Fizika boýunça Nobel baýragy emeli aň ugrundaky ylmy gözlegler üçin berildi

  • 09.10.2024 07:42
  • 3.1k+

Nobel komiteti 2024-nji ýylda fizika boýunça baýragyň eýesini yglan etdi. Laureatlar amerikaly alym Jon Hopfild we britaniýa-kanadaly alym Jeffri Hinton boldy. Baýrak “emeli neýron ulgamlarynyň kömegi bilen maşyn biliminiň esasy bolan düýpli açyşlar we oýlap tapyşlar” üçin berildi.

Laureatlaryň ikisi-de statistiki fizika bilen meşgullandy. Bellenilişi ýaly, olaryň işi ahyrky netijede maşyn bilimi ugrunda we emeli aňyň beýleki ugurlarynda giňden ulanylýan döwrebap neýroulgamlaryň döremegine getirdi.
2024-nji ýylda Nobel baýragynyň möçberi 11 mln şwed kronyna deň – häzirki hümmet boýunça 1,06 mln dollardan geçýär.
Geçen ýyl fizika boýunça Nobel baýragynyň eýeleri Pýer Agostini, Ferens Krauz we Ann L’Ýuilýe boldy, olar adamzada “atomlaryň we molekulalaryň içindäki elektronlaryň dünýäsini öwrenmek üçin” täze gurallary berendikleri üçin sylaglandy.
2024-nji ýylda Nobel hepdeligi 7-nji oktýabrda başlady. Şol gün lukmançylyk boýunça baýragyň eýeleri yglan edildi. Olar amerikalylar Wiktor Ambros we Geri Rawkan boldy. Alymlara baýrak mikroRNK-ny açandyklary we onuň genetikadaky roluny kesgitländikleri üçin berildi. 9-njy oktýabrda himiýa boýunça baýragyň laureatlary yglan ediler. 10-njy oktýabrda edebiýat boýunça baýragyň eýesi atlandyrylar, 11-nji oktýabrda Osloda parahatçylyk baýragynyň laureaty kesgitlener, 14-nji oktýabrda bolsa şu ýyl Alfred Nobeliň hatyrasyna ykdysadyýet boýunça baýragy kimiň aljakdygy belli bolar (ony 1968-nji ýylda Şwesiýanyň Banky esaslandyrdy).


29.09.2025 14:51
26

Alymlar Gentington keseliniň ösüşini 75% haýallatmagy başardylar

Londonyň Uniwersitet Kollejiniň alymlary (UCLH) Gentington keseline garşy göreşde ilkinji ynamly netijeler barada habar berdiler. AMT-130 derman serişdesi bilen geçirilen synaglar bejerip bolmaýan bu keseliň ösmegini haýallatmagy başardy...

29.09.2025 12:19
88

Alymlar taryhy taýdan ygtybarly şekilleri döretjek emeli aňy işläp düzýärler

Sýurih uniwersitetiniň gadymy taryh professory Feliks K.Maýer bilen programmist Filipp Ştrebel bilelikde emeli aň esasynda işleýän täze surat generatoryny döredýärler. Ol gural Gadymy Rim we Gadymy Gresiýa döwründen taryhy taýdan hakykata ýakyn sahnalary şekillendirmäge ukyply bolar...

26.09.2025 19:59
5

Haýwanlar üçin birbada iki keselden goraýan ilkinji umumy sanjym döredildi

Belgorod döwlet milli gözleg uniwersitetiniň hünärmenleri Stawropol biofabrikasynyň we RYA-nyň Mikroorganizmleriň biohimiýa we fiziologiýa institutynyň alymlary bilen bilelikde özboluşly bakteriýany we onuň esasynda haýwanlary salmonellýozdan we kolibakteriozdan goraýan sanjymy döretdi...

25.09.2025 20:22
3

Alymlar reňkli we has takyk rentgen suratlaryny almagy başardylar

Amerikanyň Sandia National Laboratories ylmy-barlaghanasynyň barlagçylary has ýokary takyklygy bolan reňkli rentgen suratlaryny almaga mümkinçilik berýän täze tehnologiýa oýlap tapdylar. Taslamanyň ýolbaşçysy Edward Himenes bu usulyň köp metallardan peýdalanylýan reňkli giperspektral rentgen wizualizasiýasy diýlip atlandyrylýandygyny aýtdy...