Perudaky Naska platosyndan emeli aňyň kömegi bilen 303 sany syrly geoglif tapyldy

  • 30.09.2024 12:15
  • 4.3k+

Ýaponiýanyň, Fransiýanyň we Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň barlagçylary Perudaky Naska platosynda 300-den gowrak täze geoglifi tapmak üçin emeli aňdan peýdalandylar. PNAS žurnalynda çap edilen bu açyş sebitdäki belli suratlaryň sanyny iki esse artdyrýar.

Geoglifler ýeriň ýüzüne çekilen uly çyzgylar ýa-da nagyşlardyr. Adatça, olaryň  uzynlygy 4 metrden geçýär we şeýle uludygy sebäpli olary diňe ýokardan seredip görüp bolýar. Naska platosyndaky çyzyklar we suratlar geoglifleriň iň meşhur mysallarydyr. Arheologlar bu geoglifleriň b.e. II asyryna çenli bu sebitde ýaşan Naska siwilizasiýasy tarapyndan b.e.öňki 500-nji ýyl bilen b.e. 500-nji ýyllary aralygynda döredilendigine ynanýarlar. Suratlar dürli usullar bilen döredilipdir, mysal üçin, nagşyň perimetri boýunça topragyň ýokarky gatlagyny aýyrmak ýa-da nagşyň çyzyklarynyň geçýän ýerine çagyl daş sepmek arkaly.
AI kompýuter görüş ulgamy eýýäm belli geoglifleriň şekilleri boýunça tälim aldy, Naska platosynyň uçardan alnan ýokary durulykdaky (pikseli 10 santimetre çenli) suratlaryny seljerdi. Netijede, 1,3 müň töweregi täze geoglif ýüze çykaryldy, soňra olar meýdan şertlerinde üns bilen öwrenildi.
Mümkin bolan 1,3 müň geoglifiň içinden ozal näbelli 303 suratyň bardygy tassyklandy. Olaryň köpüsinde gadymy Naskanyň ilatynyň durmuşyndan we dini däp-dessurlaryndan habar berýän adamlar, haýwanlar we sahnalar şekillendirilipdir.
Naska platosyndaky geoglifler ýerli howa şertleri sebäpli gadymy döwürlerden bäri saklanyp galypdyr. Ölçegleriniň äpet uludygy sebäpli (käbirleriniň uzynlygy birnäçe ýüz metre ýetýär), resmi taýdan diňe XX asyryň birinji ýarymynda platonyň üstünden uçulan wagtynda tapyldy. 1994-nji ýylda Naskanyň suratlary UNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizildi.


23.12.2025 18:00
4.1k+

Gadymy ösümlikler güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, mör-möjekleri özüne çekmek üçin gozalaryny gyzdyrypdyrlar

Biologlaryň halkara topary ösümlikleriň, güller peýda bolmazdan millionlarça ýyl öň, ýylylyk ýaýratma — "görünmeýän ýagtylyk" — arkaly mör-möjekleri özüne çekendigini anyklady. Bu açyş mezozoý eýýamynda agdyklyk eden, infragyzyl yşaratlara esaslanýan aragatnaşyk kanalynyň bolandygyny subut edýär...

22.12.2025 16:26
2.8k+

Amerikan startapy dünýäniň iň ykjam emeli aň superkompýuterini hödürledi

Amerikanyň Tiiny AI startapy, Ginnesiň rekordlar kitaby tarapyndan resmi taýdan dünýäniň iň kiçi şahsy emeli aň (EA) superkompýuteri hökmünde ykrar edilen Tiiny AI Pocket Lab enjamyny tanyşdyrdy. Täze önüm barada Interesting Engineering neşiri habar berýär...

21.12.2025 13:20
3.3k+

Fizikler eliňde ody saklamaga mümkinçilik berýän dury materialy oýlap tapdylar

Boulderdäki Kolorado uniwersitetiniň fizikleri binalary ýylatmagyň usullaryna düýpli täsir edip biljek MOCHI diýlip atlandyrylýan dury ýylylyk izolýasiýa materialyny döretdiler. Bu özboluşly oýlap tapyş barada Science žurnalynda habar berildi...

17.12.2025 11:16
2.5k+

Astronomlar ilkinji gezek Günüň daşky serhediniň kartasyny çyzdylar

Astronomlar ilkinji gezek Günüň atmosferasynyň daşky serhediniň — Alwen üsti (Alfvén surface) hökmünde tanalýan zolagyň yzygiderli iki ölçegli kartasyny düzdüler. Bu serhet Gün şemalynyň magnit tolkunlarynyň tizliklerinden geçip, yzyna dolanmaz ýaly Günüň täsirinden çykýan we planetalarara giňişlige ýaýraýan sebitidir...