmos missiýalarynyň strategiýalarynyň gaýtadan gözden geçirilmegini maslahat berýärler. Enselada ugrukdyrylan kosmos enjamlary diňe bir ýüzleý zyňyndylaryny däl-de, hemranyň ummanynyň çuňlugyny hem öwrenmäge ukyply bolmalydyr.


29.06.2025 13:27
5.4k+

Ýantar daşynda ýaşy 40 million ýyla golaý bolan gadymy tarakan tapyldy

Kaliningraddaky “Ýantar kombinatynda” (RF-niň “Rosteh” döwlet korporasiýasyna degişli) 35–40 million ýyl mundan ozalky döwre degişli gadymy ýabany tarakan saklanýan täsin ýantar daşy tapyldy. Bu seýrek duş gelýän inklýuziýa 2-nji awgustda Moskwada geçiriljek AmberForum’25 halkara forumynyň çäklerinde guraljak täsin ýantarlar auksionynda esasy lotlaryň biri bolar...

29.06.2025 13:10
4.9k+

Gaýtadan işlenen plastik gormonal ulgam üçin zyýanly bolup çykdy

Plastik çökgünligine çözgüt gözläp, köp ýurtlar soňky onlarça ýylyň dowamynda plastikleri gaýtadan işlemäge aýratyn üns berdiler. Emma täze barlaglar bu usulyň hem howpsuz däldigini görkezýär. Nemes alymlarynyň geçiren ylmy işi Journal of Hazardous Materials žurnalynda neşir edilip, gaýtadan işlenen plastigiň janly organizmlere ýaramaz täsir ýetirip bilýändigini görkezdi...

28.06.2025 12:42
7.9k+

Aý raketasy üçin döredilen täze gaty ýangyçly tizlendiriji synag wagty partlady

26-njy iýunda Northrop Grumman kompaniýasynyň ABŞ-nyň Ýuta ştatyndaky synag meýdançasynda «Artemis IX» Aý missiýasy üçin niýetlenen SLS raketasynyň täze gaty ýangyçly tizlendirijisiniň synagy geçirildi. Işe girizilmeginden iki minut hem geçmänkä we otlaýyş prosesiniň tamamlanmagyna on sekunt galanda, enjamyň soplosy döwlüp, ýangyn döredi...

27.06.2025 18:11
5.1k+

Halkara kosmos stansiýasyna ilkinji gezek Hindistandan, Polşadan we Wengriýadan astronawtlar bardy

26-njy iýunda SpaceX kompaniýasynyň Crew Dragon kosmos gämisi Halkara kosmos stansiýasyna üstünlikli birikdi. Uçuş Axiom Space amerikan kompaniýasynyň Ax-4 («Aksiom-4») hususy missiýasynyň çäklerinde amala aşyryldy...