Mikroplastikler süýdemdirijileriň beýnisine birnäçe sagatda aralaşyp «dykynlary» döredýär

  • 01.02.2025 16:09
  • 5.6k+

Mikroplastik bölejikler bary-ýogy birnäçe sagadyň dowamynda süýdemdirijileriň beýnilerine aralaşyp bilýär. Olar damarlarda toplanyp, olaryň petiklenmegine sebäp bolýar we çişme hadysalaryny döredýär. Bu barada Hytaýyň ekologiýa ylymlary akademiýasynyň, Dýuk uniwersitetiniň (ABŞ) hem-de Singapuryň milli uniwersitetiniň alymlary tarapyndan geçirilen barlagda aýdylýar.

Synag wagtynda laboratoriýa syçanlaryna dürli ululykdaky flýuoresens plastmassa bölejikleri goşulan suw berildi. Kämilleşen wizuallaşdyryş usullarynyň kömegi bilen alymlar bu bölejikleriň bedende nähili hereket edýändigini yzarladylar. Netijede, plastik bölejikleriň bary-ýogy birnäçe sagadyň dowamynda beýniniň gan-beýni päsgelçiliginden (gematoensefalik päsgelçilikden) geçip bilýändigi ýüze çykaryldy.
Beýnide bu bölejikler gan damarlarynyň içinde «dykynlara» meňzeş üýşmeleňler döredýär. Bedeniň gorag öýjükleri (immun öýjükleri) plastik bölejikleri ýok etmek üçin olary gurşap alýarlar, ýöne bu ýagdaý tersine, bölejikleriň has köp üýşmegine itergi berýär. Netijede, beýnide çişme hadysalary, öýjükleriň zeperlenmegi we oksidleýji stres ýüze çykýar.
Üstünde synag geçirilen syçanlarda ýatkeşligiň peselmegi, hereket endikleriniň gowşamagy we çydamlylygyň azalmagy ýaly alamatlar hasaba alyndy.
Alymlar syçanlar bilen adam bedeniň gurluşynyň tapawutlydygyna garamazdan, bu netijelere aýratyn üns berilmelidigini belleýärler. Sebäbi öňki geçirilen barlaglara görä, mikroplastik bölejikleri eýýäm dünýäniň tas ähli janly-jandarlarynyň bedeninden diýen ýaly tapyldy.


16.08.2025 23:38
3.8k+

EA-nyň ornaşdyrylmagy lukmanlaryň düwnük keselini anyklamak başarnygyny peseltdi – The Lancet

Lukmanlar ençeme aýlap emeli aň tehnologiýalary ulanylandan soň düwnük keselini özbaşdak anyklamak başarnygyny ýitirýär. The Lancet iňlis žurnalynda neşir edilen ylmy gözlegde alymlar şeýle netijä geldi.   Ylmy gözleg 2021-nji ýylyň ahyrynda – 2022-nji ýylyň başynda Polşada dört sany endoskopiýa merkezinde geçirildi...

12.08.2025 17:18
7.9k+

ABŞ-da ýaş bilen bagly gözüň kütelişmegini gowulandyrmak üçin niýetlenen göz damjasy tassyklandy

ABŞ-da ýaşyň ulalmagy bilen bagly ýüze çykýan presbiopiýa - golaýdaky obýektleri dury görüp bilmezlik näsazlygyny gowulandyrmak üçin aseklidine esaslanýan VIZZ göz damjalaryny tassyklandy. Bu derman Lenz derman öndüriji kompaniýa tarapyndan işlenip düzüldi diýip, Popular Science habar berýär...

11.08.2025 15:56
3.2k+

Dag howasynyň öýkünmesi syçanlarda Parkinson keseliniň ösüşini haýallatdy

ABŞ-nyň Garward uniwersitetiniň ýanyndaky Broda institutynyň alymlary Parkinson keselli syçanlarda dag howasyna meňzeýän, kislorody az bolan howanyň keseliň alamatlarynyň ösmegini haýalladýandygyny ýüze çykardylar diýip, institutyň metbugat gullugy habar berdi...

09.08.2025 18:20
3.2k+

NASA we Google Cloud kosmosda astronawtlara kömek etmek üçin EA lukmanyny döredýär

NASA we Google Cloud uzak dowam edýän kosmos missiýalarynda astronawtlara diagnoz goýmakda we bejermekde kömek edip biljek emeli aň ulgamyny synagdan geçirýär. Ulgam “Ekipaž lukmanynyň sanly kömekçisi” (CMO-DA) adyny aldy we Aýa gaýdyp barmak boýunça “Artemid” missiýasyndan başlap, ekipažly uçuşlara taýýarlygyň çäklerinde döredildi...