Süýji suwda ýaşaýan jandarlaryň dörtden bir bölegine ýitip gitmek howpy abanýar

  • 16.01.2025 15:49
  • 6.5k+

Tebigaty goramagyň halkara bileleşiginiň (IUCN) ýolbaşçylygyndaky alymlar derýalarda, köllerde we beýleki süýji suw howdanlarynda ýaşaýan janly-jandarlaryň ýagdaýyny ilkinji gezek giňişleýin öwrendiler. Netijeler aladaly – ekologiki ýagdaýlar sebäpli şol görnüşleriň, takmynan, 24%-i ýok bolmak howpy bilen ýüzbe-ýüz.

Nature žurnalynda çap edilen makalada aýdylmagyna görä, barlaglar 23 müň dürli görnüşi öz içine alýar.
Krizisiň esasy sebäpleri hökmünde alymlar şulary belleýärler:

  • suw howdanlarynyň hapalanmagy;
  • bentleriň gurulmagy;
  • senagat we oba hojalygy üçin aşa köp suw ulanylmagy;
  • ýeriň ulanylyşynyň üýtgemegi;
  • zyýanly görnüşleriň köpelmegi we keselleriň ýaýramagy.

Süýji suwlar Ýeriň üstki meýdanynyň 1%-den az bölegini tutýar, emma bize belli bolan janly-jandarlaryň görnüşleriniň 10%-den gowragy üçin ýaşaýyş çeşmesini üpjün edýär. Şoňa görä-de, olar tebigatyň dürlüligini gorap saklamakda möhüm orna eýe bolup durýar.
Alymlar bu ekosistemalary goramak üçin gyssagly çäreleri görmegiň zerurdygyny aýdýarlar. Olar suwlaryň hilini gowulandyrmagy, tebigy baýlyklary ulanmagy düzgünleşdirmegi we zyýanly görnüşler bilen göreşmegi teklip edýärler.

«Geljek nesiller üçin, bu özboluşly dünýäni gorap saklamak üçin biz gyssagly hereket etmeli» diýip, barlagyň awtorlary bellediler.


şu gün 19:18
2.5k+

Ýeriň ilatynyň tas ýarysy bir aýa barabar goşmaça yssy howany başdan geçirdi

ABŞ-nyň Nýu-Jersi ştatynda ýerleşýän «Climate Central» garaşsyz ylmy-barlag toparynyň hasabatyna görä, soňky bir ýylyň dowamynda Ýeriň ilatynyň tas ýarysy aşa yssy howalaryň uzaga çekmegi bilen ýüzbe-ýüz bolupdyr...

27.05.2025 12:07
14k+

Günüň golaýynda Ýer şaryndan 10 esse uly «guş» göze ildi: alymlar düşündiriş gözleýärler

24-nji maýda «LASCO» teleskoplarynyň biri Günüň golaýynda «alawly yzy» bolan guşa meňzeş jisimi bellige aldy. Ol Günüň ýüzünden, takmynan, 2 million kilometr beýiklikdedi. Onuň «ganatynyň» uzynlygy, takmynan, 150 müň kilometre ýetýär...

27.04.2025 11:59
4.9k+

Ummanlaryň gyzmagy merjenleriň 80%-den gowragyna ýok bolup gitmek howpuny salýar

Ummanlaryň temperaturasynyň ýokarlanmagy sebäpli planetanyň merjenleriň 80%-den gowragynyň reňki soldy. Halkara Merjen gaýalary başlangyjy (ICRI) tarapyndan berlen hasabatda olaryň köpçülikleýin ýok bolup gitmek howpy barada aýdylýar diýip, TASS habar berýär...

20.04.2025 14:34
4.6k+

Alymlar: Gün ýokary işjeňligiň 50 ýyllyk döwrüne girýär

Gün ýokary işjeňligiň täze döwrüne geçdi we bu, amerikan alymlarynyň maglumatlaryna görä, ýarym asyr töweregi dowam edip biler. Bu Gün tupanlaryny güýçlendirýän seýrek döwür bilen baglanyşykly diýip, ABŞ-nyň Milli atmosfera gözlegleri merkeziniň (NCAR) hünärmenleri habar berýär...