Paleontologlar gadymy ägirt uly süýrenijileri suratlandyrypdyrlar: olar mundan 47 million ýyl ozal ýaşapdyrlar

  • 28.11.2024 11:33
  • 12k+

Halkara alymlar topary ýitip giden amfisbenleriň täze we ýok bolan görnüşlerini (gurçuk ýaly hažžyklar ýa-da iki aýaklylar) suratlandyrdy. Olar Terastiodontosaurus marcelosanchezi-iň beýanyna, Tunisdäki Jebel-Şambi milli seýilgähinde tapylan galyndylara esaslanýar. Bu ylmy iş "Zoological Journal of the Linnean Society" žurnalynda çap edildi diýip, vokrugsveta.ru ýazýar.

Bu gadymy süýrenijiler eocene döwründe takmynan 47 million ýyl ozal Ýeriň ýüzünde ýaşapdyrlar we amfisbenleriň arasynda iň ulusy bolupdyr. Onuň uzynlygy 90 santimetrden geçdi. Olaryň Amfisbena alba ýaly häzirki zaman nesilleriniň iň ýokarysy 81 santimetre ýetýär.
Gözlegçiler şol döwürdäki amfisbaýlylaryň ägirt ululygynyň, köplenç ýeriň aşagynda geçirýän häzirki zaman görnüşlerinden tapawutlylykda, esasan ýer ýüzünde ýaşandyklaryny görkezýär diýip hasaplaýarlar.
Amfisbena derisiniň aýratyn gurluşy sebäpli tunellerde iki tarapa hereket edip bilýän özboluşly süýrenijilerdir. Bu açyş adaty bolmadyk haýwanlaryň ewolýusiýasyna we olaryň gadymy ekosistemalara uýgunlaşmagyna has gowy düşünmäge mümkinçilik berýär diýip, alymlar belleýär.


şu gün 07:29
4.4k+

Hytaýly alymlar ilkinji gezek Arktikanyň buzunyň aşagyna adam tarapyndan dolandyrylýan çümmek işini geçirdiler

Hytaýly ummany öwrenijiler Arktikanyň buzunyň aşagynda ilkinji adam tarapyndan dolandyrylýan çuňluga çümmek işini geçirdiler. Geçen hepde tamamlanan ekspedisiýa polýar ekoulgamynyň ýagdaýy barada täze maglumatlary berdi diýip, Interesting Engineering ýazýar...

düýn 17:45
2.9k+

Fizika boýunça Nobel baýragy kwant tehnologiýalary ulgamynda açyş üçin berildi

Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...

düýn 13:08
4.3k+

Astronomlar sekuntda 6 milliard tonna tizlikde ulalýan ýalňyz planetany tapdylar

Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...

düýn 13:02
3.8k+

Alymlar ebedi doňaklykdaky ýaşy, takmynan, 40 müň ýyl bolan mikrob­lary oýartdylar

Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...