Mikroplastikler süýdemdirijileriň beýnisine birnäçe sagatda aralaşyp «dykynlary» döredýär

  • 01.02.2025 16:09
  • 5.6k+

Mikroplastik bölejikler bary-ýogy birnäçe sagadyň dowamynda süýdemdirijileriň beýnilerine aralaşyp bilýär. Olar damarlarda toplanyp, olaryň petiklenmegine sebäp bolýar we çişme hadysalaryny döredýär. Bu barada Hytaýyň ekologiýa ylymlary akademiýasynyň, Dýuk uniwersitetiniň (ABŞ) hem-de Singapuryň milli uniwersitetiniň alymlary tarapyndan geçirilen barlagda aýdylýar.

Synag wagtynda laboratoriýa syçanlaryna dürli ululykdaky flýuoresens plastmassa bölejikleri goşulan suw berildi. Kämilleşen wizuallaşdyryş usullarynyň kömegi bilen alymlar bu bölejikleriň bedende nähili hereket edýändigini yzarladylar. Netijede, plastik bölejikleriň bary-ýogy birnäçe sagadyň dowamynda beýniniň gan-beýni päsgelçiliginden (gematoensefalik päsgelçilikden) geçip bilýändigi ýüze çykaryldy.
Beýnide bu bölejikler gan damarlarynyň içinde «dykynlara» meňzeş üýşmeleňler döredýär. Bedeniň gorag öýjükleri (immun öýjükleri) plastik bölejikleri ýok etmek üçin olary gurşap alýarlar, ýöne bu ýagdaý tersine, bölejikleriň has köp üýşmegine itergi berýär. Netijede, beýnide çişme hadysalary, öýjükleriň zeperlenmegi we oksidleýji stres ýüze çykýar.
Üstünde synag geçirilen syçanlarda ýatkeşligiň peselmegi, hereket endikleriniň gowşamagy we çydamlylygyň azalmagy ýaly alamatlar hasaba alyndy.
Alymlar syçanlar bilen adam bedeniň gurluşynyň tapawutlydygyna garamazdan, bu netijelere aýratyn üns berilmelidigini belleýärler. Sebäbi öňki geçirilen barlaglara görä, mikroplastik bölejikleri eýýäm dünýäniň tas ähli janly-jandarlarynyň bedeninden diýen ýaly tapyldy.


düýn 13:53
3.4k+

Ýewropa kosmos agentliginiň täze Sentinel-6B hemrasy deňiz derejesiniň ýokary galşyny ölçär

Ýewropa kosmos agentligi (ESA) Sentinel-6B hemrasyny uçmaga taýýarlamak üçin uçuş meýdançasyna iberdi. Deňiz derejesini takyk ölçemek üçin döredilen enjam Industrial Dolphin gämisindäki klimat-kontrolly konteýnere ýüklendi...

22.07.2025 12:35
7.4k+

Awstriýaly alymlar mikroplastik bilen öýkende howply täze döremäniň arasynda baglanyşyk tapdylar

Awstriýadaky Wena lukmançylyk uniwersitetiniň alymlary mikroplastigi we nanoplastigi demiňe dartmagyň öýkeniň öýjüklerinde kanserogeneziň irki döwürleri bilen baglanyşykly howply üýtgeşmelere getirip biljekdigini anykladylar...

18.07.2025 12:10
3k+

Zebra balyklary alymlara adamda eşidişi nädip dikeltmelidigine düşünmäge kömek edýär

Amerikaly biologlar sesleriň kabul edilişine jogapkär duýgur öýjükleriň dikeldilmegine gözegçilik edýän genleri tapdylar. Bu adamlarda kerrewligi we kerligi bejermegiň usullaryny işläp düzmäge kömek edip biler diýip, Stouers lukmançylyk barlag institutynyň (SIMR) metbugat gullugy habar berdi...

16.07.2025 06:16
3.1k+

Alymlar bagry göçürmezden bejermek üçin sütün öýjüklerini döretdiler

Ýewropaly molekulýar biologlar organyň dokumalaryna netijeli ýapyşýan we çynlakaý zeper ýetmelerde onuň regenerasiýasyny çaltlaşdyrýan bagyr sütün  öýjükleriniň ösdürilip ýetişdirilişini işläp taýýarladylar. Bu açyş sirrozyň agyr görnüşlerinde bagyr transplantasiýasyna alternatiwa bolup biler diýip, Birmingem uniwersitetiniň metbugat gullugy habar berdi...